Suwerenność.
Suwerenność państwa to iluzoryczna wizja obowiązywania PMP.
Carl Schmitt: zagrożenie w sferze suwerenności powoduje likwidację wszelkich zobowiązań zewnętrznych – prymat zyskuje potrzeba utrzymania suwerenności państwa, należy utrzymać jego byt.
Dzisiaj rzadko głosi się prymat prawa wewnętrznego nad międzynarodowym.
Podmioty PMP.
Schemat:
Państwo tworzy normy ----- państwa adresują normy względem siebie ------ państwa stosują owe normy ------ państwa normy te sankcjonują.
Dwie kategorie podmiotów PMP:
podmiot pierwotny: państwa,
podmiot wtórny: państwa uznane za godne dopuszczenia do kategorii PMP.
Podmiotowość pierwotna zawsze zwycięża z wtórną. Nie da się woli podmiotów pierwotnych złamać przez podmioty wtórne.
Katalog podmiotów PMP formalnie nie jest zamknięty.
Rozważania nt. charakterystycznych cechy systemu PMP.
Hierarchizacja (klasyfikacja).
Czy na gruncie PMP mamy hierarchię źródeł? Z punktu widzenia PMP ciężkie jest przeprowadzenie jakiegokolwiek dowodu na hierarchię źródeł, gdyż wszystkie wywołują podobny skutek normatywny.
Precedens.
Formalnie nie ma reguły precedensu (jednakże sąd,rzecz jasna, może się powołać na swoje wcześniejsze orzeczenia); mówi o tym art. 38 ust.1 lit. d Statutu MTS –źródło pomocnicze, nie wyklucza to wpływu na źródła PMP.
Wyrok może odegrać dużą rolę w procesie kształtowania się PMP, praktyka coś potwierdza ---nikt nie protestuje ---norma została zaakceptowana.
Problem: co jeśli wyrok nie przystaje do PMP, choć na chwilę obecną wiąże (np. sąd stwierdził istnienie norm X,Y,Z, zaś państwa ustalają, że takich norm nie ma, że wyrok został wydany nie na podstawie prawa obowiązującego), jaki jest skutek takiego orzeczenia? Można zgodnie powiedzieć, że tworzymy nową normę. Skoro państwa są podmiotami pierwotnymi PMP, to one mają prawo nie wykonać wyroku sądu wydanego na podstawie jakiegoś wyobrażenia o prawie a nie na podstawie samego prawa.
Co w sytuacji, gdy wyrok ewidentnie został wydany bez podstawy prawnej, a strony go wykonują? Poprzez zgodę, akceptacją nadają danemu wyrokowi określoną skuteczność. Czy tylko w tej chwili, czy też na przyszłość? Może być teraz tylko, jednakże czasami na przyszłość też może to rzutować.
Jeśli sąd coś sugeruje, a państwa były bierne wobec jego sugestii, to sentencja może być im przeciwstawiona, jeśli, rzecz jasna, zgodnie nie zaprotestują.
Doktryna.
Zdanie osób, które mają autorytet w doktrynie PMP (np. prof. Wyrozumska, prof. Czapliński) jest raczej ważniejsze niż zdanie jakiś pobocznych twórców, oczywiście nie jest to de facto dowód na istnienie konkretnych norm, jednakże jest to swoista siła perswazji, przywołanie zdania zawartego w podręczniku nie ma siły aktu normatywnego, a tylko pewną siłę perswazji.
Katalog form.
Forma nie odgrywa istotnej roli, ważny jest charakter konsensualny; ze wszystkich form wypływałyby zatem normy.
A zatem czy mamy w PMP ową hierarchię norm?
Rozważania na ten temat nasilają się, autorzy próbują ten system uporządkować, nadać mu jakąś spójność. Jesteśmy w stanie zarysować jakąś hierarchię norm wyłącznie aktualnie obowiązującego PMP.
O normach prawa bezwzględnie obowiązującego ius cogens mówi art. 53 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów (KWPT):
Traktat jest nieważny, jeżeli w chwili jego zawarcia jest sprzeczny z imperatywną normą
powszechnego prawa międzynarodowego. W rozumieniu niniejszej konwencji imperatywną normą powszechnego prawa międzynarodowego jest norma przyjęta i uznana przez międzynarodowąspołeczność państw jako całość za normą, od której żadne odstępstwo nie jest dozwolone i któramoże być zmieniona jedynie przez późniejszą normę powszechnego prawa międzynarodowego o tymsamym charakterze.
A zatem artykuł ten mówi o tym, iż norma ius cogens jest nadrzędna, nie może być uchylona, ewentualnie może być zastąpiona przez inną normę ius cogens, całkowite odejście jednak od normy ius cogens jest niemożliwe w PMP. Zatem na szczycie mielibyśmy owe normy iuris cogentis. Poniżej w hierarchii byłoby wszystko, do czego partykularyzm owego prawa może prowadzić. Jedna z tych norm ma charakter szczególny: art.103 Karty Narodów Zjednoczonych:
W razie sprzeczności pomiędzy obowiązkami członków Narodów Zjednoczonych, wynikających z niniejszej Karty, a ich obowiązkami wynikającymi z jakiegoś innego porozumienia międzynarodowego,pierwszeństwo będą miały ich obowiązki wynikające z niniejszej Karty.
Dla państw członkowskich zatem odgrywa to szczególną, porządkującą rolę: pierwszeństwo wykonania/zastosowania, jest to też pewna dyrektywa interpretacyjna. Czasem mówi się zatem, że Karta pełni rolę konstytucyjną, konstytucyjny charakter, gdyż wpływa na interpretację i stosowanie norm PMP.
Kwestia rozstrzygania sporów.
Sądownictwo co do zasady na gruncie PMP wymaga zgody stron – charakter dobrowolny. Tylko jeśli wcześniej strony się zgodziły (np. traktat) postepowanie może być obowiązkowe.
Moment kreacji – poprzez traktaty, statuty, etc. powstały określone sądy. Najczęściej strony wykonują wyroki, oczywiście są też przypadki problematyczne: np. jeden podmiot wykonuje orzeczenie, a drugi nie. Czasami dopuszczalna jest tzw. sankcja psychologiczna (choć świadczy raczej o bezradności): inne państwa krytykują państwo, które źle się zachowało – ogranicza się pole skutecznego działania państwa: nie jest dla niego to oczywiście dobre, gdyż opiera się na zasadzie: nie wykonałeś umowy względem nas, to my nie wykonamy względem ciebie.