Brach Czajna Bogini Malta i Gozo2

Jolanta Brach-Czaina

Bogini. Neolityczne zabytki Malty i Gozo

Jeżeli będziemy pojmować siebie samych jako pochodzących z ziemi, nie zaś wrzuconych tutaj skądinąd, to zrozumiemy, że jesteśmy ziemią, jesteśmy świadomością ziemi. Nasze oczy to oczy ziemi. Nasz glos to głos ziemi.

Joseph Campbell Potęga mitu.

Prehistoryczne zabytki Malty: świątynie, rzeźby, ceramika, pocho-dząz czasów neolitu. Kultura ta trwała na wyspach archipelagu przez trzy tysiąclecia, od pięciu tysięcy pięciuset (-5500) do dwóch tysięcy pięciuset (-2500) lat przed naszą erą. My zaś niżemy mozolnie dopiero dwa tysiąclecia naszej ery. Świątynie maltańskie należą do najstarszych spośród znanych świątyń świata. Starsze sąjedynie pozostałości świątynne na Bliskim Wschodzie w ęatal Huyuk, gdzie zachowały się ruiny poświęconej Bogini czerwonej kaplicy, która -podobnie jak maltańskie Hypogeum - była obiektem kultu i salą porodową. Tam też w podziemiach spichrza znaleziono rzeźbę wspartej na kocurach rodzącej Bogini.

Wróćmy do basenu Morza Śródziemnego, by powiedzieć, że budowle świątynne na Malcie i Gozo nie tylko należą do najstarszych, jakie nosi ziemia, lecz także, w pewnym sensie, jej są poświęcone. Świadczą, że to, co wokół nas, tu właśnie, zdolne jest mieć wymowę dosłowną i boską zarazem. Głębszy wymiar rzeczywistości może bowiem ujawniać się w niej bezpośrednio i promieniować z przy-ziemności. Jak się przekonamy, prehistorycznym Maltankom wystarczał garnek, by tę myśl wyrazić.

Jednak tamtejsza kultura stanowiła spójną całość: naczynia, figury, świątynie, tworzywo, z którego powstawały: kamień, glina, woda, muszle skorupiaków, także nasiona i wyrastające z nich rośliny, wre-