mam, Zestaw XLI, ZESTAW XLI

Irlandia nigdy wprawdzie nie uległa podbojowi Rzymian, wpływy jednak Cesarstwa były tam zawsze silne. Wyspę odwiedzali bowiem w celach handlowych kupcy rzymscy, a większe lub mniejsze watahy iryjskie przedostawały się w celach rabunkowych do opanowanej przez Rzymian Brytanii. Kontakty powyższe umożliwiły przeniknięcie chrystianizmu do Irlandii. Tradycja zwykła wiązać to z działalnością św. Palryka, uważanego za apostoła tego kraju. Pogląd ten jednak, po przeprowadzeniu dokładnej analizy źródeł. nie dał się utrzymać. Przemawia ona za tym, że chrystianizacja Irlandii rozpoczęła się znacznie przed 432 r. Być może dałoby się ją nawet cofnąć do połowy IV w. Trzeba jednak stwierdzić, że objęła ona wówczas nieliczne grupy społeczeństwa i nie doprowadziła do stworzenia jednolitej organizacji kościelnej w tym kraju. Tę ostatnią da się niewątpliwie powiązać z osobą św. Patryka. Warto wreszcie stwierdzić, że podczas gdy pod naciskiem pogańskich Anglo- -Sasów chrystianizm został w Brytanii niemal wykorzeniony, Irlandia stała się na Wyspach Brytyjskich jego ostoją w ciągu najbliższych stuleci. Wodzowie poszczególnych oddziałów lądujących w Brytanii, po opanowaniu obszaru nadającego się do osiedlenia, tworzyli tam państewka plemienne typu patrymonialnego. Liczba ich była początkowo znaczna. Badacze współcześni mówią o 16 a nawet 18. Rychło jednak w drodze wzajemnych podbojów liczba ta spadla do siedmiu, co skłoniło historyków do oznaczenia tego okresu mianem Heptarchii. Tymi siedmioma królestwami były: Wessex, Sussex, Essex. Kent, East Anglia, Mercja i Nortumbria. Podobnie jak Frankowie na kontynencie, tak przybysze germańscy w Brytanii byli w okresie inwazji poganami. W przeciwieństwie jednak do Franków zabrakło u Anglo-Sasów motywu, który mógłby ich skłonić do szybkiej chrystianizacji. Nawet przeciwnie — chryslianizm jako religia większości podbitych i ujarzmionych Brytów był u nich w pogardzie. Chrystianizacja więc w tak nie sprzyjających warunkach nastąpiła stosunkowo późno. Dwa były ośrodki, które ją podjęły. Jeden inspirowało bezpośrednio Papiestwo, wysyłając z inicjatywy Grzegorza I misję do Brytanii w 597 r., drugim stał się ośrodek iryjski, który w tym czasie na wyspie łona u brzegów Szkocji rozpoczął ewangelizację plemion germańskich. W wyniku obu tych akcji południe Brytanii przyjęło chrystianizm z Rzymu, północ zaś — poprzez Szkocję z Irlandii.