1999020609

(23) ZARYS HYDROGRAFII BAŁTYKU 23

poicierzchnicncego mniej słonego, skierowanego z Bałtyku do morza Północnego i dennego skierowanego przeciwnie. Nie chciano mu od razu uwierzyć; jeszcze w 1870—1873 E k m a n, badając sprawę dopływu wody słonej do Bałtyku, wysunął znowu myśl o jednorodności wody na otwartym morzu.

Dopiero systematyczne pomiary niemieckiego statku talassologicz-nego „Pomerania” w latach 1871/2 i 1881/2 potwierdziły w zupełności wywody F o r c h h a m m e r'a, a ponowna ekspedycja Ekmana w r. 1877 pozwoliła mu na wysnucie nowego poglądu na rozkład aaso-lenia.

Roczny przebieg zasolenia znaleziono najpierw na wodach duńskich i niemieckich, potem na Botniku i w zatoce Fińskiej, najpierw na powierzchni morza, później i w warstwach niższych. Stwierdzono od razu opóźnienie w przebiegu zasolenia wraz z głębokością, wynoszące do kilku miesięcy.

Zasolenie Bałtyku mocno odbiega od oceanicznego. Średnio wynosi ono dla całego Bałtyku 7,8^w/₀₀, podczas gdy inne morza śródziemne, jak Romańskie, Antylskie, Hudsońskie itd. mają słoność powyżej o3°/_l)0, zaś otwarty ocean 38°/₀₀. Dzieje się to dlatego, że Bałtyk komunikuje się z otwartym oceanem tylko przez wąskie i płytkie cieśniny duńskie, tak że woda oceaniczna, ciężka, gęsta i słona może wlać się do Bałtyku tylko w sprzyjających warunkach meteorologicznych. Ponadto duży dopływ wody słodkiej z rzek i małe parowanie, wynikające z położenia Bałtyku na północy, sprawiają, że morze Bałtyckie jest prawie słodkie.

Główną cechą zasolenia jest zmniejszanie się jego wraz z oddalaniem od Skagerraku. Rozkład na powierzchni jest następujący:

Skagerrak miałby słoność oceaniczną, gdyby nie pr^d bałtycki, wynoszący wodę słodką z Bałtyku; dlatego mamy tu około 30°/_Oo- Prąd bałtycki trzyma się brzegów Szwecji, kompensujący prąd denny płynie bliżej Jutlandii. Na przekroju przez Skagerrak widać charakterystyczny układ izohalin po przekątni.

W Kattegacie i w morzu Beltów zasolenie jest bardzo zmienne w ścisłej zależności od siły i trwania wiatrów: długotrwałe wiatry wschodnie wysładzają Bełty do 10°/o_O, zaś silne i długo wiejące wiatry z zachodu i północnego zachodu zwiększają słoność w morzu Bełtów do 25°/₀₀, a w Kattegacie do 30°/₀₀. W płytszych częściach morza Bełtów, gdzie głębokości nie przekraczają 20 metrów, silne falowanie powoduje czasem gruntowne przemieszanie masy wody; mamy wtedy przez pewien czas jednorodną masę wody pod względem słoności.