Historia sztuki nowożytnej polskiej, 23.05.2011
SZTUKA CZASÓW JANA SOBIESKIEGO III
Jerzy Eleuter Szymonowicz Siemiginowski
Można go zaliczyć do nurtu klasycyzującego. Można odnaleźć inspiracje artystami rzymskimi. Wygrał konkurs organizowany przez Akademię św. Łukasza w Rzymie i został przyjęty do grona akademików.
Zajmował się różnymi dziedzinami malarstwa, zarówno malarstwem ściennym, sztalugowym, dekoracyjnym, ale również malował portrety trumienne.
Najbardziej znane to sekwencja królewskich portretów i obrazy odpowiedzialne za wystrój Wilanowa. Ikonografia królewska ma bardzo różnorodny charakter: alegoryczny, ale również triumfalny ( kreacja JIIIS jako wielkiego wodza), oraz pojawiają się antykizowane portrety.
Maria Kazimiera z dziećmi- portret alegoryczny, Wilanów
Ukazana jako bogini rodzicielka, a każde z dzieci ma jakiś atrybut.
Jan III Sobieski, Wilanów
Przykład antykizującego portretu- król ubrany jest w cesarski strój.
Sekwencja obrazów w apartamentów króla i królowej
Ukazane cztery pory roku i znaków zodiaków umieszczone w górnej partii malowideł. Pewne ich postaci są krypto portretami. Są to obrazy malowane na płótnie i wmontowane w sklepienia w specjalne ramy. Efekty świetle w obrazie są dopasowane do światła we wnętrzu.
Gabinet al Fresco, Wilanów
Przedstawienie Apollina; jeden z gabinetów przeznaczonych dla królowej. Czytelne elementy klasycyzujące.
Jan Reisner
Wilanów, Gabinet królowej, Jutrzenka
Przedstawienie Jutrzenki pod postacią Marii Kazimiery w towarzystwie Jakuba- najstarszego syna.
NURT EMOTYWNY
Sam Wilanów należy do nurtu emotywnego.
Augustyn Locci Mł. ( ok. 1650- po 1729)
Zajmował się architekturą, ale tylko w kręgu Jana III Sobieskiego. Wykonywał Galerię w Zamku w Żółkwi. Najważniejszą jego pracą jest budowa i późniejsza przebudowa i rozbudowa Wilanowa. Za czasów Jana III Sobieskiego było to założenie z dwoma galeriami zakończone aneksami wieżowymi. Początkowo był to prosty dwór , a potem został podwyższony i powiększony o galerię, a potem uzyskał to założenie z galeriami i aneksami; od strony ogrodu ma bardziej sielski charakter, ziemiański, a od drugiej strony bardziej reprezentacyjny, triumfalny.
Po Sobieskim miała Wilanów Elżbieta Sieniawska, która trakowego jako swoistą pamiątkę po królu, a potem odziedziczyła go jej córka, która podobnie traktowała tę rezydencję.
Poznań, kościół Jezuitów
Nie rezygnuje się tu z kolumn, tak samo jak w Wilanowie
Gostyń, kościół Filipinów
Jerzy i Andrzej catenazzi
Kopuła dodana przez ferrariego
Projekt przysłany z Włoch- kopia santa maria della salute w wenecji, projekt Longheny
Kościół Filipinów w Gostyniu
Kopia kościoła Santa Maria Della Salute, ale tego samego autorstwa Longheny.
BALTAZAR FONTANA
Głównym terenem jego działalności w Europie Środkowej są Morawy, gdzie wykonał szereg realizacji. 1695 roku jest już w Krakowie i działa do 1703 r., ale z przerwą związaną z wojną północną.
Przynosi na tereny Rzeczpospolitej kilka nowych rozwiązań i upowszechnia inne.
Kościół św. Anny w Krakowie
Pierwotnie projektował go Tylman van Gameren: świątynia centralna. Został on odrzucony i jako wzór dla tej realizacji był kościół Andrea Della Valle w Rzymie i projektem tego założenia miał być właśnie Fontana(są jednak wątpliwości).
Jednakże jest pewność, że dekorację stiukową, którą pokryty jest cały kościół zajmował się Fontana, oraz pojawia się tym dekoracji zwanym trójwymiarowym( Bernini)- Fontana wykorzystuje przykłady realizacji Rzymskich, które nie były dostępne w grafice, więc istnieje prawdopodobieństwo, że był w Rzymie.
Malarstwo trójwymiarowe- w ramach jednej kompozycji jedne elementy malowane są, inne są wykonane w stiuku; czasami dekoracja przekracza ramy wyznaczane przez architekturę- rzadki typ malowidła stosowany w Europie Środkowej.
Karol Dankwart i Innocetne Monti- wraz z Fontaną zajmowali się dekoracją. Paolo Pagani- obraz ukazujący męczeństwo św. Sebastiana; bardzo dobry malarz, uważany, że to on przyniósł formę panoramy, jako dekoracji ściennej na terenie Rzeczpospolitej.
Fontana przyniósł do Rzeczpospolitej :
-ołtarz główny 1695 r.- nowe formy: plan ołtarza-> kolumny nie są ustawione do ołtarza pod kontem prostym, ale rozwartym, a w części środkowej ukazuje się coś na kształt elipsy-> wprowadzenie linii krzywej oraz wprowadzenie promienistej glorii- pomysł jest rzymski: ołtarz św. Franciszka Ksawerego w Il Gesu, jednakże pomysł ten w Rzymie się nie przyniósł
Zagłębie rozwiązań:
-kościół św. Anny jest niby trójnawowy, ale boczne nawy są jakby konsekwencjami wyprowadzenia kaplic.; w obrębie kaplic mamy do czynienia z sekwencją ołtarzy antyarchitektoniczne
-łączenie światła naturalnego ze sztucznym ( wyobrażenie promieni)
-usamodzielnienie się draperii od figury - maksimum tego pomysłu zostanie osiągnięte w poł. XVIII wieku.
Baltazar Fontana dekorował inne wnętrza w Krakowie(kościół św. Andrzeja- różne formy ornamentu kwiatowego, kaplica św. Jacka w kościele Dominikanów z ok. 1700 r.- nawiązuje do pewnego typu relikwiarza popularnego w Rzeczpospolitej: sarkofag podtrzymywany przez anioły), ale również kościół Klarysek w Starym Sączu (ołtarz główny i dwa boczne).
Konfesja św. Jana Kantego- projektowany przez Siemiginowskiego, ale dawcą projektu był ks. Piskorski ( w duchu Berniniego).
Palloni
1. kaplica św. Kazimierza, Otwarcie trumny, Wilno
- scenografia
-chętne używanie bogatych tkanin
- pewne typy twarzy postaci
Działa przede wszystkim w Warszawie( Wilno, refektarz w kościele Karmelitów, w zakrystii kościoła Kamedułów na Bielnach i całą dekorację kościoła farnego w Węgrowie)
Węgrów, kościół farny, ołtarz główny
Stosuje zasady malarstwa trójwymiarowego.
Kaplica pomisjonarksa w Łowiczu
WIEK XVIII
Fazy:
1711-ok.1740 (faza późnego baroku)
ok.1740- ok. 1770 (rokoko)
ok.1770-ok. 1800 (faza wkraczającego klasycyzmu)
Czas ten skierowany jest na wielu osobach- zmiana religijności. Triumf katolicyzmu, przesunięcie środka ciężkości ze sfery ideowej na formalną, odchodzenie od zasady decorum, nowa koncepcja przestrzeni- integracja.
Zastosowanie:
quadratury - traktat Pozza ( 1700r.);kompozycje architektoniczne; dekoracja nastawiona na dwie możliwości odbioru- dwie osie malowidła, po których przemieszczając się, zawsze jest prawidłowe
panoramy- dotyczy kompozycji figuralne; figury ustawiane są po okręgu, elipsie nogami na zewnątrz a głowami do środka; malowidło równie dobrze i równie źle widoczne dla każdego; antyberniniowskie rozwiązania
Szczególne rozwinięcie tych dekoracji w I fazie dekoracji.