PMP Wykład 16. 27.02.2009 r.

Prace KPM nad kwestią wpływu konfliktów zbrojnych na obowiązywanie traktatów.

Art. 73 KWPT - konwencja nie przesądza żadnych kwestii jakie mogą wynikać w stosunku do traktatów z konfliktu zbrojnego; pozostawia sprawę nieuregulowaną.

Instytut prawa mnar. w 1975 r. przyjął rezolucję dotyczącą tej tematyki. Projekt artykułów KPM opiera się w dużej mierze na pracach instytutu.

Na potrzeby projektu artykułów KPM opracowała 2 zagadnienia:

1. traktat - powtórzone za KWPT; zalicza tylko traktaty między państwami; projekt nie ma zastosowania do traktatów zawieranych przez inne podmioty prawa mnar.; w art. 1 - „stosuje się postanowienia tego projektu do traktatów między państwami, przy czym co najmniej jedna ze stron jest w konflikcie zbrojnym” (szeroko rozumianym - również konflikty wewnętrzne, które przecież mogą się umiędzynarodowić)

2. konflikt zbrojny oznacza wojnę międzypaństwową lub konflikt, który obejmuje działania zbrojne mogące ze swej natury lub z uwagi na swój zakres wpływać na stosunki traktatowe między państwami - stronami konfliktu zbrojnego lub między państwem - stroną konfliktu zbrojnego a państwem trzecim niezależnie od formalnej deklaracji (oświadczenia) złożonej przez jakąkolwiek lub wszystkie strony konfliktu zbrojnego. Ta definicja jest skonstruowana bardziej funkcjonalnie. W komentarzu stwierdzono, że nie określa się konkretnie konfliktu zbrojnego, by zapobiec sytuacji, że nie został on w projekcie uwzględniony, więc nie można go do niego stosować.

Ogólne reguły wynikające z projektu artykułów:

1. Konflikt zbrojny nie wpływa automatycznie na wygaśnięcie lub zawieszenie działania traktatu - może być tak, że traktat będzie zawierać klauzulę na wypadek wojny; pozostałe przepisy albo wygasną albo będą zawieszone.

2. Wszelkie elementy jakie musimy wziąć pod uwagę przy ocenie czy traktat wygasa czy zawiesza działanie należy rozpatrywać w kontekście art. 31 i 32 KWPT, a ocena musi uwzględniać charakter i zakres konfliktu zbrojnego, skutku konfliktu zbrojnego na traktat, z uwzględnieniem treści (przedmiotu) traktatu i liczby stron

3. Przyjmuje się, że ze względu na treść i charakter traktatu będzie on zawsze obowiązywał i działał (zarówno w okresie pokoju jak i k. z.). Jest to tzw. zasada przeżycia (priciple of survival). Projekt wymienia 12 traktatów o takim charakterze:

• traktat prawa k. z. (w tym prawa humanitarnego)

• traktaty, które tworzą/deklarują lub regulują trwałe reżimy prawne bądź status prawny w sposób stały bądź też stałych uprawnień (prawo przejścia, reżim dotyczący niemilitaryzacji Antarktydy; także traktaty, które ustanawiają lub modyfikują granice morskie

• traktaty dotyczące ochrony praw prywatnych przyjaźni, handlu i żeglugi i ich odpowiedniki

• traktaty z zakresu praw człowieka

• traktaty dotyczący ochrony środowiska naturalnego

• traktaty dotyczące mnar. dróg wodnych (związanych z nimi instalacji i urządzeń - elektrownie wodne, śluzy, zapory)

• traktaty dotyczące akwifer wodnych (morskich) - zasoby podwodne

• traktaty prawotwórcze - to nie traktaty ustanawiające org. mnar. czy reżimy instytucjonalne, ale tworzące unormowania prawnomiędzynarodowa; wielostronne; dotyczące ochrony zdrowia, własności intelektualnej; konwencje haskie, prawa prywatnego mnar.; przenika pozostałe kategorie

• traktaty dotyczące rozwiązywania sporów (w tym przez koncyliacje, mediacje, arbitraż i MTS - statut MTS

• traktaty dotyczące arbitrażu handlowego

• traktaty dotyczące stosunków mnar.

• traktaty dotyczące stosunków konsularnych

Istnieje możliwość ustalenia czy obowiązuje w całości czy w części.

1. Reguła związana ze zdolnością państwa do zawierania traktatów w trakcie k. z. - rozpoczęcie wojny nie wpływa na zdolność traktatową państwa; państwa mogą zawrzeć legalnie umowy obejmujące wygaśnięcie lub zawieszenie działania traktatu, który działał między nimi podczas k. z. (niekoniecznie obie muszą być strony wojujące). Ma to znaczenie w sytuacji, kiedy rząd emigruje w czasie okupacji - mogą legalnie zawierać umowy; dużym problemem praktycznym jest ustalenie podzielności traktatu w przypadku oceny wpływu k. z. na traktat; przyjmuje się taką zasadę jak w KWPT w przypadku nieważności; traktat jest dotknięty k. z. jako całość chyba, że jest możliwość oddzielenia niektórych klauzul traktatu; możliwe to jest, kiedy nie stanowią one istotnej podstawy do wyrażenia zgody na związanie się traktatem jako całością lub dalsze wykonywanie nie byłoby niesprawiedliwe (klauzula bezpieczeństwa).

2. Reguły proceduralne

• państwo zaangażowane w konflikt zbrojny, zmierzające do wygaśnięcia, wycofania się lub zawieszenia działania traktatu notyfikuje swój zamiar państwu - stronie/państwom - stronom lub depozytariuszowi umowy. Oświadczenie to staje się skuteczne po jego otrzymaniu.

• Strony w szczególności mają prawo do sprzeciwu wobec tego oświadczenia. Sprzeciw jest oceniany z godnie z postanowieniami traktatu, którego notyfikacja dotyczy, a także odpowiednimi regułami prawa mnar.

• Podobnie jak w KWPT mamy utratę prawa do powoływania się na k. z. jako podstawę wygaśnięcia, wycofania się lub zawieszenia działania traktatu wówczas, kiedy państwo wyraźnie się zgodziło, że traktat nadal obowiązuje lub można to wywnioskować z jego zachowania (art. 45 KWPT)

4. Projekt artykułów nie wpływa na

• Rezolucje sankcyjne RB i ich skutki.

• Agresor nie może otrzymywać korzyści z tego, że wywołał konflikt i nie może się wycofać z traktatów. Natomiast państwo, które się broni jest uprawnione do zawieszenia w całości lub części traktatu, który byłby niezgodny z prawem do samoobrony.

• Projekt nie wpływa na neutralność państw trzecich (ich prawa i obowiązki wynikające z tego statusu)

• Projekt nie wpływa również na inne przyczyny wygaśnięcia lub zawieszenia działania traktatu, np. porozumienie stron walczących lub stron walczących i państwa trzeciego. Jednak nie mogą to być traktaty objęte regułą przeżycia (12.). Nadal wchodzi w grę istotne naruszenie traktatu lub trwała/czasowa niemożliwość wykonania traktatu jako powód wygaśnięcia (w tych przypadka obowiązują przepisy KWPT). To samo jest z zasadniczą zmianą okoliczności - ocena na podstawie art. 62 KWPT.

4. Przywrócenie traktatu po k. z. - traktat, który wygasł lub którego działanie zostało zawieszone może być ponownie przywrócony do życia (w 1. przypadku należy zawrzeć nowy traktat, w 2. odwiesić jego działanie)

UCHWAŁY PRAWOTWÓRCZE

Nie ma tego źródła wymienionego w Statucie MTS. Spowodowane jest to po 1. faktem, że wówczas org. mnar. miały mniejsze znaczenie i mniejszą liczebność, a po 2. rzadko, która org. mnar. może podejmować uchwały prawotwórcze (większość miałą charakter nie wiążący). Wszystkie uchwały organów org. mnar. można podzielić na wiążące i niewiążące. To jaki mają charakter zależy od statutów tych org. mnar. Zasadą jest w praktyce, ze uchwały są niewiążące. Wśród wiążących mamy te dotyczące:

• prawa wewnętrznego org. mnar. (sensu stricto) - ściśle związane z funkcjonowaniem organizacji (powoływanie osób w skład organów, powoływanie organów pomocniczych, wybieranie SG ONZ itp.); dotyczące sposobów procesowania (funkcji proceduralnych); kwestii budżetowych, administracyjnych i pracowniczych; zmiany statutu; również kwestie regulaminowe; jest różnie klasyfikowane - przez jednych jako część prawa mnar. a przez innych jako prawo wewnętrzne org. mnar.

• państw członkowskich i ich podmiotów krajowych (sensu largo) - nie dotyczy procedur członkostwa, ale oddziaływania org. na prawo wewnętrzne państw członk.

• organy wydające uchwały wiążące pro foro interno - w szerszym znaczeniu to prawo wewnętrzne, bo dotyczy tylko członków

• takie, które stosują technikę contracting out - podejmują uchwały obowiązujące dla państw członkowskich z wyjątkiem tych, które w ciągu kilku miesięcy stwierdzą, że nie są nią zainteresowane; należą do nich ICAO (regulaminy/standardy, które określają np. zasady bezpieczeństwa na lotniskach; formalnie są dołączone do Konwencji ustanawiającej ICAO z Chicag z 1944 r.; żegluga powietrzna), WHO (regulaminy sanitarne; klasyfikacja chorób, ewidencjonowanie zgonów, zapobieganie chorobom), WMO (regulaminy techniczne dotyczące aspektów meteorologicznych

• organizacje integracji regionalnej - państwa przeniosły na nią część swoich uprawnień; organizacje będą wkraczały w prawo wewnętrzne i obejmowały jednostkę; WE; uchwały dotyczące zachowania państw; istnieją również organizacje o zbliżonym charakterze do tych w/w np. OHADA (Afryka Środkowo - Wschodnia) - nie jest organizacją stricte integracyjną, ale ma też uchwały, które dotyczą prawa spółek, wiążą nie tylko państwa ale też ich działania na gruncie prawa wewnętrznego

Uchwały wiążące nie są samodzielne, bo są powiązane z traktatami ustanawiającymi organizację (są od nich zależne formalnie, merytorycznie i proceduralnie.


.



Uchwały wiążące org. mnar. to przede wszystkim uchwały normatywne, a nie takie, które są wyrazem stosowania statutu organizacji. Na przykład sankcje KE w sprawie naszych stoczni dotyczą naszego prawa wewnętrznego, ale są wykonywaniem działań zapisanych w statucie. Natomiast rezolucje RB również mogą mieć bardzo szczegółowy charakter (smart resolutions - z imienia i nazwiska wymieniają konkretne podmioty objęte sankcjami), ale ich zasięg ma również charakter ogólny (stanowią pewnego rodzaju precedens), ich skutki potwierdzają, ze mają charakter quasi-normatywny. Z całą pewnością RB podejmowała również uchwały o charakterze legislacyjnym, tj. normatywnym, kiedy powołała do życia MTK ds. Byłej Jugosławii (1993 r.) i Rwandy (1994 r.) - ich statuty są dołączone do statutu RB. Jest to o tyle istotne, że RB formalnie takich kompetencji nie ma.

Związek między aktami jednostronnymi a uchwałami wiążącymi org. mnar. -> uchwały są skierowane do państw członkowskich, ale mogą jednocześnie wpływać na stosunki zewnętrzne; mają wówczas charakter zewnątrzwspólnotowy - np. uchwały antydumpingowe - skierowane są do państw, ale dotyczą ich stosunków z podmiotami trzecimi. Akty jednostronne też mają działać na zewnątrz i rozgraniczenie między nimi nie jest takie jasne.

SOFT LAW

• Uchwały niewiążące org. mnar. - rezolucje ZO ONZ, zalecenia ILO, uchwały UNESCO, uchwały Rady Europy - rekomendacje Rady Ministrów, uchwały OPA

• traktaty mnar., które nie weszły w życie i których wejście jest mało prawdopodobne

• umowy, które nie są traktatami, np. memorandum of understanding - nie sugerować się nazwą tylko treścią umowy

• umowy ustne co, do których nie ma jasności czy wiążą czy nie

• akty wysokich umawiających się stron/konferencji państw zwołanych po uchwaleniu jakiejś konwencji

• akty organizacji pozarządowych

Znaczenie soft law:

Wg jednego stanowiska coś może wiązać lub nie, nie ma żadnych dokumentów pośrednich. Podejście dychotomiczne. Wg drugiego stanowiska, które zrodziło się w latach 80. (u nas Bierzanek), a którego przedstawicielem jest P. Weil w prawie mnar. istnieje zjawisko relatywnej normatywności. To co dla 1. stanowiska jest podstawą dla nich stanowi tylko 2 skrajności całego wachlarza sytuacji, których nie można zakwalifikować do czysto obowiązujących lub czysto nie obowiązujących. Wg nich istnieją instytucje szare, pośrednie - uchwały niewiążące, z którymi są związane mechanizmy kontrolne i regulacyjne (państwa się tłumaczą z niewywiązania, ale nie można iść do sądu; wówczas używa się presji politycznej itp.).

Dokumenty o niejasnym statusie

Akty jednostronne

Zasady ogólne prawa mnar.

Zwyczaj

Traktaty

Uchwały wiążące org. mnar.

SOFT LAW

- uchwały niewiążące org. mnar.

---