3870137664

RAPORT RPO

ślenia logicznego u dzieci wychowywanych przeważnie w oralnym środowisku językowym (Furth, 1991;Tomaszewski, 2003). Natomiast rozwój operacji formalnych u dzieci głuchych nie może przebiegać bez udziału języka, a szczególnie języka migowego, z uwagi na to, iż rozwój struktur poznawczych, które są odpowiedzialne za koordynację operacji umysłowych, zostałby w pewnym stopniu zahamowany z powodu braku komunikacji w tym języku, dzięki któremu bezpośrednio dostarcza się wiedzy o symbolach logicznych, relacjach logicznych oraz sposobach ich użycia w codziennym rozumowaniu. Poza tym właściwości lingwistyczne języka migowego, takie jak składnia tego języka i struktura znaków migowych, niosą ze sobą konieczność częstszego użycia generycznych znaków migowych, interpretowania odwróceń, wytwarzania obrazów umysłowych i przekształcania perspektyw wizualnych, i stąd mogą przyczynić się do udoskonalenia zdolności poznawczych w dziedzinie myślenia kategorialnego (Courtin, 1997), myślenia przestrzennego (Emmorey i in., 1993) i rozumienia stanów umysłowych (Courtin, 2000; Courtin, Melot, 1998). Uwzględniając wpływ czynników genetycznych (jakość wyposażenia biologicznego) i rozmaitych czynników środowiskowych (wczesność i intensywność komunikacji w języku migowym, właściwości lingwistyczne tego języka, jakość interakcji rodzic-dziecko, świadomość kulturowa osób głuchych) na ogólny rozwój poznawczy dzieci głuchych, można przypuszczać, że czynniki te wzajemnie prowadzą poprzez kolejne etapy ich rozwoju do złożonych form poznania, których przejawem jest metapoznawcza świadomość logiki, przy czym interakcja wspomnianych czynników nabiera złożonego charakteru.

Równowartość języka migowego i mówionego pod względem poznawczym

Bez wątpienia języki migowe, podobnie jak języki mówione, są nośnikami informacji językowych o różnym stopniu konkretności bądźabstrakcyjności, chociaż między nimi istnieją pewne różnice w ich właściwościach strukturalnych i funkcjonalnych. Nie ulega również kwestii, że język migowy jako system językowy o złożonych strukturach: gramatycznej, leksykalnej i morfologicznej, pomimo pewnych różnic w stosunku do języka mówionego, jest językiem werbalnym w pełnym tego terminu znaczeniu, i zasługuje na to, by być uznanym za pełnowartościowy środek komunikowania się. Wątpliwość może budzić wyłącznie to, że znaki migowe często traktowane są przez niektórych specjalistów od głuchoty jako „elementy protetyczne" czyli elementy zastępujące słowa mówione i wspomagające rozwój językowy dziecka głuchego w zakresie języka mówionego. Takie podejście może doprowadzić do pozbawienia dziecka możliwości stałego poznawania rzeczywistości społecznej i fizycznej, by następnie ograniczyć zakres przetwarzania informa-

30