P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o

Lekcja 12

Eilen

Opracowanie:
Aleksandra Babij

DIALOG

/

GRAMATYKA

Marta Dąbrowska

GRAMATYKA

Autorzy nagrania:
weronkaka&kari

Korekta:
Dominika Plińska-Narloch


Wydawca:
Rafał Koszela

Maj 2011

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

2

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Dialog:

- Kerron sinulle mitä tapahtui eilen eli torstaina.
- Torstainako? Eilen oli keskiviikko!
- Ai jaa. Okei, siis keskiviikkona. Kuule.... Aamulla

ilma oli ruma, siksi olin kotona ja luin kirjan.
Iltapäivällä ilma oli parempi, aurinko paistoi. Päätin
mennä ulos. Otin reppuni ja kamerani mukaan.
Ensin menin puistoon ja kävelin, sitten kävin
kahviossa.

- Joitko kahvia?
- Kyllä, join kahvia, mutta en syönyt mitään. Kun

halusin maksaa, en löytänyt lompakkoni. Etsin ja
etsin repustani, muttä en löytänyt sitä.

- Kadotitko sen?
- Minä ajattelin, että kadotin sen johokin puistoon.

Tarkistin onko se takin taskussa. Lompakko oli
täälla!

- Miksi?
- Koska aikaisemmin ostin sanomalehtin kioskista ja

panin lompakko taskuuni. Nauroin sille, että
muistini on niin lyhyt.

- No, sinun muistisi on todella lyhyt.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

3

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Tłumaczenie:

-

Opowiem ci, co stało się wczoraj, czyli w czwartek.

-

W czwartek? Wczoraj była środa!

-

Aha. Ok, więc w środę. Słuchaj... rano pogoda była
brzydka. Dlatego byłem w domu cały dzień
i przeczytałem książkę. Pod wieczór pogoda była
lepsza, słońce świeciło. Postanowiłem wyjść na
zewnątrz. Wziąłem ze sobą plecak i aparat.
Najpierw poszedłem do parku i spacerowałem.
Później poszedłem do kafejki.

-

Piłeś kawę?

-

Tak, piłem kawę, ale nic nie jadłem. Gdy chciałem
zapłacić, nie mogłem znaleźć mojego portfela.
Szukałem i szukałem w moim plecaku, ale nie
mogłem go znaleźć.

-

Zgubiłeś go?

-

Myślałem, że zgubiłem go gdzieś w parku.
Sprawdziłem, czy jest w kieszeni płaszcza. Portfel
tam był!

-

Dlaczego?

-

Ponieważ wcześniej kupiłem w kiosku gazetę
i włożyłem portfel do kieszeni. Śmiałem się z tego,
że moja pamięć jest taka krótka.

-

No, twoja pamięć jest naprawdę krótka.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

4

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Słowniczek do tekstu:

ai jaa - aha
aikaisemmin - wcześniej
kadottaa - zgubić
kahvio - kafejka
lompakko – portfel
lukea – czytać
muisti - pamięć
nauraa - śmiać się (+lle - z czegoś)
päättää - postanowić
reppu - plecak
sanomalehti - gazeta
takki - płaszcz
tasku - kieszeń
tapahtua - dziać się, wydarzać się
tarkistaa - sprawdzać

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

5

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

CZAS PRZESZŁY (IMPERFEKTI)

Używa się go do referowania czynności dokonanych,
które miały miejsce w przeszłości i co do których
wiadomo, kiedy się wydarzyły.

Cechą charakterystyczną dla tego czasu jest samogłoska
“i” występująca przed końcówką osobową czasownika.
Końcówki osobowe są takie same, jak w czasie
teraźniejszym, z wyjątkiem 3 osoby liczby pojedynczej,
gdzie nie następuje przedłużenie ostatniej samogłoski.
Wymiany spółgłoskowe pozostają dokładnie takie same,
jak w przypadku czasu teraźniejszego.

Podczas odmiany czasownika w czasie imperfekt
zachodzą jednak pewne zmiany w tematach, które
zależą od grupy, do której dany czasownik należy.
Prześledzimy to na przykładach.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

6

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Czasowniki 1 grupy:
1.1.

zakończone na: “ua”, “yä”, “oa”, “öä”

Po odcięciu bezokolicznika, przed końcówką osobową
dodajemy “i”.

„istua” siedzieć

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

istun
istut
istuu
istumme
istutte
istuvat

minä
sinä
hän
me
te
he

istuin
istuit
istui
istuimme
istuitte
istuivat

1.2.

zakończone na: “aa”, “ ää”

Ostatnia samogłoska tematu zostaje zastąpiona przez “i”
(jak w czasowniku harastaa).

ALE

Gdy

mamy

do

czynienia

z

dwusylabowym

czasownikiem, w którym w obydwu sylabach występuje
samogłoska “a” – wtedy ostatnia samogłoska zamienia
się w “o” (jak w czasowniku antaa).

„harrastaa”- interesować się:

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä harrastan

minä harrastin

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

7

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

sinä
hän
me
te
he

harrastat
harrastaa
harrastamme
harrastatte
harrastavat

sinä
hän
me
te
he

harrastit
harrasti
harrastimme
harrastitte
harrastivat

„antaa” - chcieć :

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

annan
annat
antaa
annamme
annatte
antavat

minä
sinä
hän
me
te
he

annoin
annoit
antoi
annoimme
annoitte
antoivat

1.3.

zakończone na: “ea”, “eä”, “ia”, “iä”

Samogłoski “i”, “e” zanikają, na ich miejsce wchodzi
końcówka imperfektu “i”.

„lukea” – czytać

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

luen
luet
lukee
luemme
luette
lukevat

minä
sinä
hän
me
te
he

luin
luit
luki
luimme
luitte
lukivat

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

8

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

1.4.

zakończone na: “ltaa”, “ltää”, “rtaa”, “rtää”,
“ntaa”, “ntää”, “ttaa”, “ttää”

Samogłoska “t” zostaje zastąpiona przez “s”.

„ymmärtää”- rozumieć

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

ymmärrän
ymmärrät
ymmärtää
ymmärrämme
ymmärrätte
ymmärtävät

minä
sinä
hän
me
te
he

ymmärsin
ymmärsit
ymmärsi / ymmärti
ymmärsimme
ymmärsitte
ymmärsivät / ymmärtivät

Czasowniki 2 grupy

2.1.

o temacie zakończonym na długą samogłoskę

Samogłoska długa zmienia sie w krótką, a na miejsce
długiej samogłoski wchodzi “i”.

„saada” – móc = mieć pozwolenie, dostawać

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

saan
saat
saa
saamme
saatte
saavat

minä
sinä
hän
me
te
he

sain
sait
sai
saimme
saitte
saivat

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

9

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

2.2

o temacie zakończonym na:

“oi”, “öi”, “ui”, “yi”

Odmiana jak w czasie teraźniejszym.

„voida” móc

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

voin
voit
voi
voimme
voitte
voivat

minä
sinä
hän
me
te
he

voin
voit
voi
voimme
voitte
voivat

2.3. o temacie zakończonym na: “uo”, “yö”, “ie”

Po odcięciu końcówki bezokolicznika usuwa się
pierwszą samogłoskę dyftongu, jej miejsce zajmuje
druga samogłoska dyftongu do której dołączane jest “i”.

„

juoda"- pić

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

juon
juot
juo
juomme
juotte
juovat

minä
sinä
hän
me
te
he

join
joit
joi
joimme
joitte
joivat

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

10

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Czasowniki 3 grupy

Cecha imperfektu “i” zastępuje samogłoskę “e”
dodawaną przed końcówką osobową.

„nousta” – wstawać

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

nousen
nouset
nousee
nousemme
nousette
nousevat

minä
sinä
hän
me
te
he

nousin
nousit
nousi
nousimme
nousitte
nousivat

Czasowniki 4 grupy

Odcinamy dwie ostatnie litery bezokolicznika i przed
końcówką osobową dodaje się „si”.

„

arvata” - zgadywać

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

arvaan
arvaat
arvaa
arvaamme
arvaatte
arvaavat

minä
sinä
hän
me
te
he

arvasin
arvasit
arvasi
arvasimme
arvasitte
arvasivat

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

11

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Czasowniki 5 grupy

Cząstka imperfektu jest dołączana do tematu
czasownika zamiast samogłoski “e” w sylabie “tse”.

„tarvita”- potrzebować

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

tarvitsen
tarvitset
tarvitsee
tarvitsemme
tarvitsette
tarvitsevat

minä
sinä
hän
me
te
he

tarvitsin
tarvitsit
tarvitsi
tarvitsimme
tarvitsitte
tarvitsivat

Czasowniki 6 grupy

Cecha imperfektu zastępuje samogłoskę “e” w temacie
czasownika.

„

vahveta” – umacniać się

/czas teraźniejszy/

/czas przeszły/

minä
sinä
hän
me
te
he

vahvenen
vahvenet
vahvenee
vahvenemme
vahvenette
vahvenevat

minä
sinä
hän
me
te
he

vahvenin
vahvenit
vahveni
vahvenimme
vahvenitte
vahvenivat

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

12

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Pytania:
Pytania tworzy się w dokładnie ten sam sposób, co
w czasie teraźniejszym, należy jednak pamiętać
o poprawnej formie czasownika.

Przeczenia:
Inaczej sprawa ma się z tworzeniem przeczeń w tym
czasie. Przeczenia nie tworzymy poprzez odcięcie
końcówki osobowej 1 os l.poj., lecz od bezokolicznika.
Dodatkowo istnieje forma przeczenia przeznaczona dla
liczby pojedynczej i inna dla liczby mnogiej.

Przestudiujmy to na przykładach z poszczególnymi
grupami czasowników:

Czasowniki grupy 1
Odcinamy

końcówkę

bezokolicznika

(ostatnią

samogłoskę) i zgodnie z zasadami harmonii wokalicznej
dodajemy na jej miejsce:

>> w liczbie pojedynczej:

-nyt – jeśli w bezokoliczniku występują samogłoski
przednie [ä, ö, y]
-nut – jeśli tylne [a, o, u]

>> w liczbie mnogiej:

-neet.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

13

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

„tietää” - wiedzieć (wyjątkowo czasownik ten ma dwa
wzory odmiany!)

minä en tiennyt/ tietänyt
sinä et tiennyt/ tietänyt
hän

ei tiennyt/ tietänyt

te

ette tienneet/ tietäneet

he

eivät tienneet/ tietäneet

„katsoa” – patrzeć, oglądać

minä en katsonut
sinä et katsonut
hän

ei katsonut

me

emme katsoneet

te

ette katsoneet

he

eivät katsoneet

Czasowniki grupy 2
Odcinamy końcówkę bezokolicznika “da”/ “dä” i na jej
miejsce dajemy w liczbie pojedynczej “-nyt”
“-nut”, w mnogiej zaś “-neet”.

„

juoda"- pić

minä en juonut

me

emme juoneet

sinä et juonut

te

ette juoneet

hän

ei juonut

he

eivät juoneet

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

14

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Czasowniki grupy 3
Odcinamy końcówkę bezokolicznika (ostatnią jego
sylabę), przedłużamy (kopiujemy) ostatnią spółgłoskę,
a następnie dodajemy końcówkę „-yt”/-„ut” w liczbie
pojedynczej i „eet” w liczbie mnogiej.

„purra” - gryźć
minä en purrut

me

emme purreet

sinä et purrut

te

ette purreet

hän

ei purrut

he

eivät purreet

Czasowniki grup 4, 5, 6
Od bezokolicznika odcinamy końcówkę “ta”/ “tä”,
następnie dodajemy końcówkę przeczenia: “-nnyt”
“-nnut” w liczbie pojedynczej, w mnogiej zaś “-nneet”.

„haluta”- chcieć
minä en halunnut

me

emme halunneet

sinä et halunnut

te

ette halunneet

hän

ei halunnut

he

eivät halunneet

przedłużenie

ostatniej

spółgłoski

yt/ ut (dla l.poj.)

+

eet (dla l.mn.).

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

15

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

I

NNE PRZYDATNE SŁÓWKA I ZWROTY

:

Odmiana „olla” (być) w czasie imperfekti:

minä olin

en ollut

sinä olit

et ollut

hän

oli

ei ollut

me

olimme

emme olleet

te

olitte

ette olleet

he

olivat

eivät olleet

Określenia przeszłości:

eilen - wczoraj
kauan sitten - dawno temu
kuukausi sitten - miesiąc temu
lapsuudessa - w dzieciństwie
menneisyydessä - w przeszłości
toissapäivänä - przedwczoraj
tunti sitten - godzinę temu
vuosi sitten - rok temu

Urodziny:

Aby powiedzieć, kiedy się ktoś urodził, używa się
następujących sformułowań:

>> Hän syntyi... - urodził się - gdy mówimy o osobach
już nieżyjących.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

16

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

>> Hän on syntynyt... - urodził się – o osobach żyjących.

Daty podaje się w następujący sposób:

gdy podajemy konkretny dzień miesiąca – dzień
przyjmuje formę liczebnika porządkowego (lista
poniżej), a miesiąc formę partitiivu.

>> Olen syntynyt kolmas toukokuuta vuonna 1985
- urodziłem się trzeciego maja w 1985 roku.

>>

Mitä

tapahtui

kahdeskymmenesensimmäinen

joulukuuta? – co wydarzyło się dwudziestego
pierwszego grudnia?

gdy podajemy tylko miesiąc, przyjmuje on formę
inessiivi.

>> Hän on syntynyt syyskussa – ona urodziła się we
wrześniu.

>> Emme olleet Helsingissä maaliskuussa, olimme siellä
helmikuussa – nie byliśmy w Helsinkach w marcu,
byliśmy tam w lutym.

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

17

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Zdania z wyrażeniem „ostatni”:

>> Olin Suomessa viime viikolla / kuussa / vuonna –
byłam w Finlandii w zeszłym tygodniu / miesiącu /
roku.

>> Hän oli sairalassa viimeisenä perjaitaina – On był
w szpitalu w zeszły piątek.

Liczebniki porządkowe:

1.

ensimmäinen

2.

toinen

3.

kolmas

4.

neljäs

5.

viides

6.

kuudes

7.

seitsemäs

8.

kahdeksas

9.

yhdeksäs

10.

kymmenes

11.

yhdestoista

12.

kahdestoista

13.

kolmastoista

14.

neljästoista

15.

viidestoista

16.

kuudestoista

17.

seitsemästoista

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

18

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

18.

kahdeksastoista

19.

yhdeksästoista

20.

kahdeskymmenes

21.

kahdeskymmenesensimmäinen
kahdeskymmenesyhdes

22.

kahdeskymmenestoinen
kahdeskymmeneskahdes

23.

kahdeskymmeneskolmas

24.

kahdeskymmenesneljäs

25.

kahdeskymmenesviides

26.

kahdeskymmeneskuudes

27.

kahdeskymmenesseitsemäs

28.

kahdeskymmeneskahdeksas

29.

kahdeskymmenesyhdeksäs

30.

kolmaskymmenes

31.

kolmaskymmenesensimmäinen
kolmaskymmenesyhdes

w w w . l o s i o w i s k o . c o m

19

|

P o d s t a w o w y k u r s j ę z y k a f i ń s k i e g o |

Ćwiczenia:

1.

Odmień wskazane czasowniki w czasie przeszłym
oraz utwórz dla nich przeczenia:

nukkua (spać), etsiä (szukać), uida (pływać), keskustella
(rozmawiać), siivota (sprzątać), olla (być).

2. Przetłumacz zdania na język fiński:

a)

Nie wiedziałem tego.
………………………………………………………...

b)

Wczoraj kupiliśmy nowy samochód.
………………………………………………………...

c)

Mikka nie posprzątał wczoraj pokoju.
………………………………………………………...

d)

Elias Lönnrot urodził się 9 kwietnia 1802.
………………………………………………………...

e)

W sobotę nie piliście z nami piwa w pubie.
………………………………………………………...

f)

W maju wrócili z Francji.
………………………………………………………...

g)

Jaka pogoda była wczoraj?
………………………………………………………...

3.

Korzystając ze znajomości czasu przeszłego napisz
wypracowanie o tym co robiłeś/aś w każdym dniu
zeszłego tygodnia.