P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o

Lekcja 11

Puhekieli

Opracowanie:
Aleksandra Babij

DIALOG

Marta Dąbrowska

GRAMATYKA

Autorzy nagrania:
weronkaka&kari


Korekta:
Dominika Plińska-Narloch


Wydawca:
Rafał Koszela

Maj 2011

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

1

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Puhekieli

Język fiński, oprócz swojej odmiany standardowej, pisa-
nej, tzw. kirjakieli, posiada także wersję mówioną, puhe-
kieli, bardziej potoczną, używaną w codziennych sytu-
acjach.

Puhekieli stanowi pewne uproszczenie języka pisanego,
występuje w nim wiele skróceń, rezygnuje się
z niektórych części mowy, zmienia się także pewne
gramatyczne reguły, które są dość istotne dla języka fiń-
skiego w jego standardowej wersji. Co za tym idzie, pu-
hekieli brzmi nieco inaczej niż kirjakieli.

Osoby, które uczą się standardowego języka fińskiego,
a w takim zwykle pisane są podręczniki do nauki, mogą
mieć trudność ze zrozumieniem języka potocznego.
W tej lekcji przedstawione zostaną „podstawy” języka
potocznego, po to, aby w choć minimalnym stopniu za-
poznać się z jego charakterystycznymi cechami.

Poniżej znajduje się dialog przeprowadzony w języku
potocznym. Następnie, dla porównania, przedstawiamy
jego wersję w języku pisanym, dalej znajduje się jego
tłumaczenie. Dalsza część lekcji opisuje główne zabiegi
językowe stosowane w puhekieli, a także przedstawia
wybrane słownictwo funkcjonujące w języku potocznym
i slangu.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

2

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Dialog

:

- Anteeksi, ootko Anna Kowalska?
- Oon. Ja kuka sä oot?
- Oon Matti Virtanen, oon Ritvan veli. Hauska tutustua.
- Samoin. Mitäs kuuluu?
- Hyvää, kiitti. Entä sulle?
- Myös hyvää. Mitä sä teet täällä?
- Oottaan mun siskoa.
- Missä se on?
- Ostariss. Se halus ostaa vain kokista, mutta olen
odottanut sitä jo kymmenen minsaa!
- Mä näen sen. Sen menee täällä jonkun kanssa. Ne
keskustelee. Kuka se tyyppi on?
- Se on Ville, hänen poikaystävänsä. Nyt tiiän miksi se
oli kauppas niin kauan.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

3

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Dialog w wersji kirjakieli:

- Anteeksi, oletko sinä Anna Kowalska?
- Olen. Ja kuka sinä olet?
- Minä olen Matti Virtanen, olen Ritvan veli. Hauska
tutustua.
- Samoin. Mitä sinulle kuuluu?
- Hyvää kiitos. Entä sinulle?
- Myös hyvää. Mitä sinä teet täällä?
- Odotan minun siskoa.
- Missä hän on?
- Ostoskeskuksessa. Hän haluaisi ostaa vain coca-colaa,
mutta olen odottanut häntä jo kymmenen minuuttia!
- Minä näen hänen! Hän menee täällä jonkun kanssa. He
keskustelevat. Kuka tämä mies on?
- Tämä on Ville, hänen poikaystävänsä. Nyt minä tiedän
miksi hän oli kaupassa niin kauan.

Słowniczek do tekstu:

samoin - nawzajem, wzajemnie
joku - ktoś
kauan - długo
olen odottanut – czekam (czas przeszły perfekt)

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

4

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Tłumaczenie

- Przepraszam, czy ty jesteś Anna Kowalska?
- Tak. A kim ty jesteś?
- Jestem Mikko Virtanen, brat Ritvy. Miło cię poznać.
- Nawzajem. Co u ciebie słychać?
- W porządku, dziękuję. A u ciebie?
- Też w porządku. Co tu robisz?
- Czekam na siostrę.
- Gdzie ona jest?
- W centrum. Chciała kupić tylko coca-colę, ale czekam
na nią już dziesięć minut!
- Widzę ją! Idzie tam z kimś. Oni rozmawiają. Kim jest
ten mężczyzna?
- To Ville, jej chłopak. Teraz wiem, dlaczego była
w sklepie tak długo.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

5

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Cechy charakterystyczne puhekieli

Zaimki osobowe:
Zaimki osobowe w puhekieli ulegają skróceniu:


kirjakieli

puhekieli

kirjakieli

puhekieli

minä

mä

sinä

sä

minua

mua

sinua

sua

minun

mun

sinun

sun

minulle

mulle

sinulle

sulle

Do określania 3 osoby liczby pojedynczej i mnogiej
używa się określeń, które w kirjakieli stosuje się do rze-
czy i przedmiotów nieożywionych, tj.:

kirjakieli

puhekieli

hän

– se

he

– ne

hänen

– sen

Czasowniki:

W języku potocznym niektóre czasowniki mogą przy-
bierać inną formę, niż w języku pisanym. Poza tym,
istotną cechą języka potocznego jest też to, że przy od-
mianie czasowników, 3 osoba liczby mnogiej odmienia
się tak, jak 3 osoba liczby pojedynczej, zanika jej charak-
terystyczna końcówka –vat/vät.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

6

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

olla

mä oon
sä oot
se on

(oo, lub: o)

me ollaan
te ootte
ne on

mennä

meen
meet
menee
mennään
menette
menee

tietää

tiiän
tiiät
tietää
tiietään
tiiätte
tietää

Przeczenia tworzy się analogicznie jak w języku stan-
dardowym:

>> odmiana „ei” + rdzeń czasownika

(forma w 1 os. l.poj –

końcówka osobowa)

en oo

en mee

en tiiä

et oo

et mee

et tiiä

ei oo

ei mee

ei tiiä

Partykuła pytająca:

W języku potocznym do partykuły –ko/ -kö dołączane
jest „s”. Nowo powstała końcówka pytajna –kos/ -kös
często jest redukowana do: -ks.
- Onko Juhani kotona? (Czy Juhani jest w domu?)
>> Onks Juhani kotona?
- Puhutko sinä englantia? (Mówisz po angielsku?)
>> Puhuks enkkuu? (enkkuu=englantia)

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

7

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Jeśli jednak dochodzi do sytuacji, w której przy zastoso-
waniu –ks doszłoby do zestawienia ze sobą trzech spół-
głosek – końcówka ta jest pomijana, lub na jej miejsce
wstawia się: -ko/ -kö.
Prześledźmy to na przykładzie z czasownikiem „iść/
przyjść”- „mennä”:

- Menettekö te? (Idziecie?)
>>Menetteks te?
- Menetkö sinä? (Idziesz?)
>> Meneksä? ( 't' jest opuszczone)
>> Menetsä? (całkowite opuszczenie partykuły pytającej)


Liczby:

kirjakieli

puhekieli

licząc szybko

1

yksi

yks

yy

2

kaksi

kaks

kaa

3

kolme

kol

koo

4

neljä

nel

nee

5

viisi

viis

vii

6

kuusi

kuus

kuu

7

seitsemän

seittemä(n) sei (lub) see

8

kahdeksan kaheksa(n) kasi

9

yhdeksän

yheksä(n)

ysi

10

kymmenen kymmene(n) kymppi

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

8

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Liczby powyżej 10, posiadające końcówkę „toista”, zy-
skują skróconą formę –„toist”:

11

yksitoista = ykstoist

12

kaksitoista = kakstoist, etc.

Większe liczby, 20,30, etc., określanie w języku standar-
dowym za pomocą „kymmentä”, w języku potocznym
przedstawia się za pomocą skróconej formy „kyt”.

20

kaksikymmentä = kakskyt

30

nejäkymmentä = nelkyt, etc.

Słówka w puhekieli i slangu:

anteeks – anteeksi
et - että
Hesa - Helsinki
iisi – helpo
jess – kyllä
kaa,kans – kanssa
kokis – coca-cola
musa – musiikki
mut – mutta

nii – niin
niinku – niin kuin
ostari – ostoskeskus
punkku – punaviini
sori – anteeksi
tajuta - ymmärrä
televisio – telkka
tyyppi – mies
valkkari – valkoviini

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

9

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Ćwiczenia:

1) Przetłumacz zdania na fiński najpierw na kirjakieli,
a następnie na puhekieli.

a) Mam siostrę. Ona jest w centrum handlowym.

.....................................................................................................

.....................................................................................................

b) Przepraszam, ale nie rozumiem.

.....................................................................................................

.....................................................................................................

c) Kto to jest? To jest Saara, moja przyjaciółka.

.....................................................................................................

.....................................................................................................

d) Idziemy?

.....................................................................................................

.....................................................................................................

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

10

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

2) Połącz słówka z ich odpowiednikami w puhekieli lub
slangu.

1)

musiikki

2)

televisio

3)

minun

4)

tyyppi

5)

yksi

6)

coca - cola

7)

viisi

8)

en tiedä

9)

sinulle

10)

sinä

11)

yksitoista

12)

on

a)

kokis

b)

telkka

c)

ykstoist

d)

sä

e)

viis

f)

en tiiä

g)

oo

h)

sulle

i)

musa

j)

yks

k)

mun

l)

mies