Prawo międzynarodowe publiczne (Wykład XIV - 23 I 2009)

Z oryginalnymi cytatami z Konwencji Wiedeńskie i nie tyko

Może być Twój

Wyślij sms o treści: Stawiam Ci Wódkę Anetko Kochana

Pod nr 506025713

(koszt smsa: zgodnie z taryfą Twojego operatora; koszt wódki: ok. 40zł/ litr)

Nie czekaj!!! Taka okazja może się nie powtórzyć!!!

Wykładnia traktatów jest niezwykle ważna (!), ponieważ jest stosowana w praktyce. Odzwierciedla normy prawa międzynarodowego.

Wyróżniamy trzy szkoły interpretacji traktatów:

• Tekstualna (obiektywistyczna) przywiązuje wagę do tekstu, czyli tego z czym mamy bezpośrednio do czynienia; zastosowanie wykładni językowej, logicznej lub systematycznej

• Intencjonalna (subiektywistyczna) kładzie nacisk na zamiar stron (stąd element subiektywny); intencji stron należy szukać w pracach przygotowawczych (fr. travaux preparatoires), ponieważ wola stron objawia się w trakcie negocjacji

• Funkcjonalna najważniejsze jest to jaką funkcję ma spełniać to co w traktacie jest zawarte, ważny jest cel

W Konwencji Wiedeńskiej wszystkie te trzy szkoły zostały ze sobą pogodzone. Szkoła tekstualna i funkcjonalna w art. 31, a szkoła intencjonalna w art. 32.

PODSTAWOWE METODY WYKŁADNI TRAKTATÓW (WG KONWENCJI WIEDEŃSKIEJ):

1. Wykładnia tekstualna - opiera się na metodyce gramatyczno-językowej; generalnie jest związana z językiem, czyli semantyką (stosunek znaków do tego co one oznaczają, po prostu znaczenie słów) i syntatyką (sposób wiązania znaków prostych w wypowiedzi złożone, po prostu łączenie wyrazów, interpunkcja)

Art. 31 ust. 1 Konwencji wiedeńskiej:

„Traktat należy interpretować w dobrej wierze, zgodnie ze zwykłym znaczeniem słów, jakie należy przypisywać użytym w nim wyrazom w ich kontekście, oraz świetle jego przedmiotu i celu”

• Z tego wynika, że tekst traktatu jest punktem wyjścia i ma znaczenie podstawowe. [Spór niderlandzko-francuski = arbitraż rozstrzygnął, że podstawowe znaczenie ma tekst, ale nie znaczy to, że jest uprzywilejowana wykładnia literalna czy słowna]

• Tekst należy interpretować nadając słowom zwykłe znaczenie, a nie szczególne.

• Zwyczajne znaczenie słów = w języku autentycznym traktatu, w jego użyciu powszechnym; jeżeli do jednego słowa przypisuje się wiele znaczeń (polisymia), należy nadać takie, które najlepiej spełnia przedmiot i cel traktatu

• Prof. Szwarcenberger ustalił, że w języku angielski termin „meaning” ma 16 znaczeń. Język angielski jest złym językiem prawniczym, ponieważ jest nieścisły i słowa mają wiele znaczeń. Najlepsze języki prawnicze to francuski i niemiecki.

• Konieczne jest sięganie o słowników przez organy dokonujące interpretacji traktatu, nawet przez sądy międzynarodowe.

• Specjalne znaczeni słów można nadać tylko wtedy, gdy ustalono, że był taki zamiar stron - zamiar wspólny (art.31 ust. 4). Można to zrobić poprzez:

1. Zdefiniowanie znaczenia słowa w słowniczku zawartym w traktacie (wyraźny zamiar)

2. Zawarcie specjalnego porozumienia (wyraźny zamiar)

3. Ujawnienie w późniejszej praktyce, zamiar może być wydobyty w późniejszej praktyce (zamiar dorozumiany)

Wykładnia autonomiczna = szczególne znaczenie słów nadawane po to, aby oderwać traktat od podłoża prawa wewnętrznego; sąd międzynarodowy kreuje pojęcie autonomiczne, tworzone na potrzeby konkretnego traktatu (często stosowane w prawach człowieka)

Szczególne znaczenie słów może być wyrażone jednostronnie warunkowa deklaracja interpretacyjna

Ustalenie zwykłego i szczególnego znaczenia słów jest trudne, ponieważ traktaty nie mają jednego języka autentycznego.

Art. 33 Konwencji Wiedeńskiej:

„1. Jeżeli tekst traktatu został ustalony jako autentyczny w dwóch lub więcej językach, ma jednakową moc w każdym z nich, chyba że traktat postanawia lub strony uzgodniły, iż w przypadku rozbieżności określony traktat jest rozstrzygający.

2. Wersja traktatu w języku innym niż, jeden z tych, w których tekst został ustalony jako autentyczny, będzie uważana za autentyczną tylko wówczas, gdy traktat tak postanawia lub strony tak uzgodnią.

3. Przyjmuje się domniemanie, że wyrazy użyte w traktacie mają to samo znaczenie w każdym z tekstów autentycznych.

4. Z wyjątkiem wypadków, w których określony tekst zgodnie z ust. 1 jest rozstrzygający, gdy porównanie tekstów autentycznych wykazuje różnice w znaczeniu, której nie usuwa zastosowanie at. 31 i 32, należy przyjąć znaczenie, które przy uwzględnieniu przedmiotu i celu traktatu najlepiej godzi te teksty.”

• Zasada równego znaczenia każdego z języków autentycznych traktatu. Każda wersja jest równie wiarygodna.

• Może się zdarzyć sytuacja, gdy państwa obok języków stron ustalą trzeci autentyczny , który jest rozstrzygający.

• Zasada domniemania takiego samego znaczenia terminów użytych w traktacie, jednak nie jest to domniemanie niewzruszalne (trzeba udowodnić, że słowa mają inne znacznie w obu tekstach autentycznych).

• Zasada godzenia, gdy porównanie traktatów autentycznych nie wysuwa rozwiązania co do znaczenia słowa, należy przyjąć takie znaczenie, które jest najbliższe celowi i przedmiotowi traktatu. Warunkiem skorzystania z zasady godzenia jest nie wybranie języka rozstrzygającego, niemożność usunięcia różnicy w znaczeniu słowa za pomocą ogólnej reguły interpretacji (art. 32) lub prac przygotowawczych (art. 32).

2. Wykładnia kontekstualna - związana z kontekstem traktatu

Art. 31 ust. 2 Konwencji Wiedeńskiej:

„Dla celów interpretacji traktatu kontekst obejmuje, oprócz tekstu, łącznie z jego wstępem i załącznikami:

1. każde porozumienie dotyczące traktatu, osiągnięte między wszystkimi stronami w związku z zawarciem traktatu;

2. każdy dokument sporządzony przez jedną lub więcej stron w związku z zawarciem traktatu, przyjęty przez inne strony jako dokument odnoszący się do traktatu”

12. Kontekst można podzielić na BLISKI sam tekst traktatu (preambuła, załączniki, artykuły) oraz DALEKI obejmujący porozumienia między stronami dot. traktatu oraz dokument sporządzony przez jedną lub więcej stron dołączony do traktatu, ponieważ ma z nim związek (art.31 ust.2 a) i b))

13. Wykładnia kontekstualna nie wskazuje reguł materialnych ani dokładnego kierunku interpretacji. Wskazuje materiały, którymi należy się wspomóc. Nie ma rangi materiałów pomocniczych.

14. Nie ma reguł formalno-prawnych wskazujących kolejność elementów, do których należy sięgnąć przy interpretacji traktatu. Jedynie logika rozumowania wskazuje, że w pierwszej kolejności sięga się do samego tekstu umowy międzynarodowej

3. Wykładnia systemowa - zakłada sięganie do systemu prawa międzynarodowego zarówno w szerszym i węższym znaczeniu; razem z kontekstem należy brać pod uwagę wszelkie, odpowiednie normy prawa międzynarodowego, mające zastosowanie między stronami normy zwyczajowe, uchwały, zasady ogólne prawa, normy powszechne, normy regionalne, normy partykularne, pierwszeństwo Karty Narodów Zjednoczonych, ius cogens

Art. 31 ust. 3 c) Konwencji Wiedeńskiej:

„Łącznie z kontekstem należy brać pod uwagę:

[...] c) wszelkie odpowiednie normy prawa międzynarodowego, mające zastosowanie w stosunkach między stronami”

• Norma o randze prawa zwyczajowego, działa niezależnie czy w traktacie jest norma odsyłająca do prawa międzynarodowego.

• Jeżeli w traktacie jest klauzula dot. zakresu stosowania norm prawa międzynarodowego to ona będzie stosowana a nie art. 31 ust.3 c)

• Normy prawa międzynarodowego muszą się nadawać do stosowania tego traktatu.

• Muszą być merytorycznie związane z traktatem.

• Muszą mieć zastosowanie w stosunkach między stronami traktatu. O jakie strony chodzi?

Wszystkie strony traktatu - zbyt rygorystyczne podejście

Strony sporu dot. wykładni - zbyt relatywistyczne podejście

Tylko normy zwyczajowe - zbyt zawężające

Sięgamy do takich norm, które wiążą strony sporu i są przyjmowane (choćby milcząco) przez inne państwa strony traktatu - najlepsze rozwiązanie

4. Interpretacja w świetle przedmiot i celu traktatu - nawiązuje do szkoły funkcjonalnej

Kontrowersyjny problem w doktrynie prawa międzynarodowego - Czy pojęcie „ przedmiot i cel” jest zbitką terminologiczną, czy każdy termin na swoje odrębne znaczenie, ale jest połączony z drugim przez spójnik „i”?

• Nauka niemiecka, austriacka i częściowo amerykańska = uważa, że przedmiot i cel to jedno znaczenie (należy określić funkcje)

• Nauka angielska = pojęcie „przedmiotu i celu” kojarzy z tekstem traktatu

• Nauka francuska = „przedmiot i cel” to dwa różne elementy; przedmiot to tekst, a cel to duch traktatu, przedmiot jest instrumentem celu

Spór doktryn prawa międzynarodowego jak daleko można pójść w interpretacji traktatu? Czy można wyjść poza tekst czy trzeba się go kurczowo trzymać?

Jasin (? - nie jestem pewna co do nazwiska) „przedmiot i cel” nie pozwala przyjąć wykładni nadmiernie wykraczającej poza tekst; cel musi być wywodzony z teksu (preambuły, postanowień...), musi się jednak mieścić w ramach przedmiotu traktatowego; w ramach tych pojęć na tyle na ile pozwalają na interpretację dynamiczną, cel może być interpretowany poza tekstem; postanowienia niedookreślone pozwalają zdynamizować tekst traktatu - odwołanie do innych norm (nawet nieprawnych np. moralności, ekonomii...)

5. Podział wykładni z punktu widzenia podmiotu, który dokonuje interpretacji:

Konwencja Wiedeńska w art. 31 wspomina o wykładni autentycznej i usualnej, natomiast statut MTS w art. 38 wspomina o wykładni operatywnej i doktrynalnej.

Art. 31 ust. 3 Konwencji Wiedeńskiej:

„ Łącznie z kontekstem należ brać pod uwagę:

1. każde późniejsze porozumienie między stronami, dotyczące interpretacji traktatu lub stosowania jego postanowień

2. każdą późniejszą praktykę stosowania traktatu, ustanawiającą porozumienie stron co do jego interpretacji [...]”

• wykładnia autentyczna = dokonywana przez same strony traktatu; moc obowiązująca porozumienia interpretacyjnego zawartego między stronami nie ma wartości samodzielnej, jest uzasadnieniem postanowienia podstawowego - art. 31 ust. 3 a)

• wykładnia usualna (quasi autentyczna) = każda późniejsza praktyka dot. późniejszego stosowania traktatu; porozumienie stron musi być ujawnione w późniejszej praktyce (praktyka - uchwały, orzeczenia podmiotów stojących na straży stosowania traktatu) - art. 31 ust. 3 b)

Art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości:

„1. Trybunał, którego zadaniem jest orzekać na podstawie prawa międzynarodowego w sporach, które będą mu przekazane, będzie stosował:

a) konwencje międzynarodowe, bądź ogólne, bądź specjalne, ustalające reguły, wyraźnie uznane przez państwa spór wiodące;

b) zwyczaj międzynarodowy, jako dowód istnienia powszechnej praktyki, przyjętej jako prawo;

c) zasady ogólne prawa, uznane przez narody cywilizowane;

d) z zastrzeżeniem postanowień artykułu 59, wyroki sądowe tudzież zdania najznakomitszych znawców prawa publicznego różnych narodów, jako środek pomocniczy do stwierdzania przepisów prawnych.

2. Postanowienie niniejsze nie stanowi przeszkody, aby Trybunał mógł orzekać ex aequo et bono, o ile strony na to zgadzają się.”

• wykładnia operatywna = dokonywana przez organy wydające orzeczenia, rozstrzygnięcia np. Komitet Praw Człowieka - General Comments (wykładnia Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych);

organy rozstrzygające spory pozwalają sobie na dyrektywy wykładni, w których porządek prawny jest inny niż zaleca Konwencja Wiedeńska, są autorem wykładni autonomicznej i wykładni ewolucyjnej (zmiana okoliczności):

• gdy traktat odsyła do norm prawa krajowego (zmiana prawa krajowego = zmiana interpretacji)

• do pojęć niedookreślonych, które nawiązują do rozwoju ekonomii, techniki i społeczeństwa

Przykłady: pojęcie „kabla” uległo transformacji; początkowo tylko kable podmorskie, obecnie także telegraficzne;

Europejski Trybunał Praw Człowieka = interpretacja musi być zgodna z warunkami świata teraźniejszego, większa elastyczność w interpretacji terminu „transseksualizm”- zmiana płci; zmiana znaczenia terminu „małżeństwo” - dopuszczenie do zawierania małżeństw osoby o tej samej płci oraz osoby, które płeć zmieniły, mimo tego że nie mają zdolności prokreacyjnych

• wykładnia doktrynalna = dokonywana przez doktrynę, w orzecznictwie międzynarodowym; doktryna językowa (w języku znanym organom rozstrzygającym); chodzi o każdą formę nauki o prawie; znaczenie doktryny w prawie międzynarodowym jest o wiele większe niż w prawie krajowym

6. Konwencja Wiedeńska przewiduje możliwość odwołania się do uzupełniających środków interpretacji (nie są one wyłączne, ale są preferowane):

• prace przygotowawcze

• okoliczności zawarcia umowy

Komentarz do dokumentu nie został uwzględniony przez KW, a jest bardzo pomocny w interpretacji.

Art. 32 Konwencji Wiedeńskiej:

„ Można odwoływać się do uzupełniających środków interpretacji, łącznie z pracami przygotowawczymi do traktatu oraz okolicznościami jego zawarcia, aby potwierdzić znaczenie wynikające z zastosowania art. 31 lub ustalić znaczenie, gdy interpretacja oparta na art. 31:

1. pozostawia znaczenie dwuznacznym lub niejasnym albo

2. prowadzi do rezultatu wyraźnie absurdalnego lub nierozsądnego.”

• Prace przygotowawcze mają o tyle znaczenie, o ile są dostępne. Znaczenie mają te które są publikowane. Korzystanie z nich jest częstsze. Chodzi autentyczność, zupełność, i dostęp do prac przygotowawczych.

• Przykłady: Sprawozdania do Konwencji Rady Europy (autorem: Komitet Ministrów Rady Europy)= nierozerwalnie związane z Konwencją elementy, można je uważać za kontekst; Komentarze Czerwonego Krzyża do prawa humanitarnego (autor: Komitet Czerwonego Krzyża) = powstają po zawarciu konwencji

• Po pomocnicze środki sięga się tylko, aby:

• potwierdzić interpretacje wynikającą z ogólnej reguły interpretacji (art. 31) - umocnić argumentację

• ustalić znaczenie, kiedy zastosowanie art. 31 pozostawia znaczenie dwuznaczne lub niejasne, albo prowadzi do rezultatu absurdalnego lub nierozsądnego

• uzupełnienie braków

KOLIZJA TRAKTATU (konflikt między traktatami dot. tego samego przedmiotu, po sobie następującymi)

Art. 30 Konwencji Wiedeńskiej:

„1. Z zastrzeżeniem artykułu 103 Karty Narodów Zjednoczonych, prawa i obowiązki państw będących stronami

kolejnych traktatów dotyczących tego samego przedmiotu będą określane zgodnie z poniższymi ustępami.”

• Priorytet dla Karty Narodów Zjednoczonych = prymat jest powszechny i bezwzględny (niezależnie czy sprzeczny jest traktat dwustronny czy wielostronny, powszechny czy regionalny, jakikolwiek inny); pierwszeństwo obowiązuje także w późniejszych traktatach

• Art. 103 KNZ: „W razie sprzeczności pomiędzy obowiązkami członków Narodów Zjednoczonych, wynikających z niniejszej Karty, a ich obowiązkami wynikającymi z jakiegoś innego porozumienia międzynarodowego, pierwszeństwo będą miały ich obowiązki wynikające z niniejszej Karty.”

„2. Jeżeli traktat precyzuje, że jest podporządkowany traktatowi wcześniejszemu lub późniejszemu, bądź ze nie należy uważać go za niezgodny z takim traktatem, postanowienia tego traktatu mają przewagę.”

• Traktat może sam ustalać prymat (zawierać klauzule kolizyjne), coraz częściej jest o stosowane; może dot. konkretnego traktatu, wszystkich wcześniejszych, wszystkich przyszłych lub jakichkolwiek innych.

Klauzula derogacyjna (pozwala uchylić traktat)

Klauzula pierwszeństwa (przeważa nad traktatem)

Klauzula subsydiarności (zgodność, nie narusza innych traktatów)

Klauzula subordynacyjna (rozłączność)

Formuła lex posterior (przepisy stosowania traktatów późniejszych) jest zawarta w art. 30 ust. 3 i 4

„3. Jeżeli wszystkie strony traktatu wcześniejszego są zarazem stronami traktatu późniejszego, lecz traktat wcześniejszy nie wygasł ani stosowanie jego nie zostało zawieszone na mocy artykułu 59, traktat wcześniejszy ma zastosowanie tylko w takim zakresie, w jakim jego postanowienia można pogodzić z postanowieniami traktatu późniejszego.”

• Pełna tożsamość podmiotowa oraz tożsamość przedmiotu

• Traktat wcześniejszy stosuje się w takim zakresie w jakim daje się pogodzić z traktatem późniejszym

„4. Jeżeli strony traktatu późniejszego nie obejmują wszystkich stron traktatu wcześniejszego:

a) w stosunkach między państwami będącymi stronami obu traktatów ma zastosowanie ta sama reguła, co w ustępie 3;

b) w stosunkach między państwem będącym stroną obu traktatów a państwem będącym stroną jedynie jednego traktatu ich wzajemne prawa i obowiązki reguluje traktat, którego stronami są oba państwa.”

• Brak pełnej tożsamości podmiotów, ale tożsamość podmiotu

• Tam gdzie tożsamość częściowo występuje to stosuje się taką sama regułę jak w ut.3

• W stosunkach między państwem, które jest stroną obu traktatów a tym, które jest tylko jednego, decyduje traktat, który wiąże oba państwa

5. „Ustęp 4 w niczym nie narusza artykułu 41 ani jakiejkolwiek kwestii wygaśnięcia lub zawieszenia działania traktatu na mocy artykułu 60, ani jakiejkolwiek kwestii odpowiedzialności, jaka może wyniknąć dla państwa z zawarcia lub stosowania traktatu, którego postanowienia nie dadzą się pogodzić z obowiązkami tego państwa względem innego państwa na mocy innego traktatu”

• Jeżeli traktat późniejszy zmierza do zmiany traktatu wcześniejszego to stosuje się art. 31 Konwencji Wiedeńskiej.

• Jeżeli zawarcie traktatu późniejszego stanowi naruszenie traktatu wcześniejszego stosuje się art. 60 (wygaszanie lub zawieszanie działania traktatu).

Dodatkowa wiadomość: Prof. Mik prześle nam po feriach pytania z materiału który przerobiliśmy do tej pory, oby dotrzymał słowa. Pozdro ;)

1

---