ZESTAW XXVII
1.Tak zwany renesans karoliński.
Rządy Karola Wielkiego zaznaczyły się w dziejach kultury tak znacznym podniesieniem jej poziomu, że historiografia zachodnia nie zawahała się okresowi temu nadać nazwę „Renesansu Karolińskiego". Zjawisko to ma ścisły związek z przeprowadzoną przez Karola reformą szkolnictwa, mającą na celu podniesienie wykształcenia duchowieństwa frankijskiego. Łacina uległa w początkach średniowiecza tak wielkiej barbaryzacji zarówno pod względem wymowy, jak i ortografii, że ludzie, którzy ją opanowali, z wielką jedynie trudnością dawali sobie radę z tekstami klasycznymi. Odbijało to się u duchowieństwa na stopniu znajomości Pisma Świętego oraz dzieł Ojców Kościoła i uniemożliwiało podniesienie jego wykształcenia. Karol Wielki, podejmując reformę nauczania, zwrócił się o pomoc do cudzoziemców, którzy w szkołach kontynentalnych przywrócili łacinie dawną wymowę, składnię i ortografię. Karol Wielki nakazał przede wszystkim przeprowadzić reformę szkół klasztornych, a niezależnie od nich, polecił zakładać w stolicach diecezji nowe szkoły katedralne. Starano się w nich przywrócić dawną metodę nauczania. Przedmiotem studiów było więc siedem sztuk wyzwolonych, tworzących tzw. tririum i quadrivium. Trivium stanowiło stopień wstępny i obejmowało: gramatykę, retorykę i dialektykę. Quadrivium miało charakter stopnia wyższego, a w jego skład wchodziły umiejętności przede wszystkim matematyczne, tj. arytmetyka geometria, astronomia i muzyka. Zakładanie nowych i reformowanie dawnych zakładów szkolnych wymagała wymas przygotowania odpowiednich pomocy naukowych. Toteż wzrosła liczba kopistów, poświęcających się przepisywaniu nie tylko Pisma Święte tekstów liturgicznych i pism Ojców Kościoła, ale również autorów starożytnych. Wykształcono nowy czytelny typ pisma - minuskułę karolińską. Podniósł się poziom dziejopisarstwa (Einhard,) Równolegle z odrodzeniem piśmiennictwa rozwijała się sztuka, która nawiązywała do tradycji klasycznych i dążyła jednocześnie do stworzenia własnego programu. Dzięki inicjatywie Karola i jego otoczenia powstały liczne
ośrodki działalności artystycznej. Architekci, malarze i rzeźbiarze, wspierani opieką możnych, stworzyli okazałą sztukę dworską, opierając się na wzorach późnorzymskich i bizantyńsko-raweńskich. Obok twórczości o charakterze reprezent-acyjnym, przeznaczonej dla elity społeczeństwa, rozwijała się w sposób spontaniczny działalność artystyczna zapoczątkowana w okresie poprzednim. Zarówno zakorzenione głęboko w masach ludowych tradycje sztuki merowińskiej, longobardzkiej, arabskiej i iryjskiej, jak i wpływy docierające ze Wschodu, stanowiły ważny czynnik w rozwoju artystycznym tej epoki. Dzięki temu sztuka karolińska nie ograniczała się do wiernego kopiowania wzorów klasycznych, ale stała się w nowych warunkach kulturalnych odrodzeniem antyku na ziemiach Północy.
2. Los Słowian połabskich w XI - XII wieku.
Rywalami Duńczyków na Bałtyku okazali się Niemcy z. chwilą, gdy udało się im wywalczyć dostęp do brzegów tego morza. Stało się to możliwe dopiero po ostatecznym zniszczeniu niezawisłości Słowian połabskich. Ci ostatni odzyskali ją w wyniku zwycięskiego powstania 983 r. i utrzymali przez przeszło sto lat dzięki zamieszkom w Rzeszy i zajęciu się możnych saskich w tym czasie innymi sprawami. Z początkiem jednakże XII w., kiedy księciem saskim został Lotar z Supplinburga, możni tamtejsi powrócili do tradycyjnej polityki rozszerzania swych posiadłości kosztem sąsiadów słowiańskich. Zaczęło się od najazdu Obodrytów, którzy usiłowali rozluźnić zależność lenną, wiążącą ich księcia z Niemcami. W ślad za tym poszły wyprawy skierowane przeciwko różnym plemionom wieleckim. Wybór Lotara na króla Niemiec po śmierci Henryka V pozwolił przekształcić tę lokalną akcję panów saskich w jeden z punktów programu nowego monarchy. Sekundował mu w tej ekspansji arcybiskup magdeburski, Norbert z Xanten założyciel norbertanów, Rozwinął on ożywioną działalność, mającą na celu rozszerzenie jurysdykcji swej metropolii na kraje słowiańskie i ułatwienie tą drogą politycznego ich podporządkowania Niemcom. Do podobnych celów cesarz wykorzystał apostoła Pomorzan Ottona z Bambergu. Po linii polityki wytkniętej przez Loltara szli inni: Konrad Wettyn, margrabia Miśni oraz Albrecht Niedźwiedź. Ofensywie przeciwko Słowiańszczyżnie połabskiej nadał nowy impuls Henryk Lew książę saski. Widział on możność zwiększenia swojej potęgi rodowej kosztem sąsiadów obodryckich, których ziemie przechodziły stopniowo pod jego zwierzchność. Panowie sascy potrafili uzyskać zgodę organizatorów drugiej krucjaty na zastąpienie wyprawy na Wschód przez kampanię przeciwko pogańskim Słowianom. Podjęta w 1147 r. rozpadła się na dwa niezależne od siebie przedsięwzięcia. Henryk Lew przy pomocy posiłków duńskich zaatakował Obodrytów. Natomiast Albrecht Niedźwiedź wespół z posiłkami czeskimi i polskimi uderzył na Wieletów i Pomorzan. Żadna z tych wypraw nie przyniosła jednak spodziewanych rezultatów i walka ze Słowianami połabskimi, mimo niewątpliwych sukcesów lokalnych, zaczęła się przeciągać. Po podbiciu tereny te uległy kolonizacji niemieckiej.
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!1 zien 291 - 292
3. Zabiegi władców i feudałów o Królestwo Neapolu w XIV wieku
W przeciwieństwie do północnych i środkowych południowe Włochy znajdowały się w stadium względnej przynajmniej stabilizacji politycznej. Długie panowanie króla Neapolu Roberta Dobrego przyczyniło się walnie do tego stanu rzeczy. Król Neapolu był na Półwyspie, wobec opuszczenia Rzymu przez papieża, czołowym przedstawicielem stronnictwa gwelfów. Klemens V bowiem, obawiając się powrotu do Włoch, znalazł schronienie na obszarze należącego do Roberta Awinionu. Król Neapolu starał się wyzyskać to czasowe przeniesienie stolicy papieskiej poza Alpy w celu oddania swej supremacji również i północnej części Półwyspu. Na przeszkodzie realizacji tych planów stanęli ubiegający się o koronę cesarską władcy niemieccy. Tak więc Henryk VII Luksemburski drogą przez Piemont wtargnął do Lombardii. W Mediolanie usunął władającego dotąd miastem tyrana i przekazał tam rządy Mateuszowi Visconti. Pobyt Henryka na ziemiach Półwyspu, zakończony jego przedwczesną śmiercią, przyczynił się do zaostrzenia walki między stronnictwami. Zgon cesarza pogrzebał ostatecznie nadzieję zjednoczenia Włoch pod jego przewodem, o czym marzyło stronnictwo gibellińskie. Tymczasem Liga gwelficka, zawierana we Florencji pod protektoratem króla Neapolu do walki z cesarzem, nie zaprzestała działalności po jego zgonie. A że gibellini mieli ważnych postaci w Italii, wojna przeciągnęła się znacznie. Dopiero interwencja neapol-itańska przechyliła szalę zwycięstwa na stronę gwelfów. Zagrożeni przez koalicję wrogów gibellini odwołali się do pomocy Ludwika Bawarskiego, który w 1327 r. wkroczył do Włoch. Nie potrafił jednak opanować sytuacji w kraju ogarniętym wojną domową i w dwa lata później opuścił Półwysep. Zawiodła też awanturnicza próba Jana Luksemburskiego, który wykorzystując skierowaną do siebie prośbę Brescii, opanował znaczną część Lombardii (1330). Jego plany utrzymania się we Włoszech doprowadziły do wspólnego wystąpienia gibellinów z gwelfami, protestu cesarza oraz sojuszu Roberta Dobrego z Karolem Robertem królem Węgier i Władysławem Łokietkiem królem Polski. W ltej sytuacji Jan Luksemburski musiał oczywiście wycofać się z Włoch.[NAJWAŻNIEJSZE] Zgon Roberta Dobrego (1343) oraz przekazanie korony neapolitańskiej wnuczce Joannie, poślubionej Andrzejowi Węgierskiemu (synowi Karola Roberta), stały się przyczyną zawikłanych intryg dworskich. Ich ofiarą padł Andrzej, zamordowany prawdopodobnie z poduszczenia własnej żony. Brat ofiary. Ludwik Wielki król Węgier, odwołał się w tej sprawie do sądu papieża jako seniora Królestwa Neapolu. Niezadowolony z wyroku, który oczyszczał królową, podjął wyprawę odwetową do Włoch i opanował Neapol. Joanna nie próbowała nawet stawić mu oporu i schroniła się. Zdołała zapewnić sobie poparcie Klemensa VI. odstępując mu Awinion na własność. Tymczasem zaraza, którą wiosną 1348 r. zawlokły do Pizy statki przybyłe ze Wschodu, ogarnęła całe Włochy dziesiątkując ich ludność. Zmusiło to Węgrów do pospiesznego wycofania się na północ otworzyło Joannie drogę do powrotu. Nie potrafiła ona jednak umocnić się w odzyskanym Królestwie, które raz jeszcze padło ofiarą agresji węgierskiej 1350. Tym razem ceną uznania praw Joanny przez Ludwika Węgierskiego były ustępstwa z jej strony i w końcu obietnica przekazania w spadku korony neapolitańskiej przedstawicielowi węgierskiej linii Andegawenów.Wielka schizma papieska i kryzys przeżywany przez Cesarstwo zaważyły w niemałym stopniu na stosunkach włoskich. Odbiło się to przede wszystkim na losach Królestwa Neapolu, którego władczyni Joanna I na skutek parokrotnie zmienianego stanowiska wobec rywalizujących ze sobą papieży — rzymskiego i awiniońskiego — znalazła się w poważnych kłopotach i była zmuszona uznać za swego następcę Ludwika I Andegaweńskiego, brata króla francuskiego — Karola V. Akt ten, wydziedziczający dotychczasowego następcę tronu Karola z Durazzo, stał się przyczyną wojny o Neapol między obu pretendentami i doprowadził do tragicznej śmierci Joanny 1382. Zamieszki nie ominęły przy tym Rzymu, gdzie walka dawnych stronnictw odżyła na nowo. Niebezpieczeństwo zagrażające Papiestwu wzmogło się znacznie, gdy rządy nad Neapolem przejął Władysław, syn Karola z Durazzo. Reprezentował on te same cele polityczne, którym po zdobyciu korony sycylijskiej hołdował w XIII w. Karol Andegaweński. Myślał więc o narzuceniu swej hegemonii środkowym i północnym Włochom, a wobec papieża występował jako arbiter w jego sporze z Rzymem. Jednak Ludwik II Andegaweński nie zamierzał rezygnować z walk o Neapol, który należał mu się po ojcu. Dlatego walka o Neapol toczyła się ze zmiennym szczęściem aż Królestwo Neapolu otrzymał jako lenno Alfons Aragoński w 1442 od papieżą.