P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o

Lekcja 5

Perhe

Autorka:
Aleksandra Babij


Lektorka / korekta językowa:
Johanna Valkeala


Korekta:
Dominika Plińska-Narloch


Wydawca:
Rafał Koszela

2010

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

1

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Tekst

:

Tomi Koskinen on kolmekymmentäyhdeksänvuotias.

Hän työskentelee lääkärinä sairaalassa. Vaikka hän on

itsepäinen on hän silti sydämellinen. Tomi on naimisissa

Elinan kanssa. Elina on kolmekymmentäkuusi vuotta

vanha. Hän on opettaja ja hän on töissä koulussa. Elina

on puhelias ja iloinen nainen.

Heillä on kaksi lasta, tytär ja poika. Tyttären nimi on

Saara ja pojan nimi on Ville. Saara on vanhempi kuin

Ville, hän on kaksitoista vuotta vanha, hänen veljensä on

vasta neljävuotias. Ville on vielä lastentarhassa ja hänen

isosiskonsa käy koulua.

Heillä on yksi koira. Tämän koiran nimi on Tähti.

Tähdellä on valkoinen turkki. Tähti on ystävällinen

koira, eikä se pure.

Tomi asuu perheensä kanssa suureessa asunnossa

Helsingissä. Heidän asunto on avara. Siellä on kolme

makuuhuonetta, olohuone, suuri keittiö ja kylpyhuone.

Usein he menevät maalle. Tomin vanhemmat omistavat

kauniin omakotitalon järven rannalla. Lapset mieluusti

viettävät aikaa vaarin ja mummon luona.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

2

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Tłumaczenie:

Tomi Koskinen ma trzydzieści dziewięć lat. Pracuje jako
lekarz w szpitalu. Chociaż jest uparty, jest sympatyczny.
Tomi jest żonaty z Eliną. Elina ma trzydzieści sześć lat.
Jest nauczycielką i pracuje w szkole. Elina jest rozmowną
i wesołą kobietą.

Oni mają dwoje dzieci, córkę i syna. Córka nazywa się
Saara, a chłopiec ma na imię Ville. Saara jest starsza niż
Ville, ma dwanaście lat, a jej brat ma zaledwie cztery
lata. Ville chodzi jeszcze do przedszkola, a jego starsza
siostra chodzi do szkoły.

Mają jednego psa. Ten pies wabi się Gwiazda. Gwiazda
ma białe futerko. Jest przyjacielskim psem, nie gryzie.
Tomi mieszka ze swoją rodziną w dużym mieszkaniu
w Helsinkach. Ich mieszkanie jest przestronne. Tam są
trzy sypialnie, salon, duża kuchnia i łazienka.

Często jeżdżą na wieś. Rodzice Tomiego posiadają pięk-
ny dom jednorodzinny nad brzegiem jeziora. Dzieci
chętnie spędzają czas u babci i dziadka.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

3

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Słowniczek do tekstu:

avara – przestronny
eikä – nie
kanssa – z
omistaa – posiadać
mieluusti - chętnie
purra – gryźć
silti - jednak, jednakże
turkki - futerko, futro
vaikka - chociaż
vasta - zaledwie, dopiero
viettää aikaa - spędzać czas

Słowniczek - rodzina:

anoppi - teściowa

appi - teść

aviomies - mąż

eronnut – rozwiedziony

ihminen - człowiek

isoisä / vaari - dziadek

isosisko – starsza siostra

isoveli – starszy brat

isoäiti / mummo - babia

isä - ojciec

isäpuoli - ojczym

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

4

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

kihlaus - zaręczyny

lapsenlapsi - wnuk / wnuczka

lapsi - dziecko

leski – wdowiec / wdowa

mies - mężczyzna

naimaton nainen – panna (stan cywilny)

nainen - kobieta

olla naimisissa – być żonatym / zamężną

omainen – krewny

orpo - sierota

perhe - rodzina

pikkusisko – młodsza siostra

pikkuveli – młodszy brat

poika – chłopiec / syn

poikamies - kawaler

poikaystävä – chłopak, przyjaciel, sympatia

serkku – kuzyn / kuzynka

setä – stryj

sisarenpoika - siostrzeniec

sisarentytär - siostrzenica

sisarukset - rodzeństwo

sisko - siostra

siviilisääty – stan cywilny

tyttö - dziewczyna

tyttöystävä – dziewczyna, przyjaciółka, sympatia

tytär - córka

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

5

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

täti - ciocia

vaimo - żona

vanhemmat - rodzice

veli - brat

äiti - matka

äitipuoli - macocha

Słowniczek – zwierzęta domowe:

akvaariokalat – rybki akwariowe

fretti - fretka

hamsteri - chomik

hiiri - myszka

jyrsijä - gryzoń

kala - ryba

kissa - kot

koira - pies

lemmikkieläimet – zwierzęta domowe

lintu - ptak

marsu – świnka morska

nisäkäs – ssak

papukaija - papuga

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

6

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Słowniczek – mieszkanie:

asunto - mieszkanie

eteinen - przedpokój

huone - pokój

hylly - półka

ikkuna - okno

jääkaappi - lodówka

kaappi - szafa

kannettava tietokone – laptop

keittiö - kuchnia

kerrostalo - wieżowiec

kirjahylly – regał na książki

kirjoituspöytä - biurko

kylpy - wanna

kylpyhuone - łazienka

lamppu - lampa

makuuhuone – sypialnia

mökki – chata, domek

nojatuoli - fotel

omakotitalo – dom jednorodzinny

ovi - drzwi

pesuallas – zlew

pöytä - stół

suihku – prysznic

sänky - łóżko

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

7

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

tietokone - komputer

tuoli - krzesło

Essiivi „-na”

Końcówka ”na”/”nä” jest charakterystyczna dla essiivi.
Jedną z funkcji tego przypadka jest oznaczanie stanu,
w jakimś ktoś lub coś się znajduje, ktoś lub coś występu-
je „jako ktoś / coś”.

Lapsena hän oli epäkohtelias – jako dziecko on był

niegrzeczny.

Äiti on opettajana koulussa. – Matka jest w szkole jako

nauczycielka (pracuje jako nauczycielka)

Opiskelijana olen usein kirjastossa. – jako student je-

stem często w bibliotece.


Kanssa – „z” – łączy się z genetiivi.

Matti on naimisissa kauniin tytön kanssa. – Matti jest

żonaty z piękną dziewczyną.

Gdy dodamy do kanssa końcówki zaimków dzierżaw-
czych, otrzymamy wyrażenia „ze mną”, „z tobą”, etc.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

8

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

kanssani

- ze mną

kanssasi

- z tobą

kanssansa

- z nim / nią

kanssamme - z nami
kanssanne

- z wami

kanssansa

- z nimi

Przypadki lokatywne zewnętrzne:

>> Allatiivi z końcówką „- lle” określa ruch na coś. Od-
powiada on także na pytanie kenelle?„dla / do kogo?”

Ihmiset menevät torille. – ludzie idą na rynek

Laitan kirjan hyllylle. – kładę książkę na półkę

Hymyilen sinulle. – uśmiecham się do ciebie

Annatte kissalle ruokaa. – dajecie kotu jedzenie

>> Adessiivi z końcówką „-lla” określa przebywanie na
czymś.

Istun tuolilla. – siedzę na krześle

Kirja on hyllyllä. – książka jest na półce

Maja on meren rannalla. – chata jest na brzegu morza

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

9

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Posiadanie:

Adessiivi stosuje się także do określania posiadania.
Gdy do zaimków osobowych odmienionych przez ade-
ssiivi dodamy „on” utworzymy konstrukcje odpowia-
dającą polskiemu „ktoś ma”.

Kenella on – dosłownie oznacza ”na kimś jest”, co jed-
nak dalej równoznaczne jest z „ktoś ma”.

minulla on

ja mam

sinulla on

ty masz

hänella on

on/ ona ma

meillä on

my mamy

teillä on

wy macie

heillä on

oni / one mają

Tomilla on kaksi autoa. – Tomi ma dwa auta

Lapsella on monta lelua. – dziecko ma wiele zabawek

Äidillä on lapsi. – matka ma dziecko

Przeczenia w tym wypadku wyglądają następująco:

Kenella + ei + ole (+dopełnienie w partitiivi)

Tomilla ei ole kahta autoa. – Tomi nie ma dwóch

samochodów

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

10

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Hänellä ei ole lasta. – ona nie ma dziecka

Teillä ei ole asuntoa. – wy nie macie mieszkania

Pytania tworzy się według schematu:

Onko + kenella


Stopniowanie przymiotników:

I:

II:

stopień

stopień

wyższy

najwyższy

hyvä (dobry) *

parempi *

paras *

iso (duży)

isompi

isoin

kaunis (piękny)

kauniimpi

kaunein

paha (zły)

pahempi

pahin

pieni (mały)

pienempi

pienin

sininen (niebieski)

sinisempi

sinisin

suuri (duży)

suurempi

suurin

vanha (stary)

vanhempi

vanhin

lyhempi *

lyhin *

pitkä (długi) *

pitempi *

pisin *

lyhyt *

lyhyempi *

lyhyin *

* odmiana nieregularna

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

11

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

I: Końcówką przymiotników stopnia wyższego jest
„-mpi”. Zwykle dodaje się ją do rdzenia przymiotników:

iso

- iso-

+ mpi

isompi

kaunis

- kaunii-

+ mpi

kauniimpi

sininen

- sinise-

+ mpi

sinisempi

Ale:

- gdy przymiotniki są dwu sylabowe i kończą się na „a”,
”ä” lub „i”, ostatnia samogłoska wymienia się na „e”:

vanha - vanhe

+ mpi

vanhempi

paha - pahe

+ mpi

pahempi

suuri - suure

+ mpi

suurempi

pieni - piene

+ mpi

pienempi

II: W stopniu najwyższym przymiotniki przybierają
końcówkę – ”in”.

iso

+ in

isoin

Ale:

- gdy przymiotniki w stopniu wyższym, przed doda-
niem końcówki „mpi”, kończą się na:

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

12

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

»

a, ä, e, - te ostatnie samogłoski znikają przed do-

daniem końcówki stopnia najwyższego „- in”:

vanha - vanhe

+ in

vanhin

paha - pahe

+ in

pahin

suuri - suure

+ in

suurin

pieni - piene

+ in

pienin

»

długie ”i” – ostatnie dwie samogłoski zmieniają

się w „e” przed dodaniem końcówki „-in”

kaunis - kaunii

kaune + in

kaunein

Porównywanie:

Do porównania można użyć dwóch konstrukcji:

•

Saara on vanhempi kuin Ville – Saara jest starsza niż
Ville

•

Saara on häntä vanhempi – Saara jest od niego
starsza.

Czasownik käydä – iść, chodzić - jest czasownikiem
z drugiej grupy. Jego odmiana wygląda następująco:
-käyn, käyt, käy, käymme, käytte,käyvät.

[!] Käydä wymaga dopełnienia w inessiivi, dlatego:

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

13

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Käyn suihkussa. – idę pod prysznic.

Ale:
[!] Käydä koulua – jest wyjątkiem, w którym, zamiast
dopełnienia w inessiivi, stosuje się partitiivi.

Inne zdania z käydä:

Käyttekö tänään töissä? – idziesz dzisiaj do pracy?

Minun lapseni käy lastentarhassa. – moje dziecko

chodzi do przedszkola.


Luo:

W języku fińskim do określania miejsca używa się zwy-
kle przypadków lokatywnych. Można także użyć słówka
„luo” – „do (kogoś)”. Luo i jego odpowiednie odmiany
w połączeniu z genetivem oznaczają:

genetiivi + luo – do kogoś
genetiivi + luona – u kogoś
genetiivi + luota – od kogoś

Menen äidin luo. – idę do mamy

Olen ystävän luona. – jestem u przyjaciela

Huomenna hän palaa perheen luota. – ona wraca jutro

od rodziny

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

14

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Ćwiczenia:

1)

Przetłumacz zdania na fiński:

a)

Pasi jest najstarszy.

…………………………………………………
…………………………………………………

b)

Studiujesz z nimi?

…………………………………………………
…………………………………………………

c)

Nie mieszkamy na wsi, nie mamy domku jedno-
rodzinnego, ale w naszym mieszkaniu jest wiele
dużych pokojów.

…………………………………………………
…………………………………………………

d)

Ta nieśmiała dziewczynka, Maija, ma tylko jede-
naście lat i chodzi jeszcze do szkoły.

…………………………………………………
…………………………………………………

e)

Matti jako dziecko był bardzo gadatliwy.

…………………………………………………
…………………………………………………

2)

Przetłumacz zdania na polski:

a)

Onko tämä kaunis nainen sinun vaimosi?

…………………………………………………
…………………………………………………

b)

Minun setä on eläkkeellä ja hän omistaa vanhan
talon meren rannalla.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

15

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

…………………………………………………
…………………………………………………

c)

Mieluusti viettän aikaa ystäväni luona.

…………………………………………………
…………………………………………………

d)

Meidän pikkusiskolla on musta kissa.

…………………………………………………
…………………………………………………

e)

Kannettava tietokone on kirjoituspöydällä
huoneessani.

…………………………………………………
…………………………………………………

3)

Napisz po fińsku kilka zdań o swojej rodzinie.

…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………
…………………………………………………