PMP Wykład 12. 09.01.2009 r.
Brak początku!!!!!!!!!
W KWPT nie ma wyrażonej zasady integralności traktatu. W art.17. i art. 19 - 23 są zawarte wyjątki od zasady integralności + definicja zastrzeżeń.
1. art. 17.
możliwość częściowego związania się traktatem - tylko, gdy traktat na to pozwala lub gdy, pozostałe umawiające się strony na to się zgodzą
możliwość wyboru, którymi postanowieniami traktatu chcemy się związać - traktat musi wskazywać, które przepisy pozostają w sferze wyboru; przykładem jest Europejska Karta Socjalna (Społeczna) z 1961 r. (zrewidowana w 1992 r.)
2. art. 19 - 23 - ZASTRZEŻENIA
W KWPT przewiduje się sytuację, że każdy podmiot zainteresowany podpisaniem traktatu, ale mający wątpliwość czy niechęć w stosunku do niektórych jego postanowień, może sformułować w stosunku do tych przepisów zastrzeżenia.
definicja zastrzeżenia - art. 1. ust. 2. lit. d. - ) "zastrzeżenie" oznacza jednostronne oświadczenie, jakkolwiek byłoby ono sformułowane lub nazwane, złożone przez państwo przy podpisaniu, ratyfikacji, przyjęciu, zatwierdzeniu lub przystąpieniu do traktatu, mocą którego zmierza ono do wykluczenia lub modyfikacji skutku prawnego pewnych postanowień traktatu w ich zastosowaniu do tego państwa;
klasyfikacja traktatów ze względu na możliwość zgłaszania zastrzeżeń - art. 19 - Przy podpisaniu, ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu traktatu oraz przy przystąpieniu do niego państwo może zgłosić zastrzeżenie, chyba że:
a) zastrzeżenie to jest zakazane przez traktat;
b) traktat postanawia, że mogą być składane tylko określone zastrzeżenia, a dane zastrzeżenie do nich nie należy, lub
c) chodzi o przypadki nie objęte literami a) i b), a zastrzeżenie jest niezgodne z przedmiotem i celem traktatu.
Procedura i skutki prawne zastrzeżeń oraz sprzeciwów do zastrzeżeń
3. Wg KPM
Pojawiły się również deklaracje interpretacyjne. KPM opracowała projekt wytycznych w sprawie zastrzeżeń do traktatów. Prace trwały 1993 do 2007 r. Nie są to zalecenia zmiany treści konwencji wiedeńskich, ale stanowi przewodnik dla praktyki.
Definicja zastrzeżeń została dopowiedziana przez KPM, bo pojawiła się potrzeba oddzielenia zastrzeżeń od deklaracji interpretacyjnych.
Wg KPM zastrzeżenie to jednostronne oświadczenie, bez względu na to jaką nosi nazwę i w jaki sposób jest wyrażone, które dokonane jest przez państwo lub org. mnar. przy podpisaniu, ratyfikacji, formalnym potwierdzeniu, przyjęciu, zatwierdzeniu lub przystąpieniu do traktatu bądź też w przypadku, gdy państwo notyfikuje przypadek sukcesji, kiedy zmierza do wyłączenia lub zmiany skutku prawnego niektórych przepisów traktatów w ich zastosowaniu do tego państwa lub tej org. mnar.
Z pojęciem „jednostronne oświadczenie” jest problem, ponieważ niektórzy twierdzą, że mimo iż zastrzeżenia są aktami jednostronnymi to mają charakter konsensualny i są dodatkową umową do podstawowego traktatu, a to ciągnie za sobą obowiązek przyjmowania zastrzeżenia przez inne państwa.
4. art. 20 KWPT - Przyjęcie zastrzeżeń i sprzeciwów wobec zastrzeżeń
W pewnych sytuacjach zastrzeżenia są wymagane i wówczas wszystkie państwa - strony powinny zastrzeżenia przyjąć (o ile dotyczą treści lub podmiotu). Jeśli zastrzeżenia mają być złożone do statutu org. mnar. to musi się na nie zgodzić odpowiedni organ tej org.
Rzadko traktat przewiduje obowiązek zatwierdzania zastrzeżeń. Zastrzeżenia wyraźnie dopuszczone przez traktat nie wymagają potwierdzenia. Są traktaty, które milczą na temat zastrzeżeń. A skoro nie jest jak wyżej to zastrzeżenia nie wymagają poświadczenia. Zastrzeżenie może mieć charakter konsensualny lub jako akt jednostronny.
Zastrzeżenie może być przyjęte wyraźnie lub milcząco. KWPT określa okres 12 miesięcy na potwierdzenie zastrzeżenia od daty jego notyfikacji bądź zgody na związanie się traktatem, zależnie od tego, która z tych dat jest późniejsza.
Zastrzeżenie jest składane przez państwo lub org. mnar. czy też ich kompetentne organy.
Zastrzeżenia są składane generalnie. Z praktyki państw wynika, że zastrzeżenia można składać do traktatów wielostronnych. Te do dwustronnych nie są uważane za zastrzeżenia. Przy tym zastrzeżenie może być złożone indywidualnie lub wspólnie. Prawo krajowe państwa lub prawo wewnętrzne org. mnar. będzie decydować o tym, który organ ma kompetencje do składania zastrzeżeń.
Zastrzeżenia można składać:
przy podpisaniu - tym, które jest związane z autentyfikacją treści traktatu i tym, które jest związane z ostatecznym związaniem się. Zastrzeżenie złożone przy autentyfikacji musi być potwierdzone przy II podpisaniu. Inna jest sytuacja, kiedy podpisane jest tylko formą ostatecznego związania się traktatem.
w momencie sukcesji, która może występować w różnych przypadkach:
odstępstwo terytorialne - cesja
rozpad państwa
odłączenie się części terytorium i powstanie nowego państwa
połączenie się państwa
powstanie nowego państwa z terytoriów zależnych
Sytuacja sukcesji wiąże się z potrzebą notyfikacji tego faktu. Wówczas może pojawić się konieczność określenia czy dane traktaty obowiązują czy nie.
Zastrzeżenie ma określony cel - wyłączenie lub zmiana skutku prawnego traktatu.
Skuteczność zastrzeżenia jest więc elementem definicji. Do tego odwołuje się art. 21 KW. Zastrzeżenie modyfikuje w stosunku do państw lub org. mnar. skutek prawny i stosunek prawny istnieją w ramach traktatu i ten skutek zastrzeżenia odnosi się nie tylko do państw, które składają zastrzeżenia, ale też innej strony traktatu w stosunku ze stroną składającą zastrzeżenie. Taka sytuacja ma miejsce, kiedy inne państwo formułuje sprzeciw do zastrzeżenia.
5. Sprzeciw do zastrzeżenia
Brak definicji sprzeciwu do zastrzeżenia, ale wg KPM jest to: jednostronne oświadczenie, bez względu na jego formą i nazwę, dokonane przez państwo lub org. mnar. na mocy, którego to państwo/org. mnar. składające sprzeciw zmierza do: a) wyłączenia lub zmiany skutku prawnego zastrzeżenia, b) wyłączenia stosowania traktatu jako całości w stosunkach między państwem/org. mnar. składającym zastrzeżenie a państwo/org. mnar. zgłaszającym sprzeciw. Skutek sprzeciwu jest zależny od postanowienia państwa składającego sprzeciw.
W przypadku b) mamy do czynienia ze sprzeciwem kwalifikowanym. Formalnie są stronami traktatu wielostronnego, ale on nie dotyczy relacji między nimi dwoma.
6. Przypadki dopuszczalności zastrzeżeń (art. 19 i prace KPM)
traktat zakazuje całkowicie składania zastrzeżeń - Statut MTK (tzw. rzymski); co do zasady również Konwencja o prawie morza
traktat wyłącza lub dopuszcza możliwość składania zastrzeżeń do określonych postanowień traktatu
KPM w pierwszym przypadku przewiduje 3 sytuacje:
całkowity zakaz składania zastrzeżeń
pewne kategorie zastrzeżeń są zakazane i złożone zastrzeżenia podlega pod jedną z tych kategorii
postanowienie zakazu składania zastrzeżeń odnośnie treści traktatu
W drugim przypadku problem pojawił się jeszcze przed sformułowaniem KWPT. MTS w opinii doradczej z 1951 r. w sprawie Zastrzeżeń do Konwencji o zakazie i karaniu zbrodni ludobójstwa. MTS uznał, że w klasycznym przypadku żadne zastrzeżenie nie może być uznawane za ważne chyba, że wszystkie państwa - strony to zaakceptują. Jako zasada ma ona powszechne uznanie, ale mogą być pewne specyficzne wyjątki. W przypadku braku wyraźnych przepisów dotyczących zastrzeżeń to oceniając czy zastrzeżenie jest ważne trzeba wziąć pod uwagę charakter traktatu wielostronnego, jego cel i przepisy oraz sposób przygotowania i przyjęcia. Wówczas można składać tylko takie zastrzeżenia, które nie uderzają w cel i przedmiot traktatu.
To stanowisko MTS zostało skrytykowane przez KPM, która stwierdziła, że pojęcie celu i przedmiotu traktatu jest zupełnie niejasne, może być zbyt subiektywnie rozumiane.
Praktyka poszła jednak w kierunku postanowienia MTS.
Zastrzeżenie jest niezgodne z celem i przedmiotem traktatu, kiedy narusza istotny element traktatu niezbędny do jego funkcjonowania, taki, że zastrzeżenie uderza w jego racje bytu. Ustalanie celu i przedmiotu traktatu powinno się odbywać w dobrej wierze, z uwzględnieniem sformułowanych zapisów odczytywane w ich kontekście. W szczególności należy zwrócić uwagę na tytuł, prace przygotowawcze, okoliczności jego zawarcia i gdy to jest możliwe również na następczą praktykę.
Zastrzeżenie powinno być tak sformułowane by można było określić jego zakres.
KPM wymienia kilka przypadków, które łączą się z dopuszczeniem zastrzeżeń (o charakterze materialnym)
dopuszczenie zastrzeżenia, gdy norma traktatowa powiela normę zwyczajową - nie ma ku temu przeszkody, ale fakt, że strona złożyła zastrzeżenie do przepisu nie wyłącza funkcjonowania normy zwyczajowej
gdy normy są bezwzględnie wiążące (ius cogens) - zastrzeżenie nie może zmienić lub wyłączyć skutku traktatu w sposób niezgodny z normą ius cogens (w przypadku, kiedy ta norma już istnieje, a traktat ją powiela); w przypadku kiedy dana norma ma dopiero stać się normą ius cogens raczej wycofuje się zastrzeżenie
gdy normy chronią prawa człowieka, które są niederogowalne nawet w przypadkach takich jak wojny, wyjątkowe niebezpieczeństwa - nie można złożyć zastrzeżenia, chyba, że jest ono zgodne z istotą praw i obowiązków wynikających z traktatu; trzeba wziąć pod uwagę znaczenie jakie strony dają normom
kiedy państwo chce chronić swoje prawo krajowe/prawo wewnętrzne org. mnar. - muszą chronić integralność traktatu, więc muszą być zgodne z celem i istotą traktatu
zastrzeżenie do ogólnych traktatów z dziedziny praw człowieka - analizując zgodność przedmiotu i celu traktatu z zastrzeżeniami trzeba wziąć pod uwagę elementy: współzależność praw i wolności człowieka, ich niepodzielności, a także prawa zawarte w postanowieniach lub postanowienia jako takiego dla działania traktatu, wpływ zastrzeżeń na działanie traktatu
zastrzeżenia do przepisów mówiących o procedurach rozstrzygania sporów lub kontroli wykonywania traktatu - samo w sobie nie jest zakazane; chyba, że zastrzeżenie uderza w takie postanowienia traktatu, które są istotną racją bytu traktatu bądź kiedy celem zastrzeżenia jest wyłączenie państwa/org. mnar. z tych procedur rozstrzygania sporów bądź procedur kontroli, w przypadku, kiedy poprzednie mechanizmy rozstrzygania sporów były akceptowalne (wówczas wprowadzenie tych procedur musi być celem traktatu)
7. Aspekty proceduralne (Tryb składania zastrzeżenia)
KPM zaleca okresowy przegląd zastrzeżeń (wycofanie tych, które straciły cel); brać pod uwagę ich cel oraz użyteczność zastrzeżeń zwłaszcza w kontekście zmiany prawa krajowego, które było podstawą dla zastrzeżenia.
Zastrzeżenia mogą być modyfikowane. Stosuje się do tego tą samą procedurę jak w przypadku składania zastrzeżeń. Jeśli do modyfikacji został złożony sprzeciw, to jest ona nie zatwierdzona (pozostaje pierwotna postać zastrzeżenia).