376 II Anestezjologia ogólna
Tabela 16.6 Wskazania do operacji związane z cukrzycą
- Zabiegi na naczyniach wieńcowych i obwodowych, plastyka tętnic i zakładanie stentów
- Częściowa resekcja i amputacja kończyn
- Ortopedyczne zabiegi korekcyjne
- Pobieranie wycinków
- Cięcie cesarskie
- Przeszczepy nerek i trzustki
- Operacje okulistyczne zaćmy, witrektomia,
- Implantacja pompy insulinowej lub portu
krzycy. Przede wszystkim należy uwzględnić następujące czynniki:
- zaburzenia metaboliczne w następstwie stresu związanego z operacją,
- następstwa makro- i mikroangiopatii: chorobę niedokrwienną serca, zaburzenia krążenia mózgowego, nefropatię,
- neuropatię układu autonomicznego: spadki ciszenia tętniczego, zatrzymanie akcji serca,
- aktywację układu krzepnięcia ze skłonnos'cią do zakrzepów,
- zaburzenia odporności komórkowej na zakażenia.
- znacznie zwiększoną zachorowalność ogólną. Aby zmniejszyć ryzyko przeprowadza się szczegółowe badanie przedoperacyjne, a leczenie cukrzycy ustala się przy ścisłej współpracy diabeto-loga lub internisty. Należy pamiętać:
ł Rozlegle, planowe zabiegi należy odłożyć, jeśli stężenie glukozy we krwi na czczo i po posiłku jest podwyższone, a także gdy podwyższone są wartości HbA, (hemoglobiny glikozylowanej).
Przed planowanym zabiegiem konieczne jest przeprowadzenie dokładnego badania przez internistę. Ma ono ujawnić wszystkie obecne, ważne dla anestezjologa, następstwa i powikłania cukrzycy:
- chorobę niedokrwienną serca,
- niewydolność krążenia mózgowego, zagrożenie udarem,
- miażdżycę zarostową tętnic obwodowych,
- nefropatię z niewydolnością nerek,
- neuropatię obwodową z neuropatią układu autonomicznego włącznie,
- ostre zakażenia.
W tab. 16.7 przedstawiono wszystkie badania konieczne do przeprowadzenia przeoperacyjnej oceny stanu narządów.
Tabela 16.7 Badanie przedoperacyjne przed planowymi zabiegami u chorych na cukrzycę
- Układ krążenia: EKG, próba wysiłkowa, badanie echokardiograficzne, ocena zmienności rytmu serca (HRV), pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie naczyń obwodowych
- Zdjęcie RTG klatki piersiowej
- Badanie neurologiczne
- Badanie dna oka
- Oznaczanie wskaźników czynności nerek
- Kontrola metabolizmu: HbA,, profil glikemii, oznaczanie ciał ketonowych w moczu, badanie moczu, oznaczanie stężenia elektrolitów
w surowicy
- Badanie krzepnięcia krwi, morfologia
Neuropatia autonomiczna. Wśród różnych postaci polineuropatii cukrzycowej szczególne znaczenie ma neuropatia nerwów trzewnych i autonomicznego układu nerwowego, z którą wiążą się różne zaburzenia czynnościowe podczas znieczulenia ogólnego. Dotyczy wszystkich funkcji przy-wspólczulnego i współczulnego układu nerwowego. Objawy cukrzycowej neuropatii autonomicznej przedstawiono w tab. 16.8.
Częstość występowania neuropatii autonomicznej zwiększa się wraz z czasem trwania choroby i wiekiem pacjenta. Opisywano nagłe zatrzymania krążenia na podłożu neuropatii autonomicznej. Należy zwrócić uwagę na następujące zagrożenia anestezjologiczne związane z obecnością neuropatii cukrzycowej:
- chwiejność ciśnienia tętniczego podczas zabiegu operacyjnego, szczególnie zagrożenie hipotonią,
- zagrożenie zatrzymaniem krążenia (rzadko),
- hipotonia ortostatyczna przy zmianach ułożenia,
- opóźnione opróżnianie żołądka i większe ryzyko aspiracji,
- zmniejszenie napędu oddechowego pod wpływem hipoksji: niebezpieczeństwo depresji oddechowej w sali budzeń,
- zaburzenia opróżniania pęcherza moczowego z ryzykiem pooperacyjnej retencji moczu.
w okresie okołooperacyjnym
Ścisłe zalecenia obowiązujące podczas przewlekłego leczenia cukrzycy mają mniejsze znaczenie w okresie okołooperacyjnym. W tym czasie należy przede wszystkim unikać następujących zagrożeń:
- hiperglikemii związanej ze stresem,