prof. nadzw. dr hab. Tomasz Frołowicz
METODYKA
WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
Studia I stopnia,
Wykłady 10
Wykłady 10
 Wychowanie jest to sztuka, której nikt dotąd nie umie,
jest to kurs, który jakaś dobra głowa dopiero ma uło\
yć.
Jędrzej Śniadecki
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
LEKCJA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
struktura lekcji
tok lekcji
zasady budowy lekcji
cele lekcji w ujęciu wielostronnym
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Poziomy planowania procesu dydaktycznego
Podstawa programowa kształcenia ogólnego
Program nauczania dla klasy
Okresowy plan pracy dla klasy
Osnowa dla cyklu lekcji WF
Konspekt lekcji WF
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Lekcja wychowania fizycznego
to jedna z podstawowych form organizacji procesu
dydaktycznego (obok zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych),
to podporządkowana operacyjnym celom edukacji fizycznej,
ograniczona ramami czasowymi, elastyczna struktura czynności
nauczyciela i uczniów (tworzących oddział lub inaczej wyłoniony
nauczyciela i uczniów (tworzących oddział lub inaczej wyłoniony
stały zespół osób), obowiązkowa dla ucznia i stale umieszczona
w jego tygodniowym planie zajęć.
Czym ró\
ni się lekcja od:
" zajęć pozalekcyjnych,
" zajęć pozaszkolnych?
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Struktura (budowa) lekcji WF
Najbardziej typowa lekcja WF jest zbudowana z trzech części:
- wstępnej,
- głównej,
- końcowej.
Części ró\
nią się pełnionymi funkcjami, czyli szczegółowymi
zadaniami. Ró\
nice szczegółowych zadań kolejnych część
lekcji powodują odmienność:
- treści,
- organizacji,
- czasu trwania.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Tok lekcji: następstwo czynności nauczyciela i uczniów
lub uporządkowany przebieg lekcji.
Pewne elementy występują w lekcjach wychowania fizycznego
z du\
ą regularnością. Powy\
sza prawidłowość ma jednak
charakter bardzo ogólny i nie przesądza o kolejności
charakter bardzo ogólny i nie przesądza o kolejności
szczegółowych działań w obrębie kolejnych części lekcji,
gdy\
ka\
da lekcja WF ma swój własny, indywidualny przebieg
 własny tok.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Tok lekcji
0 min.
Część wstępna (najczęściej do 15 minut)
Część główna (najczęściej do 30 minut)
Część końcowa (najczęściej do 10 minut)
45 min.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Tok lekcji
0 min.
Funkcje (szczegółowe zadania) części wstępnej:
czynności organizacyjne związane
z rozpoczęciem lekcji,
10-15 min.
wywołanie gotowości do udziału w zajęciach,
rozgrzewka,
przygotowanie do udziału w realizacji
pozostałych zadań (celów) lekcji,
pozostałych zadań (celów) lekcji,
realizacja zadań (celów) lekcji, w szczególności:
 rozwijanie umiejętności utylitarnych,
 rozwijanie umiejętności zdrowotnych,
 rozwijanie umiejętności tanecznych,
 rozwijanie umiejętności współdziałania,
35-40 min.
 rozwijanie wiedzy.
45 min.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Tok lekcji
0 min.
Funkcje (szczegółowe zadania) części głównej:
realizacja zadań (celów) lekcji, w szczególności:
 nauczanie, doskonalenie i utrwalanie
10-15 min.
czynności ruchowych,
 kształtowanie i diagnozowanie zdolności
motorycznych,
motorycznych,
 rozwijanie umiejętności utylitarnych,
 rozwijanie umiejętności zdrowotnych,
 rozwijanie umiejętności sportowych,
 rozwijanie umiejętności tanecznych,
 rozwijanie umiejętności współdziałania,
35-40 min.
 rozwijanie wiedzy,
 kontrola lub ocena osiągnięć edukacyjnych
(wiedzy i umiejętności ) lub aktywności
45 min.
uczniów .
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Tok lekcji
0 min.
Funkcje (szczegółowe zadania) części końcowej:
realizacja zadań (celów) lekcji, w szczególności:
 rozwijanie umiejętności utylitarnych,
10-15 min.
 rozwijanie umiejętności zdrowotnych,
 rozwijanie umiejętności tanecznych,
 rozwijanie umiejętności współdziałania,
 rozwijanie umiejętności współdziałania,
 rozwijanie wiedzy.
 kontrola lub ocena osiągnięć edukacyjnych
uczniów (wiedzy, umiejętności
lub aktywności).
uspokojenie fizyczne i psychiczne uczniów,
35-40 min.
podsumowanie lekcji, ocena osiągnięć
edukacyjnych i aktywności uczniów,
zapowiedz
kolejnych zajęć,
45 min.
czynności organizacyjne związane
z zakończeniem lekcji.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Tok lekcji
Czynność nauczyciela i uczniów poprzedzające lekcję:
przygotowanie i kontrola miejsca lekcji wraz
z wykorzystywanymi środkami dydaktycznymi (urządzeniami,
przyrządami, przyborami itp.  w miarę potrzeb), ew.
z pomocą uczniów, np. zwolnionych z ćwiczeń,
przygotowanie się przez uczniów do lekcji, ew. poprzedzone
przejściem pod opieką nauczyciela na miejsce lekcji.
przejściem pod opieką nauczyciela na miejsce lekcji.
Czynność nauczyciela i uczniów po zakończeniu lekcji:
przygotowanie się uczniów do kolejnej lekcji, ew. zakończone
przejściem pod opieką nauczyciela na miejsce lekcji,
zapis lekcji przez nauczyciela w szkolnej dokumentacji.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
ZASADY BUDOWY LEKCJI WF:
celowości lekcji
wszechstronności treści
przystępności treści
zmienności wysiłku fizycznego
zmienności wysiłku fizycznego
stopniowania wysiłku fizycznego
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Celowość lekcji
Przebieg lekcję wychowania fizycznego musi być
dostosowany do celów (zadań), które w jej trakcie
próbujemy osiągnąć (zrealizować).
y
ródłem celów lekcji powinien być okresowy plan pracy
nauczyciela wychowania fizycznego sporządzany dla klasy.
nauczyciela wychowania fizycznego sporządzany dla klasy.
Plan pracy sporządzany jest na podstawie programu
wychowania fizycznego, który dyrektor szkoły na wniosek
nauczyciela dopuścił do u\
ytku szkolnego.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Wszechstronność treści
Z fizjologicznego punktu widzenia nale\
y starać się,
by w trakcie lekcji uczniowie uczestniczyli w wysiłku
fizycznym mo\
liwie wszechstronnie anga\
ujących
organizm.
Ze względu na strukturę ruchu warto tak zaplanować treści
lekcji, by pojawiły się w nich ró\
ne naturalne formy ruchu,
np.: biegi, skoki i rzuty. Wszechstronność motoryczna
np.: biegi, skoki i rzuty. Wszechstronność motoryczna
oczywiście musi być podporządkowana zasadzie celowości.
Układ celów lekcji wskazuje, i\
w lekcji pojawiają się treści
aktywizujące całą osobę ucznia: sferę motoryczną
(sprawność i umiejętności ruchowe), poznawczą (wiadomości
oraz umiejętność zastosowania wiedzy w praktyce),
a tak\
e emocjonalno-wolicjonalną.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Cele lekcji wychowania fizycznego w ujęciu wielostronnym:
w zakresie umiejętności  zgodne z programem nauczania
i wynikającym z niego planem pracy dla klasy, najczęściej
w ścisłym związku z celami wcześniejszych lekcji wychowania
fizycznego w ramach cyklu,
w zakresie wiadomości  zgodne z programem nauczania
i wynikającym z niego planem pracy dla klasy, często powiązane
z celami w zakresie umiejętności lub sprawności, najczęściej
w ścisłym związku z celami wcześniejszych lekcji wychowania
w ścisłym związku z celami wcześniejszych lekcji wychowania
fizycznego w ramach cyklu,
w zakresie sprawności  akcentujące dominujące obcią\
enia
fizyczne w lekcji wychowania fizycznego w powiązaniu z celami
w tym zakresie wcześniejszych lekcji wychowania fizycznego,
w zakresie usamodzielnienia  opisujące czynności, które uczeń
będzie w czasie lekcji wykonywał samodzielnie, przy czym stopień
samodzielności jest adekwatny do poziomu rozwoju, cele
w zakresie usamodzielniania są powiązane z pozostałymi celami
lekcji.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Przystępność treści
W lekcji, najpierw nale\
y umieszczać ćwiczenia, zabawy
i gry znane, a póz
niej nowe, wcześniej czynności ruchowe
proste, a dopiero potem zło\
one, najpierw ćwiczenia łatwe,
a po nich trudniejsze.
a po nich trudniejsze.
To samo dotyczy wiadomości. Informacje prostsze i znane
powinny poprzedzać bardziej zło\
one i nieznane.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Zmienność wysiłku fizycznego
Lekcję planujemy w ten sposób, aby ka\
dy kolejny jej
fragment miał inny wpływ od poprzedniego na organizm
ucznia. Po ćwiczeniach intensywnych powinny pojawić się
mniej intensywne. Jeśli jakieś ćwiczenia jednostronnie
przez dłu\
szy czas obcią\
ają organizm ucznia, warto
przez dłu\
szy czas obcią\
ają organizm ucznia, warto
planowaną dawkę ruchu podzielić na dwie części, wplatając
między nie inne ćwiczenia.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Stopniowanie wysiłku fizycznego
Planując kolejność ćwiczeń, zabaw i gier, uwzględniamy
konieczność przygotowania organizmu ucznia do bardziej
intensywnego wysiłku oraz potrzebę psychofizycznego
uspokojenia ucznia pod koniec zajęć. Z tego względu
uspokojenia ucznia pod koniec zajęć. Z tego względu
ćwiczenia najintensywniejsze powinny znajdować się
w głównej części zajęć.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Cele lekcji wychowania fizycznego w ujęciu wielostronnym:
w zakresie umiejętności  zgodne z programem nauczania
i wynikającym z niego planem pracy dla klasy, najczęściej
w ścisłym związku z celami wcześniejszych lekcji wychowania
fizycznego w ramach cyklu,
w zakresie wiadomości  zgodne z programem nauczania
i wynikającym z niego planem pracy dla klasy, często powiązane
z celami w zakresie umiejętności lub sprawności, najczęściej
w ścisłym związku z celami wcześniejszych lekcji wychowania
w ścisłym związku z celami wcześniejszych lekcji wychowania
fizycznego w ramach cyklu,
w zakresie sprawności  akcentujące dominujące obcią\
enia
fizyczne w lekcji wychowania fizycznego w powiązaniu z celami
w tym zakresie wcześniejszych lekcji wychowania fizycznego,
w zakresie usamodzielnienia  opisujące czynności, które uczeń
będzie w czasie lekcji wykonywał samodzielnie, przy czym stopień
samodzielności jest adekwatny do poziomu rozwoju, cele
w zakresie usamodzielniania są powiązane z pozostałymi celami
lekcji.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Obszary samodzielności uczniów w WF
 w szkole podstawowej
Podstawa programowa WF dla drugiego etapu edukacji
Osiągnięcia: organizowanie i uczestniczenie w rekreacji, turystyce,
zawodach sportowych z przestrzeganiem obowiązujących zasad.
Nowa (od 2009) podstawa programowa WF dla drugiego etapu edukacji
Wymagania szczegółowe:
dokonuje pomiarów wysokości i masy ciała oraz z pomocą nauczyciela
interpretuje ich wyniki
demonstruje po jednym ćwiczeniu kształtującym wybrane zdolności
motoryczne oraz ułatwiające utrzymywanie prawidłowej postawy ciała
organizuje w gronie rówieśników zabawę, grę ruchową, rekreacyjną,
stosując przepisy w formie uproszczonej
stosuje zasady samoasekuracji
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Obszary samodzielności uczniów w WF
 w szkole podstawowej
Wskazania dla nauczyciela Działania ucznia
" kieruj aktywnością uczniów, " uczestniczy w ćwiczeniach, zabawach
" planuj treści, które bardzo lubią, i grach organizowanych przez nauczyciela,
" stwarzaj im okazje do swobodnej " podejmuje swobodną aktywność
aktywności, w ramach określonych przez nauczyciela,
aktywności, w ramach określonych przez nauczyciela,
" jest inicjatorem grupowych form aktywności,
" wykorzystuj inicjatywy uczniów,
" aran\
uj sytuacje, w których będą
wybierać treści fragmentów zajęć,
" z pomocą nauczyciela wchodzi w role
" pozwalaj im kierować kolegami
podmiotowe, np. kapitana zespołu, sędziego,
i kole\
ankami,
" organizuje i kieruje niektórymi ćwiczeniami,
" z pomocą nauczyciela dokonuje
" organizuj i pomagaj
oceny swojej sprawności.
w samoocenie sprawności.
.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Obszary samodzielności uczniów w WF
 w gimnazjum
Podstawa programowa WF dla trzeciego etapu edukacji
Wymagania:
Diagnozowanie własnej sprawności fizycznej i umiejętności ruchowych.
Aktywność ruchowa o charakterze rekreacyjno-sportowym w dwóch
wybranych formach indywidualnych i dwóch zespołowych
Pełnienie roli organizatora, widza i sędziego w wybranych
dyscyplinach rekreacyjnych i sportowych
Nowa (od 2009) podstawa programowa WF dla trzeciego etapu edukacji
Wymagania szczegółowe:
wykonuje wybrany przez siebie zestaw prób do oceny wytrzymałości,
siły i gibkości
przeprowadza rozgrzewkę
planuje i wykonuje prosty układ gimnastyczny
planuje szkolne rozgrywki sportowe według systemu pucharowego i
 ka\
dy z ka\
dym
pełni rolę organizatora, zawodnika, sędziego i kibica w ramach
szkolnych zawodów sportowych
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Obszary samodzielności uczniów w WF
 w gimnazjum
Wskazania dla nauczyciela Działania ucznia
" w czasie części zajęć kieruj " uczestniczy w zajęciach organizowanych
aktywnością uczniów, przez nauczyciela,
" wybiera i uczestniczy w wybranych
" część zajęć przeznacz na formy
" część zajęć przeznacz na formy
przez siebie zajęciach,
aktywności wybrane przez uczniów,
" oczekuj samodzielności i rzetelności
" dokonuje samooceny sprawności fizycznej,
uczniów w trakcie samooceny
sprawności,
" wykorzystuj uczniów jako " pomaga organizować i prowadzić
organizatorów, sędziów itp. w czasie szkolne imprezy sportowe i rekreacyjne,
szkolnych imprez sportowych
i rekreacyjnych.
Tomasz Frołowicz
Studia I stopnia
Metodyka WF
Wykład 10
Cele lekcji w zakresie usamodzielnienia
Uczeń/Uczennica:
razem z kolegami wybiera grę ruchową;
wybiera przybory do ćwiczeń indywidualnych;
z pomocą nauczyciela sędziuje fragment gry w mini-piłkę siatkową
sędziuje fragment gry w koszykówkę;
wybiera muzykę do własnej improwizacji ruchowej;
prowadzi rozgrzewkę;
prowadzi rozgrzewkę;
z pomocą nauczyciela dokonuje samooceny wytrzymałości
dokonuje samooceny wytrzymałości;
przygotowuje układ gimnastyczny składający się z czterech
ćwiczeń, w tym przewrotów w przód i w tył;
uczestniczy w wyborze najlepszego układu ćwiczeń spośród
przygotowanych przez kole\
anki;
określa z jakiej odległości będzie wykonywała zagrywkę;
przygotowuje zestaw ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha i
grzbietu;