Gazeta Podatkowa nr 2 " 4.01.2007 r.
10 RACHUNKOWOR
Ć DLA KAŻDEGO www.gazetapodatkowa.pl
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług w bilansie
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług  bez względu na termin wy- Zobowiązania krótkoterminowe, wyrażone w walucie obcej, wycenia się na dzień bilan-
sowy po kursie S
rednim danej waluty ustalonym na ten dzień przez NBP (zgodnie z art. 30
magalnoS
ci  zaliczane są do zobowiązań krótkoterminowych (zgod-
ust. 1 pkt 1 ustawy). Różnice kursowe zalicza się, odpowiednio, do kosztów lub przycho-
nie z art. 3 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 29 wrzeS
nia 1994 r. o rachunko-
dów finansowych i ewidencjonuje w księgach rachunkowych odpowiednio na koncie 75-1
woS
ci  Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).
i 75-0.
Dla celów podatku dochodowego naliczone odsetki za zwłokę nie stanowią kosztów uzy-
Inwentaryzacja zobowiązań
skania przychodów. Nie są także uwzględniane w rachunku podatkowym różnice kursowe
Wszystkie zobowiązania na dzień bilansowy powinny być zinwentaryzowane i rozliczone ustalone na dzień bilansowy.
w trybie okreS
lonym w art. 26 i 27 ww. ustawy. Dłużnik nie musi pierwszy występować Zobowiązania, które w ciągu roku obrotowego uległy przedawnieniu lub umorzeniu na-
do wierzyciela z inicjatywą uzgodnienia wzajemnych rozrachunków. Ma on natomiast obowią- leży najpóx
niej na dzień bilansowy odpisać zaliczając ich wartoS
ć do pozostałych przycho-
zek czynnie uczestniczyć w inwentaryzacji przeprowadzanej drogą potwierdzenia (uzgodnie- dów operacyjnych (zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowoS
ci). Odpisu tego na-
nia sald). Z ustawy o rachunkowoS
ci wynika bowiem, że jednostki przeprowadzają na ostatni leży dokonać na podstawie pisemnej decyzji kierownika jednostki, zapisem:
dzień każdego roku obrotowego inwentaryzację m.in. należnoS
ci, drogą uzyskania od kontra- - Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami ,
hentów potwierdzeń prawidłowoS
ci wykazanego w księgach rachunkowych jednostki stanu tych - Ma konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne .
aktywów oraz wyjaS
nienia i rozliczenia ewentualnych różnic (art. 26 ust. 1 pkt 2). Dłużnik obo- Powszechnie przyjmuje się, że w tej grupie zobowiązań jednostki powinny wykazać tak-
wiązany jest sprawdzić czy saldo wykazane w otrzymanym od wierzyciela piS
mie wynika że kaucje gwarancyjne, które  na podstawie zawartych umów  zostały zatrzymane wyko-
z jego ksiąg. nawcom robót i usług. Kaucje te nie mogą być związane z zakupem czy też budową S
rod-
Gdy nie ma żadnych rozbieżnoS
ci dłużnik na otrzymanych od wierzyciela egzemplarzach ków trwałych. Będą to najczęS
ciej kaucje gwarancyjne z tytułu wykonanych remontów.
potwierdzeń sald zamieszcza adnotację o treS
ci np.  Saldo zgodne i po podpisaniu przez Dostawy niefakturowane  a więc przyjęte do magazynu do dnia bilansowego (np. 31 grudnia
uprawnioną osobę odsyła jeden egzemplarz wierzycielowi. 2006 r.) materiały, towary czy wykonane na rzecz jednostki usługi, lecz jeszcze niezafakturo-
W przypadku gdy saldo wykazane w piS
mie wierzyciela nie zgadza się ze stanem księ- wane  zaewidencjonowane po stronie Ma na koncie 30  Rozliczenie zakupu również mogą
gowym dłużnika, zamieszcza on na otrzymanych potwierdzeniach sald adnotację  Saldo zwiększać wartoS
ć zobowiązań z tytułu dostaw i usług na dzień bilansowy. Przemawia za tym
niezgodne , wskazuje rozbieżnoS
ci, odsyła jeden egzemplarz wierzycielowi. Rozpoczyna się okolicznoS
ć, iż zobowiązanie już istnieje (a więc umowa dostawy została zrealizowana, a usługa
w ten sposób proces wyjaS
niania rozbieżnoS
ci (drogą telefoniczną, korespondencyjną), któ- wykonana), mimo iż faktura dokumentująca dostawę czy wykonanie usługi jeszcze do jednostki
ry powinien trwać tak długo, aż dojdzie do wzajemnego uzgodnienia sald. nie wpłynęła.
Dłużnicy, którzy nie otrzymają od wierzycieli pisemnych wniosków o potwierdzenia sald, Łącznie ze zobowiązaniami z tytułu dostaw i usług w bilansie wykazuje się krótkotermi-
powinny sami wystąpić z inicjatywą uzgodnienia wzajemnych rozrachunków tą drogą. Je- nowe zobowiązania z tytułu leasingu zawartego na warunkach umowy leasingu operacyjne-
żeli pomimo poczynionych prób dłużnik nie otrzyma pisemnego potwierdzenia salda, bę- go  w księgach rachunkowych korzystającego (leasingobiorcy) wykazuje się ewentualne
dzie zobowiązany przeprowadzić inwentaryzację rozrachunków z kontrahentami drogą po- zobowiązania z tego tytułu, których termin płatnoS
ci upływa w 2007 r. (a więc w ciągu 12
równania danych ksiąg rachunkowych z dokumentacją i weryfikacji realnoS
ci tych sald. Prze- miesięcy od dnia bilansowego).
prowadzenie inwentaryzacji w drodze weryfikacji należy udokumentować sporządzając Nie wykazuje się w tej pozycji otrzymanych zaliczek na poczet przyszłych dostaw  po-
na okolicznoS
ć jej przeprowadzenia protokół. mimo ich ujęcia na koncie 21  Rozrachunki z dostawcami podlegają one wykazaniu w pa-
sywach w wierszu B.III.2e.
Wycena i prezentacja w bilansie
Ustawa o rachunkowoS
ci wymaga, by w bilansie zobowiązania z tytułu dostaw i usług były
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług (krajowe i zagraniczne) obejmują wszystkie zobo- wykazywane w pasywach w wierszu B.III.  Zobowiązania krótkoterminowe w następującym
wiązania dotyczące działalnoS
ci operacyjnej jednostki (ewidencjonowane na koncie 21  Roz- układzie:
rachunki z dostawcami ). Nie ujmuje się w tej pozycji zobowiązań z tytułu zakupu S
rodków - B.III.1a)  Zobowiązania krótkoterminowe wobec jednostek powiązanych  do jed-
trwałych lub S
rodków trwałych w budowie, wartoS
ci niematerialnych i prawnych oraz akty- nostek powiązanych zalicza się grupę kapitałową, obejmującą jednostkę dominującą
wów finansowych (ewidencjonowanych np. na koncie 24  Pozostałe rozrachunki ), które wy- lub znaczącego inwestora, jednostki zależne, współzależne i stowarzyszone (art. 3 ust. 1
kazuje się w bilansie w pasywach w poz. B.III.2i)  Inne zobowiązania krótkoterminowe . pkt 43 ustawy o rachunkowoS
ci),
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług wycenia się na dzień bilansowy w kwocie wy- - B.III.2d)  Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek .
magającej zapłaty (zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy)  a więc łącznie z odsetkami z ty- Zobowiązania z tytułu dostaw i usług wykazuje się w bilansie według następujących okre-
tułu zwłoki w zapłacie, które jednostka sama naliczyła lub została obciążona przez kon- sów zapłaty (wymagalnoS
ci):
trahentów. Odsetki te zalicza się do kosztów finansowych i ujmuje w księgach rachunko- - do 12 miesięcy  są to zobowiązania, których termin zapłaty upływa w 2007 r.,
wych zapisem: - powyżej 12 miesięcy  są to zobowiązania do zapłaty w 2008 r. i w następnych latach.
- Wn konto 75-1  Koszty finansowe ,
- Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami . Ewa Gruchot
w dwóch kolumnach: bez uwzględnienia wprowadzonych zmian oraz z uwzględnieniem
Porady eksperta
tych zmian.
Dodajmy, że zmiana dotychczas stosowanych rozwiązań wymaga również okreS
le-
nia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane
Zmiana zasad rachunkowoS
ci
innymi przepisami prawa, jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe
rozwiązania uległy zmianie.
Jakie skutki pociąga za sobą zmiana zasad (polityki) rachunkowoS
ci?
Zmianą zasad (polityki) rachunkowoS
ci, o której mowa w art. 8 ust. 2, będzie
Przez przyjęte zasady (politykę) rachunkowoS
ci rozumie się wybrane i stosowane przez
np. zmiana metody wyceny rozchodu składników zapasów z FIFO na LIFO, zmiana
jednostkę rozwiązania dopuszczone ustawą o rachunkowoS
ci, zapewniające wymaganą
wyceny inwestycji w nieruchomoS
ci z wyceny według zasad okreS
lonych dla S
rodków
jakoS
ć sprawozdań finansowych (art. 3 ust. 1 pkt 11 ustawy o rachunkowoS
ci). Jednost-
trwałych na wycenę według cen rynkowych, zmiana wyceny krótkoterminowych akty-
ka powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasa-
wów finansowych z wyceny według cen nabycia na wycenę według cen rynkowych. Nie
dy (politykę) rachunkowoS
ci, w szczególnoS
ci dotyczące okreS
lenia roku obrotowego
będzie natomiast kwalifikowane jako zmiana zasad rachunkowoS
ci zmiana stawek amor-
i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych, metod wyceny aktywów i pa-
tyzacyjnych na skutek ich weryfikacji, przekwalifikowanie budynku do inwestycji w nie-
sywów oraz ustalania wyniku finansowego, sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych
ruchomoS
ci lub na odwrót na skutek zmiany przeznaczenia nieruchomoS
ci, rozszerze-
oraz systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów (art. 10 ust. 1 ww. ustawy).
nie kont analitycznych prowadzonych do konta syntetycznego itp.
Zmian zasad (polityki) rachunkowoS
ci jednostki dokonują mając na względzie rze-
Dorota Przybyszewska
telne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki oraz wyniku fi-
nansowego. W zmieniającej się rzeczywistoS
ci gospodarczej niezbędna jest weryfika-
Zmiana metody i stawki amortyzacji
cja wybranych  spoS
ród dopuszczonych ustawą  rozwiązań w celu dostosowania ich
do potrzeb jednostki.
Czy istnieje możliwoS
ć zmiany metody i stawki amortyzacyjnej S
rodka
Jednostka może, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu
trwałego zarówno dla celów bilansowych, jak i podatkowych?
na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidzia-
ne ustawą. Wynika to z art. 8 ust. 2 ww. ustawy. Zmiany dotychczas stosowanych za- Wybór metody amortyzacji oraz zasady ustalania stawek amortyzacyjnych powinny zo-
sad rachunkowoS
ci można dokonać w dowolnym momencie roku obrotowego, ale stać okreS
lone w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowoS
ci. Raz
skutki tych zmian należy wprowadzić do ksiąg od początku roku obrotowego. przyjęta metoda amortyzacji nie może być zmieniana. Powinna być konsekwentnie w spo-
Oprócz tego ustawa nakłada jeszcze dodatkowy obowiązek wykazania przyczyn zmian sób ciągły stosowana w kolejnych okresach. W ustawie o rachunkowoS
ci nie ma mowy
w sprawozdaniu finansowym (informacji dodatkowej) za rok obrotowy, w którym zmia- o zmianie metody amortyzacji. Także dla celów podatkowych, wybraną metodę stosuje
ny te nastąpiły, a także okreS
lenia ich wpływu na wynik finansowy oraz zapewnienia się do pełnego zamortyzowania danego S
rodka trwałego. Wynika to z art. 16h ust. 2 usta-
porównywalnoS
ci danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego wy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.)
rok obrotowy, w którym dokonano zmian. i art. 22h ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14,
Ma to związek z zasadą ciągłoS
ci, okreS
loną w art. 5 ust. 1 ustawy. Stanowi ona, że poz. 176 ze zm.).
przyjęte zasady (polityka) rachunkowoS
ci powinny być stosowane w sposób ciągły po- Spółka ma natomiast prawo zmieniać stawki amortyzacyjne, a więc zmniejszać je lub
przez dokonywanie w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji zwiększać. Przy czym zmienione stawki nie mogą być wyższe od stawek okreS
lonych
gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego oraz spo- w Wykazie stawek amortyzacyjnych. Stawki amortyzacyjne mogą być zmieniane:
rządzania sprawozdań finansowych. Przy analizie informacji ze sprawozdań finansowych - dla celów bilansowych  począwszy od pierwszego miesiąca następnego roku ob-
zapewnia to porównywalnoS
ć danych wykazywanych w kolejnych latach obrotowych. rotowego,
W przypadku wprowadzenia zmian w zasadach rachunkowoS
ci porównywalnoS
ć - dla celów podatkowych  począwszy od miesiąca następującego po miesiącu w któ-
ta zostanie zachowana poprzez ujawnienie wpływu zmian na wynik finansowy oraz rym zdecydowano się na zmianę, albo od pierwszego miesiąca każdego następne-
odpowiednią prezentację danych porównawczych w sprawozdaniu finansowym. go roku podatkowego.
Przykładowo dane na koniec poprzedniego roku obrotowego można przedstawić
A.B.