przewidziany egzamin ustny.
Literatura:
Cialdini Robert " WYWIERANIE WPŁYWU NA LUDZI Teoria i praktyka", Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
1 zajęcia
Wprowadzenie do psychologii wychowawczej
1.10.2010r.
Dyscyplina psychologia wychowawcza powstała na przełomie XIX i XX w. Podczas wykładów z Psychologii wychowawczej będziemy omawiali bardzo dużo zagadnień o zabarwieniu praktycznym. Rozważane będą bardzo konkretne sytuacje.
Stefan Baley napisał jedną z pierwszych i jednocześnie najlepszych książek o psychologii wychowawczej.
Przedmiotem zainteresowania Psychologii wychowawczej jest wychowanie i nauczanie.
Nie ma możliwości odseparowania tych dwóch dyscyplin, ponieważ należy sięgać do Psychologii rozwojowej aby móc dobierać techniki wychowawcze odpowiednio do wieku wychowanka.
bezpieczeństwo -----→ osoba-----→ rozwój
(Jedną z głównych potrzeb,
jaką należy zaspokajać u dziecka
jest poczucie bezpieczeństwa)
Bezpieczeństwo zawiera w sobie dużo ciepła, a rozwój dużo niepokoju. Rozwój, który stawiamy przed dzieckiem jako zadanie, niesie za sobą dużo niepokoju.
Aby rozwój zachodził prawidłowo należy minimalizować atrakcyjność bezpieczeństwa, a maksymalizować/potęgować atrakcyjność rozwoju.
W tym celu należy pokazywać, że mimo iż rozwój ma w sobie dużo niepokoju, to warto dawać krok w nieznane, czyli krok
w kierunku rozwoju osobistego. Wychowawcza ma pomóc dziecku odkrywać własne talenty, iść naprzód.
Dodatkowo zadaniem wychowawcy jest pomóc dziecku odczuwać radość rozwoju. Kiedy dziecko zacznie ją odczuwać, to należy uczestniczyć w tej radości, ponieważ dziecko poczuje się docenione i będzie chciało podejmować kolejne wyzwania.
Zygmunt Freud nie zajmował się bezpośrednio sprawami wychowania. Często w jego rozmowach z pacjentami dostrzegał ogromny wpływ dzieciństwa na zachowanie dorosłego człowieka, dlatego zaczął interesować się tym okresem rozwojowym.
W miarę odkrywania wpływów dzieciństwa odnajdywał błędy wychowawcze opiekunów.
niewłaściwe/niekonsekwentne rozwiązywanie problematyki seksualnej;
nierealistycznie wysokie wymagania moralne (przyczyna nerwicy);
nadmierna surowość lub nadmierna pobłażliwość w wychowaniu dzieci;
zbędne zakazy i kary, a także rozpieszczanie;
przypadki uwodzenia w młodym wieku.
Zygmunt Freud uważał związek emocjonalny wychowawcy z wychowankiem za niezwykle ważny.
Zwrócił uwagę na potrzeby psychiczne dziecka.
Dzięki psychoanalizie Zygmunta Freuda nastąpiło zainteresowanie pedagogiki dzieckiem, które jest poniżej wieku szkolnego.
Pokazał, że nie ma takiego okresu rozwojowego, który jest mało ważny.
Zwrócił uwagę na seksualność dziecka.
Twórca psychologii indywidualnej, której wkład był bardziej skoncentrowany na wychowanie. Adler dostrzegł, że większość rodziców wychowuje dzieci na podstawie schematów wywodzących się ze swojego dzieciństwa. To on, jako pierwszy rozpoczął intensywną działalność związaną z procesem wychowania.
Alfred Adler uważał siebie bardziej za pedagoga niż za lekarza. To on, jako pierwszy, domagał się kształcenia rodziców. Uczniowie Alfreda Adlera byli pierwszymi, którzy na początku lat 20. zakładali w Wiedniu poradnie wychowawcze. Adler uważał,
że do wychowania dziecka należy przygotowywać także szkołę, ponieważ to ona może naprawić błędy wychowawcze rodziców.
Adler miał awersję do dzieci rozpieszczonych. Pokazywał, że taka postawa prezentowana przez dziecko, niszczy je i hamuje jego rozwój. Jednocześnie uważał, że należy unikać wszystkiego, co może ograniczać u dziecka wrodzoną śmiałość, pewność siebie.
Widział człowieka jako istotę do której należy podchodzić holistycznie (fizyczność, intelekt, itd.) w procesie wychowawczym.
Alfred Adler bardzo krytykował ówczesne społeczeństwo, a mimo to uważał, że w wychowaniu potrzebne jest życie w kulturze. Nie można wychowywać dziecka w oderwaniu od otaczającej kultury.
Jung uważał, że życiowym zadaniem człowieka jest dążenie do osiągnięcia "całości osobowości". Nie miał wątpliwości, że za ten rozwój trzeba będzie słono zapłacić osamotnieniem. Człowiek, który osiągnął "całość osobowości" nie jest konformistyczny, nie dostosowuje się do społeczeństwa, z którym się nie zgadza.
Jednocześnie Jung nie ma wątpliwości, że dojrzały człowiek musi poradzić sobie ze swoją dojrzałością i próbować zintegrować się ze społeczeństwem.
2 zajęcia
15.10.2010r.
Autor pierwszego bestsellera na temat wychowania dzieci (100 000 sprzedanych egzemplarzy w ciągu pierwszych miesięcy). Zasadnicze przesłanie książki:
dzieci należy wychowywać w sposób naukowy, a nie tradycyjny;
dzieci nie należy rozpieszczać (negatywnym efektem jest zbyt duża zależność od człowieka);
dzieci należy karmić na godziny.
Watson z biegiem lat żałował, że napisał tę książkę. Sam powiedział:
„Wiedziałem zbyt mało na temat, na który chciałem pisać”
Napisał książkę pt. „Opieka nad niemowlęciem i dzieckiem”. Ta pozycja była przeciwieństwem książki Watsona. Trafiła na czasy, kiedy ludzie byli rozgoryczeni i szukali pomocy , dlatego pobiła wszelkie rekordy sprzedaży (zaraz po biblii).
W Opiece nad niemowlęciem i dzieckiem Spock:
każe okazywać ciepło, zrozumienie;
nakazuje karmić na żądanie;
posuwa się daleko ze swoim permisywizmem (postawa pozwalania na wszystko).
Spock również przyznał, że jego przekonania były niewłaściwe.
Te dwa modele wychowania były oczywiście błędne. Nie były poparte żadnymi badaniami, to były pomysły oparte
na przekonaniach autorów.
W wychowaniu nie można zapomnieć o dziedziczności. Każde dziecko jest inne i inaczej będzie reagowało na poszczególne metody wychowawcze. Na dodatek, dzieci wychowują się w różnych środowiskach, co ma duży wpływ na wychowanie.
Wielka rola środowiska w wychowaniu dziecka została udowodniona w następującym badaniu:
Eksperyment przeprowadzono w przedszkolu tradycyjnym i nowoczesnym. Eksperyment polegał na obserwacji uczestniczącej
w przedszkolach. Badacze mieli sprawdzać poziom radości, zadowolenia dzieci, itp.
W przedszkolu tradycyjnym dzieciom narzucona jest dyscyplina zachowania. Dzieci mają określone zadania do wykonania. Przedszkole nie jest wyposażone w dużo zabawek. Gdy dziecko zrobi coś nie tak, to jest karane, np. staniem w kącie.
Przedszkole permisywne, dobrze wyposażone (w drabinki, różnorodne zabawki, pięknie wyglądające podwórko). Dzieci nie mają narzuconej dyscypliny, mogą bawić się czym chcą (zabroniony jest tylko pistolet). W momencie, kiedy dziecko było niegrzeczne, to personel traktował je jako takie, które domaga się miłości i zrozumienia (np. kiedy biło drugie dziecko).
| Przedszkole tradycyjne | Przedszkole nowoczesne |
|---|---|
5 przypadków agresji u chłopców 0 przypadków agresji u dziewcząt (kuksańce, agresja słowna, itp.). |
89 przypadków agresji u chłopców 42 przypadki agresji u dziewcząt (gryzienie, szczypanie, itp.). |
| Dzieci miały skłonność do bawienia się w większych grupach (3, 4 osobowych). | Dzieci bawiły się same, najwyżej w parach. |
| Dzieci sprawiały wrażenie szczęśliwszych niż w permisywnym przedszkolu. | Dzieci były nieszczęśliwe. |
3 zajęcia
Natura zdrowia psychicznego
29.10.2010r.
Teoria dezintegracji pozytywnej (Dąbrowskiego) – bardzo często wzmożona pobudliwość psychiczna, to nie jest choroba, tylko raczej momenty w naszym życiu, które są warunkiem do wszechstronnego rozwoju (np. nerwice).
stan równowagi psychicznej – stan względnego spokoju z gotowością do dalszych działań przystosowawczych, w stosunku
do zmieniających się warunków życia.
Wg Dąbrowskiego nie ma rozwoju bez:
przeżyć,
wstrząsów psychicznych,
konfliktów wewnętrznych i zewnętrznych,
stanów nierównowagi psychicznej,
depresji,
niepokojów,
lęków,
obsesji,
zahamowań,
cierpienia.
W tej postawie może wystąpić uległość interesowna. Definicja może być traktowana jako szkodliwa moralnie i etycznie.
Jest to po prostu zdolność do rozwoju w kierunku wszechstronnego rozumienia, przeżywania, odkrywania i tworzenia coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i wartości, aż do konkretnego ideału indywidualnego i społecznego.
4 zajęcia
Empatia
25.11.2010r.
Egocentryzm jest zaprzeczeniem empatii. Występują znaczne różnice między mężczyznami, a kobietami. U kobiet występuje większa empatia.
Empatia jest to proces wczuwania się w uczucia, względnie postrzegania i rozumienia stanu drugiej osoby.
Uczuciowe składniki empatii (afektywne)
wrażliwość na uczucia innych osób,
zdolność do uczestniczenia w cudzych emocjach,
czasowa identyfikacja ze statusem innych.
Poznawcze składniki empatii (kognitywne)
uznawanie punktu widzenia innych osób,
przyjmowanie społecznej roli innych osób.
syntonia – zdolność współbrzmienia emocjonalnego z otoczeniem
Większa empatia u nauczyciela wiąże się z:
niższą absencją w klasie (uczeń lubi szkołę, nie boi się nauczyciela);
lepszą organizacją procesu dydaktyczno-wychowawczego (zna oczekiwania ucznia, jest otwarty na realizowanie tych potrzeb);
mniejszą liczbą konfliktów i nieporozumień;
zwiększa poziom empatii u dzieci, szczególnie o zaburzonej sferze emocjonalnej;
mniejszą liczbą konfliktów i nieporozumień w pokoju nauczycielskim (nie stawia spraw na ostrzu noża, stara się szukać rozwiązań);
umiejętnością występowania w obronie dzieci (przed innym nauczycielem, ponieważ rozumie kontekst negatywnych zachowań uczniów);
wyższym stopniem oczytania i lepszą motywacją do pracy;
empatyczny nauczyciel ma wpływ na rozwój intelektualny ucznia.
Empatia jest kluczem do udanego małżeństwa (drugą cechą jest przezroczystość).
W komunikacji niezwykle ważne jest słuchanie, a nie mówienie.
tendencja do interpretowania tego, co ktoś mówi (patrzenia na to co mówi z własnej perspektywy, często od razu pojawia się chęć oceny);
skoncentrowanie się głównie na sobie samym (rozmowa staje się okazją do analizowania swoich nastrojów, zachowań).
Empatia nie oznacza utożsamiania się z drugim człowiekiem. Dojrzała empatia polega na tym, że potrafimy się wczuć w świat drugiego człowieka, pozostając sobą (mój sposób myślenia, moje przeżywanie, moją siłę, moje doświadczenia).
właściwa intencja, (dobro osoby, z którą rozmawiam, chęć zrozumienia go);
równowaga psychiczna i silna osobowość (osoby labilne, z kłopotami, będą narażone na pogmatwanie swojej sytuacji jeszcze bardziej);
bogactwo psychiczne, czyli różnorodność sposobów myślenia i przeżywania (musi występować wolność intelektualna, która pozwala zrozumieć, że są ludzie którzy myślą i czują inaczej; musi występować wolność emocjonalna, która pozwala zrozumieć wachlarz emocji);
akceptowanie odrębności osoby, którą staramy się zrozumieć (to, co rozmówca mówi o sobie i o swoim świcie, dla niego jest faktem);
pełna koncentracja na tym, co w danym momencie komunikuje drugi człowiek;
werbalizacja jako potwierdzenie i weryfikacja empatii (to jedyny sposób poinformowania tego, z kim rozmawiam, w jaki sposób zrozumieliśmy jego wypowiedź; jest jedynym sposobem abyśmy upewnili się, że prawidłowo wczuliśmy się
w świat myśli i przeżyć drugiego człowieka. Werbalizacja nie może być oceną).