1. Ogólne zasady prawa.

1. Art. 38 Statutu MTS odsyła nas do zasad ogólnych prawa uznanych przez społeczność międzynarodową.

Ust. 1 lit. c odwołuje się do normy wywodzącej się poprzez komparatystykę prawniczą. Znajdujemy pewien element wspólny w prawie pozytywnym. Czy norma musi być wspólna dla wszystkich? MTS stał wpierw na stanowisku, że dla wszystkich, potem zmienił zdanie, że dla najważniejszych systemów, a teraz coś stwierdził, że coś, co jest wspólne dla porządków prawnych dwóch podmiotów, „wspólny mianownik”, coś, co może skutkować normatywnie w płaszczyźnie PMP, coś, co przenika cały system PMP.

1. Czy w przypadku PMP da się wszystko opisać prawnopozytywnie, czy coś „obok” będzie na tym gruncie też skutkowało? Czy są wartości, które musza obowiązywać bez względu na to czy są uregulowane prawnopozytywnie, czy też nie?

MTS stwierdził, że istnieją pewne zasoby, oceniając „to coś”, co się wydarzyło/wydarzy, musimy uwzględnić elementarny porządek respektu dla człowieka bez względu czy to zostało potwierdzone czy nie, istnieje wartość istniejąca sama z siebie – zasada ogólna, która musi być respektowana przez państwa, podmioty PMP, nawet jeśli niekiedy ciężko jest wykazać, że podmioty te w sposób prawnopozytywny to potwierdzają.

Dyrektywa, samoistna podstawa rozstrzygnięcia.

1. Generalnie zasady ogólne nie powinny być stosowane contra legem.

Przykład: zasada ogólna skutkuje contra legem. Strony umawiają się żeby MTS orzekał ex aequo et bono na gruncie ust. 2 art. 38. I wtedy stosuje contra legem.

1. Problem zasady słuszności, czy wyraża ona coś, co powinno być stosowane na gruncie ex aequo et bono? Aby zastosować zasadę słuszności, strony nie muszą w tej formie się zgodzić. Art. 38 ust. 1 lit. c – norma, a w ust. 2 pewne wyobrażenie o prawie.

2. Jeśli idzie o normatywne zastosowanie słuszności: Trybunał powiedział, że każdy przypadek wymaga odrębnego traktowania; stan faktyczny może rzutować na takie, a nie inne zastosowanie zasady słuszności. Co jest słuszne w przypadku A może być niesłuszne w przypadku B, mimo że w obu przypadkach stosujemy tą samą zasadę słuszności.

Nie da się ukryć, że owe zasady ogólne w płaszczyźnie normatywnej wyrażają pewne istotne wartości.

1. Zasady ogólne to na pewno normy.

1. Lex mercatoria – wyraz pewnych norm, zasad, które powinny znaleźć zastosowanie w konkretnej sytuacji. Szereg zasad, np. dotyczących stosunków handlowych w określonych państwach, zwyczaje, także zasada powszechnego prawa zwyczajowego, zasady ogólne PMP (jeśli ich zastosowanie miałoby głębszy sens w określonym przypadku). Jest to pojęcie zbiorcze, jednakże niekoniecznie wyraża odrębną kategorię norm PMP.

2. Pamiętać o art. 59 statutu MTS: wyrok wiążę „tu i teraz”, dlatego problem formalnie byłby z precedensem. Kwestie przywoływania wyroków: ten sam sąd przywołuje wcześniejsze rozstrzygnięcia swoje, sąd A przywołuje rozstrzygnięcia sądu B.

3. Wyrok z zasady potwierdza istnienie normy, jednakże nie może nowej normy tworzyć.

4. Wyroki sądów krajowych mogą być ważnym elementem pomocniczym dotyczącym norm.

5. Uchwały organizacji międzynarodowych też mogą odgrywać pewną pomocniczą rolę.

Przykład: uchwały ZO ONZ potwierdziła istniejąca normę prawa zwyczajowego, podmioty stwierdzają, że coś jest lub nie ma na gruncie PMP.

1. Problem z RB ONZ: czy uchwały owej Rady mogą generować jakieś PMP?

Zależy też od KNZ. Art. 25 KNZ – RB może podejmować formalne decyzje nakładające na państwa pewne obowiązki. Czy to zadecydowanie jest źródłem PMP czy też nie? Czy są to normy o charakterze generalnym czy indywidualno-konkretnym? Decyzja kojarzy nam się jednoznacznie, w przypadku decyzji RB też tak jest, to jest „tu i teraz”. Ogólnie na gruncie PMP też takie coś może się zdarzyć „tu i teraz”.

1. Treść nie pozbawia umów charakteru międzynarodowego.

1. Soft law – pojęcie to coś wyraża, ale autorzy mają problem z uznaniem, że wyraża to odrębną kategorię źródeł prawa; możemy odnieść potwierdzenie roli soft law, lecz brak jednoznacznego potwierdzenia, że obok normy „hard” jest też norma „soft”. Jest to pojęcie rozważane, lecz bezpośrednio nie wyraża normy, którą można uznać za przeciwstawialną

2. Non-binding international agreement: tutaj państwa chcą coś uzgodnić, ale wyraźnie nie chcą aby to było na gruncie prawa; nie chcą by to było dla nich wiążące, pomimo ze do czegoś się zobowiązują, cos uzgadniają. Jeśli pojawia się jednak element zaufania w dobrej wierze, to można powiedzieć, że te non-binding international agreement coś tam wywołuje (musimy dodać dobra wiarę, aspekt pokrzywdzenia, etc., ciężko).

1. Podmioty PMP.

1. Subject oraz international person.

2. Podmiot charakteryzuje się podmiotowością: zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych.

3. Suwerenność jest głównym elementem gwarancji podmiotowości.

Państwa pojawiły się jako podmioty PMP pierwsze, legitymują się cechą suwerenności tylko one.

Są podmioty pierwotne i wtórne.

MTS powiedział, że podmioty mogą się różnić zakresem swoich obowiązków, praw, etc.

1. Co rozstrzyga o tym czy mamy do czynienia z podmiotem, czy nie?

Zdolność prawna! Dobrzy by była też zdolność do czynności prawnych, ale może być nawet ograniczona, a podmiotowość będzie utrzymywana.

1. Czy organizacja międzynarodowa jest podmiotem obiektywnym czy subiektywnym?

Praktyka poszła w stronę, iż państwa najczęściej uznają obiektywny charakter organizacji międzynarodowych. Państwa, które nie brały udział w kreacji uznają zazwyczaj organizację powołaną przez inne państwa. Katalog podmiotów wtórnych może tu więc być namnażany.

1. Państwa wykształciły się jako byty suwerenne. W proces ten zaangażowane były pewne elementy. Elementy te po dodaniu stwarzają całość.

2. Abyśmy mogli mówić o państwie jako podmiocie PMP muszą zaistnieć łącznie pewne elementy, o czym mówi Konwencja z Montevideo (Montevideo Convention):

1. stała ludność,

2. terytorium,

3. rząd, który może wchodzić w relacje z innymi podmiotami.

1. W jaki sposób podmioty te się kształtują?

1. Dobrze, gdy dochodzi do powstania państwa w sposób kontrolowany, np. umowa o rozpadzie państwa (np. Czechosłowacja).

Przykład Somalii: pewne elementy mogą być rozbudowywane, pewien proces, ale zasada efektywności!

1. Nie ma normy PMP, która uzależniałaby istnienie państwa od wielkości terytorium albo liczby ludności.

Rdzeń terytorialny oczywiście musi istnieć, ale niekoniecznie zarysowany w określoną granicę.

Terytorium nie musi też być jednolicie spójne rzecz jasna.

Musi być jedynie element zespolenia prawnego danych terenów, np. terytorium Francji.

1. Czy uznanie państwa ma charakter deklaratoryjny czy konstytutywny?

Większość uznaje, że charakter deklaratoryjny - państwo powstaje i społeczność międzynarodowa fakt ten powinna uznać.