Pierwsza połowa wykładu – prof. Kozłowski.
Moment, w którym mamy do czynienia z międzynarodowym aspektem ratyfikacji – wymiana dokumentów ratyfikacyjnych, nie mylić z aspektem wewnątrzkrajowym!
Istnieje wyjątkowa możliwość powołania się na prawo wewnętrzne – normy o szczególnym znaczeniu (np. konstytucyjnej) w celu stwierdzenia nieważności traktatu lub intencji związania się umową międzynarodową.
Od takiego momentu mówimy, że państwo związało się traktatem, czyli pozyskało prawa, które z takiego traktatu wynikają.
Nie ma obowiązku konwalidowania czynności dokonanych przez osoby nieuprawnione – państwo może swobodnie nie utrzymać tej czynności, takiego oświadczenia, a tym samym nie wywołać skutków prawnych.
Jeśli dochodzi do naruszenia traktatu, otwiera się pole do międzynarodowej odpowiedzialności.
Pojęcie dojścia umowy do skutku, jej zawarcia i ewentualnie wejścia w życie – to niekoniecznie jest to samo.
Wejście w życie to sytuacja, gdy postanowienia traktatu zaczynają być stosowane, podmioty się na nie powołują, etc.
Art. 18 (Obowiązek nieudaremniania przedmiotu i celu traktatu przed jego wejściem w życie) w połączeniu z art. 24 (Wejście w życie).
Nie ma obowiązku, by w traktacie była data wejścia w życie.
Brak klauzuli, brak porozumienia – KWPT mówi, iż moment zgody wszystkich państw negocjujących.
Złożenie dokumentów ratyfikacyjnych: moment wejścia w życie.
Często jest, że sam traktat zwiera postanowienia „co się z nim dzieje”, aby doszedł do skutku. Stąd logika nakazuje, by pewne partie traktatu były już skuteczne od momentu przyjęcia tego tekstu (np. art. 24 ust. 4 KWPT).
Art. 25 wprowadza instytucję tymczasowego stosowania.
Traktat stosuje się tymczasowo przed jego wejściem w życie, jeśli on sam tak postanawia albo państwa negocjujące w jakikolwiek inny sposób tak uzgodniły.
Traktat stosujemy dokładnie w taki sam sposób jak normalnie. Nieco swobodniejsza reguła stosowania (art. 25 ust.2 KWPT – możliwość jednostronnego odstąpienia). Nie można odstąpić od tymczasowego stosowania, jeśli sam traktat tego zabrania.
Art. 18 – czy w związku z podpisaniem na państwu spoczywają już jakieś obowiązki? Przedmiot i cel traktatu – nie może państwo uczynić nic, co byłoby niezgodne z przedmiotem i celem, chyba, że państwo stwierdzi, iż już go ten traktat nie interesuje.
Podmiot sygnalizuje w ten sposób, że przedmiot i cel traktatu go nie interesuje.
Druga połowa wykładu – zastępstwo.
Rada Europy:
[Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.]
Konwencja bioetyczna (Oviedo Convention)
Explaratory report – wyjaśnia genezę i cel traktatu, etc.
Polska podpisała konwencję 7 V 1999r., a zatem minęło już 13 lat!!! a nie ratyfikowała. Zważywszy na przedmiot i cel tej konwencji powinna ona wejść szybko w życie (biologia, medycyna, etc.). Zwleka z ratyfikacją, ale utrzymuje, że chce, aby konwencja weszła w życie – chronić godność i tożsamość ludzką oraz poszanowanie integralności: bardzo szeroki zakres.
Jedna z ogólnych zasad: ochrona w określonej umowie międzynarodowej może być rozszerzona na gruncie prawa krajowego, jednakże nie może być zawężona.
Warunki wejścia w życie: minimum 5 ratyfikacji, włączając 4 państwa członkowskie RE.
Zastrzeżenia.
Celem zastrzeżeń jest to, by dany traktat mógł objąć jak największą liczbę państw – konsensus nie zawsze da się osiągnąć w prosty sposób; w sprawach drobniejszych, mniejszej wagi, mniej istotnych można takie zastrzeżenia zgłosić, gdyż pomaga nam to w osiągnięciu porozumienia między państwami.
KWPT w art. 19:
Przy podpisaniu, ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu traktatu oraz przy przystąpieniu do niego
państwo może zgłosić zastrzeżenie, chyba że:
a) zastrzeżenie to jest zakazane przez traktat;
b) traktat postanawia, że mogą być składane tylko określone zastrzeżenia, a dane zastrzeżenie do
nich nie należy, lub
c) chodzi o przypadki nie objęte literami a) i b), a zastrzeżenie jest niezgodne z przedmiotem i celem
traktatu.
Przykład: Sprawa zastrzeżeń do konwencji przeciwko ludobójstwu (ludobójstwo – poważna zbrodnia na gruncie PMP). Niektóre państwa, w tym Polska, nie chciały się poddawać automatycznie pod jurysdykcję MTS.
Prawo do sprzeciwu wobec państwa A – A składa zastrzeżenie, a B się nie zgadza: składa sprzeciw.
Co nie jest wprost zabronione, to a contrario można, chyba, że coś godzi w przedmiot i cel traktatu.
MTS – dwa rodzaje rozstrzygnięć:
wyroki,
opinie doradcze (nie mają mocy wiążącej prawnie, zwracają się o nie nie państwa, a organy, np. ONZ).
Jeżeli przyjmujemy, że wszystko jest zależne od woli państw, to jeśli brak zgody, to taka regulacja nie działa.
Zastrzeżenie jest nieważne, dopóki nie zostanie przyjęte przez wszystkie strony.
Ciekawa rzecz w PMP: zachowanie państw; jeśli praktyka pokazuje, że mimo wyjściowej zasady można pewne „furtki” sobie otworzyć, to to czynimy (podobnie jak w zwyczaju: powszechnie akceptowana praktyka). Dopuszczalność „milczącej zgody” – dane państwo składające zastrzeżenie może być bez problemu stroną konwencji w stosunku do państw, które zastrzeżenie przyjęły.
W interpretowaniu umów międzynarodowych ważny jest proces ich powstawania.
Art. 32 KWPT - Uzupełniające środki interpretacji
Można odwoływać się do uzupełniających środków interpretacji, łącznie z pracami
przygotowawczymi do traktatu oraz okolicznościami jego zawarcia, aby potwierdzić znaczenie
wynikające z zastosowania artykułu 31 lub aby ustalić znaczenie, gdy interpretacja oparta na artykule
31:
a) pozostawia znaczenie dwuznacznym lub niejasnym albo
b) prowadzi do rezultatu wyraźnie absurdalnego lub nierozsądnego.
Gdyby zakazano zastrzeżeń i brano sprzeciwy pod uwagę, to aksjologia, wspólne wartości społeczności międzynarodowej stanęłyby pod znakiem zapytania.
Nie do pomyślenie jest zatem, aby państwa zezwoliły na taki skutek względem sprzeciwu.
Zastrzeżenia oraz sprzeciwy do niego muszą być zgodne z celem i przedmiotem traktatu. Jest to podstawa umowy międzynarodowej.
Konwencja o prawach dziecka–dziecko to każda istota ludzka poniżej 18 roku życia (brak odniesień do nasciturusa). Definicję tak szeroko się tworzy, by jak najwięcej państw mogło przystąpić do danego traktatu. Cel: jak najszerszy zakres ochrony praw dziecka; w związku z tym należy ściągnąć więcej państw; dlatego pewnym kompromisem jest tu kwestia owego nasciturusa.