17 października 2013 r.
Społeczność międzynarodowa dawniej = ogół państw utrzymujących ze sobą stosunki międzynarodowe;
dziś = państwa i inne podmioty mające prawnomiędzynarodową zdolność do działania.
Prawo międzynarodowe określano w dawnych polskich podręcznikach jako prawo narodów.
PM prywatne, inaczej prawo kolizyjne – stanowi zespół norm prawa krajowego pośród których szczególną pozycję zajmuje ustawa Prawo prywatne międzynarodowe, w których normuje się sytuacje kolizji norm różnych państw. Stosuje się je wtedy, gdy konieczne jest podjęcie decyzji czy sad krajowy powinien rozstrzygnąć spór na podstawie np. polskiego czy hiszpańskiego prawa. Odpowiada na pytanie które prawo jest właściwe.
Publiczne prawo międzynarodowe reguluje stosunki pomiędzy suwerennymi państwami (podmioty suwerenne, niezależne i pełne) Państwa są jedynymi suwerennymi podmiotami PM.
Brak definicji suwerenności na gruncie PM.
Prawo międzynarodowe (definicje):
System norm prawnych regulujących stosunki międzynarodowe w szerokim znaczeniu, a więc nie tylko stosunki międzypaństwowe, ale także między państwami i innymi podmiotami, oraz pomiędzy tymi podmiotami bez udziału państw,
System norm prawnych regulujących stosunki międzynarodowe między różnymi, niezależnymi od siebie i niepodlegającymi jakiejś władzy zwierzchniej podmiotami
System norm prawnych regulujących stosunki wzajemne pomiędzy państwami, jak również organizacjami oraz innymi uczestnikami życia międzynarodowego wyposażonymi w zdolność do działania na gruncie tego prawa
Podmiotowość na gruncie PM mają państwa, nie narody; narody są jednak chronione przez Kartę Narodów Zjednoczonych, m.in. zasada samostanowienia narodów, zasada suwerennej równości. Tam są wskazania ogólne, wymienione zasady, ich treść jest wyjaśniona w Deklaracji zasad prawa międzynarodowego uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1970 r. Ta deklaracja jest rezolucją, nie jest umową międzynarodową, toteż nie ma mocy wiążącej.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości – 15 sędziów, wybór przez głosowanie w Radzie Bezpieczeństwa i Zgromadzeniu Ogólnym. Pierwszym polskim sędzią MTSu był prof. Bohdan Winiarski. Warunki, które trzeba spełnić, żeby zostać sędzią MTSu: niezwykle wysoki poziom moralny, etyczny;
Judges must be elected from among persons of high moral character, who possess the qualifications required in their respective countries for appointment to the highest judicial offices, or are jurisconsults of recognized competence in international law.
The Court may not include more than one national of the same State. Moreover, the Court as a whole must represent the main forms of civilization and the principal legal systems of the world.
In practice this principle has found expression in the distribution of membership of the Court among the principal regions of the globe. Today this distribution is as follows: Africa 3, Latin America and the Caribbean 2, Asia 3, Western Europe and other States 5, Eastern Europe 2, which corresponds to that of membership of the Security Council. Although there is no entitlement to membership on the part of any country, the Court has always included judges of the nationality of the permanent members of the Security Council.
Once elected, a Member of the Court is a delegate neither of the government of his own country nor of that of any other State. Unlike most other organs of international organizations, the Court is not composed of representatives of governments. Members of the Court are independent judges whose first task, before taking up their duties, is to make a solemn declaration in open court that they will exercise their powers impartially and conscientiously.
In order to guarantee his or her independence, no Member of the Court can be dismissed unless, in the unanimous opinion of the other Members, he/she no longer fulfils the required conditions. This has in fact never happened.
„Wydział Prawa i Administracji UAM w anegdotach” prof. Sandorskiego
Członków Komisji Europejskiej desygnują szefowie rządów państw członkowskich, a na forum UE „przesłuchują” kandydatów odpowiednie komisje parlamentu europejskiego. O składzie Komisji, przydzieleniu „teczek ministerialnych” i wyborze przewodniczącego Komisji decyduje Parlament Europejski – może przyjąć albo odrzucić cały skład – nie może odrzucić pojedynczego kandydata (głosowanie en bloc).
Ambasadorów, pełnomocnych przedstawicieli RP mianuje prezydent na wniosek MSZ uzgodniony z premierem. Zanim kandydat zostanie mianowany, musi się stawić przed komisją sejmową ds. zagranicznych – nie wynika to ani z Konstytucji, ani z ustawy, ale z praktyki od lat 90.
W zeszłym roku Polska poniosła dwie porażki w wyborach do organów międzynarodowych – obie z Czechami.
Kto może dokonywać wykładni wiążącej wszystkie strony umowy międzynarodowej?
Żeby wykładnia była wiążąca musi być dokonana przez wszystkie państwa będące stronami umowy w sposób jednolity.
Art.. 47 Traktatu o funkcjonowaniu UE (TFUE) – Unia Europejska ma osobowość prawną. Rewolucja, bo po raz 1. zostało to zapisane w traktacie.
Osobowość prawna Stolicy Apostolskiej podmiotowość i zdolność do działania wynika z tradycyjnego uznania papieża za głowę Kościoła rzymskokatolickiego (???)
7.11.2013 r.
Terminy egzaminów: 20.02, 10.04, 15.05, któryś tam czerwca+2,3 terminy ustne
Na któryś trzeba się zapisać, nawet jeśli idzie się na przedterminazazo (19.12 – w czasie wykładu)
Można przyjść też do zaocznych. Generalnie wszystko można, byle się zapisać w UZOSIE.
Główną funkcją PM jest regulowanie stosunków zewnętrznych.
Inną funkcją jest oddziaływanie PM i jego norm na stosunki wewnętrzne państw w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne dla zapewnienia skutecznej realizacji norm międzynarodowych. Np. immunitety dyplomatyczne (zwłaszcza osobista nietykalność i immunitet jurysdykcyjny) – dla zapewnienia tegoż, konieczne jest wprowadzenie w krajowych prawach odpowiednich regulacji.
Pacta sunt servanda fundamentalna dla prawa traktatów. Każda umowa wiąże strony, państwo nie może się powoływać na regulacje wewnętrzne, żeby usprawiedliwić fakt niewykonywania (niedostatecznego wykonywania) postanowień umów międzynarodowych. Obowiązek harmonizacji prawa wewnętrznego z międzynarodowym. „RP przestrzega obowiązującego ją PM” – w konstytucji.
Cechy szczególne PM:
Stanowienie (tworzenie),
Brak jednego ustawodawcy, typowej władzy ustawodawczej, która miałaby ponadpaństwowy charakter i która mogłaby stanowić prawo wiążące państwa,
UE – państwa członkowskie przekazują część kompetencji do stanowienia prawa Unii (w Polsce na mocy traktatu akcesyjnego w związku z art. 90 Konstytucji),
Prezydent podpisuje akt ratyfikacyjny, nie samą umowę, który oznacza wyraz ostatecznej zgody i zobowiązanie do przestrzegania postanowień danej umowy; zazwyczaj kontrasygnuje go MSZ.
Brak instytucji oznaczających przymus, a mającej zapewniać skuteczność normom,
Nietypowy charakter sankcji,
Brak obowiązkowego sądownictwa (co do zasady, w praktyce może być obowiązkowe – jeśli państwa się do tego zobowiązały),
Ratyfikacja 2stronna – wymiana dokumentów ratyfikacyjnych
ratyfikacja wielostronna – złożenie dokumentów na ręce depozytariusza
Partykularyzm PM – wynika z: uwarunkowań regionalnych, wspólnych interesów gospodarczych (np. OPEC)
Normy imperatywne powszechnego PM (ius cogens) – stanowią odstępstwo od zasady, że normy PM są względnie wiążące; zdefiniowane w Konwencji Wiedeńskiej -> taka norma, która jest uznana za taką przez całą społeczność międzynarodową i taka, od której nie jest możliwe żadne odstępstwo, może być zmieniona wolą całej społeczności międzynarodowej poprzez powstanie nowej normy tego samego rzędu.
Szczególną przyczyną nieważności umów są: sprzeczność umowy z normą (normami) ius cogens w momencie jej zawierania (nieważność ze skutkiem ex tunc); sprzeczność umowy z normą (normami) ius cogens powstałymi w czasie, gdy umowa jest już wiążąca => umowa wygasa.
Art. 103 karty NZ – hierarchia norm.