8473660396

Głosy o książkach

niejszym zresztą w całym zbiorze referacie, Bogusław Gryszkiewicz. Z analizy autora wypływa konstatacja, że duża część tekstów krytycznych doby dwudziestolecia międzywojennego rozpatrywała zjawisko czarnego humoru poprzez pryzmat związku z kategorią groteski. Działo się tak, ponieważ, jak pisze badacz, humour noir tworzony jest na zasadzie kontrastu - zasadniczego wyróżnika groteskowości.

Zupełnie odrębnym tekstem jest rozprawa Teodozji Rittel, która analizuje twórczość poetycką Elżbiety Drużbackiej poprzez pryzmat językoznawczy.

Z kolei artykuły Marka Karwali, Jakuba Ko-zaczewskiego, Małgorzaty Cymerys dotyczą twórczości krytycznoliterackiej takich poetów, jak: Stanisław Grochowiak, Ryszard Krynicki czy Adam Zagajewski.

Referat Kazimierza Gajdy Koneczny o dramatach Wyspiańskiego jako jedyny w tym tomie prezentuje dziedzinę krytyki teatralnej. Autor na przykładzie recenzji krytycznych dzieł Stanisława Wyspiańskiego, tworzonych przez wybitnego badacza Feliksa Konecznego, prezentuje, w jaki sposób - na początku XX w. - kryty ka odnosiła się do teatru.

Na szczególną uwagę zasługuje grupa tekstów poświęconych zjawisku krytyki medialnej i filmowej. Bogusław Skowronek w tekście Jak się pisze dziś o kinie? Modele krytyki filmo-wejzajmuje się analizą i klasyfikacją współczesnej recenzji filmowej, natomiast Agnieszka Ogonowska rozważa problem nieistnienia krytyki telewizyjnej. W swym referacie rozpatruje cechy krytyki telewizyjnej, które musiałyby być uwzględnione przy budowaniu takowej oraz zaznacza, że o ile nie można jednoznacz-164 nie wskazać zjawiska krytyki telewizyjnej, o ty-- le istnieje ona w „w formie cząstkowych refleksji uprawianych przez różnych odbiorców dla różnych celów".

Tom zamyka tekst, który niejako podsumowuje problem krytyki. Jego autorka, Jadwiga

Cieszyńska, ujmuje zjawisko w kontekście psychologicznym. W takim rozumieniu krytyka stanowi specyficzne, bo znajdujące się w obrębie akceptacji społecznej, ujawnienie agresji tkwiącej w człowieku, a także formę bezpośredniego wywierania wpływów na odbiorcę. To ciekawe psychologiczne ujęcie pozwala na przyjrzenie się bardzo teoretycznym dotąd zadaniom krytyki w sposób pragmatyczny.

Układ tekstów zamieszczonych w Annales... jest chronologiczny: od artykułów poruszających problem krytyki w romantyzmie, poprzez blok tekstów poświęconych pisarzom i poetom i ich działalności krytycznoliterackiej, aż po analizę współczesnych zjawisk krytycznych.

Niepodważalną zaletą wszystkich tekstów jest ich wielowymiarowość, wyrazistość i mery-toryczność.

Annales... stanowią ciekawy przewodnik po problemach związanych z zagadnieniem krytyki. Dotykają tych płaszczyzn, które do tej pory nie miały swojego miejsca w badaniach, a - co najważniejsze - ich chronologiczny układ pozwala czytelnikowi na dokładny rekonesans w omawianym problemie. Jest to książka nie tylko dla badaczy literatury czy studentów kierunków humanistycznych, ale również dla ludzi, którzy interesują się kulturą w szerokim lego słowa znaczeniu. Otwiera ona bowiem, wydawać by się mogło, dość hermetyczny problem krytyki i jej zasadności w kulturze.

A więc, „po co są krytycy?”. Specyficzna interakcja artysta - krytyk jest czymś w rodzaju symbiozy i - jak pisze Stanisław Burkot - „krytycy są po to, aby «doradzać» poecie i «objaśniać» jego twórczość”. W tym świetle omawiana praca to m in. odpowiedź na pytanie o motywację istnienia zjawiska krytyki.

Magdalena Józefiak

* A nrnles Academiae Paedagogicae Cracoińensis. Studia Historicolitteraria V, pod. red. B. Farona, Kraków 2005.

Konspekt nr 1/2006 (25)