larsen0415

17. Przewlekła farmakoterapia w okresie przedoperacyjnym 415

Tabela 17.1 Porównawcza charakterystyka farmakologiczna kortykosteroidów endo- i egzogennych

Związek	Nazwa handlowa (wybór)	Działanie przeciwzapalne (kortyzol = 1)	Efekt mine-ralokortykoidu (kortyzol = 1)	Póło kres eliminacji (godz.)	Czas trwania efektu biologicznego (godz.)	Dawka ekwiwalentna (mg)
Kortyzon	Cortison Ciba	0,8	0,8	1,5-3	8-12	20
Kortyzol (hydrokortyzon)	Hydrocotison Ficortil	1	1	0,5	8-36	25
Prednizon	Decortin	4	0,8	3-4	18-36	5
Prednizolon	Decortin H Deltacortil	4	0,8	2-4	12-36	5
Metylo- prednizolon	Medrate Urbason	5	0,5	2-4	12-36	4
Betametazon	Betnesol	25	0	5	36-54	0,75
Deksametazon	Decadron	25	0	3,5-5	36-54	0,75
Triamcinolon	Volon Delphicort	5	0	3,5	12-36	4

9.3 Leczenie substytucyjne

glikokortykoidami w okresie okołooperacyjnym

Należy w tym przypadku wziąć pod uwagę, czy glikokortykoidy są stosowane z powodu ich pierwotnego niedoboru (niewydolność kory nadnerczy - zob. rozdz. 16) czy zostały włączone ze względu na efekt przeciwzapalny lub immunosupresyjny przy skądinąd pierwotnie prawidłowej czynności kory nadnerczy, która jednak przy przewlekłym stosowaniu glikokortykoidów zostaje wtórnie upośledzona.

U chorych z niewydolnością nadnerczy leczenie substytucyjne glikokortykoidami w uzupełnieniu z mineralokortykoidem w okresie okołooperacyjnym należy traktować jako niezbędne do życia. W przypadkach jednak przewlekłego stosowania glikokortykoidów z innych powodów, kontynuowanie leczenia, a także odpowiednia wysokość dawkowania nie są całkowicie jednoznaczne. Wprawdzie przejściowe odstawienie steroidotera-pii może prowadzić do zaburzeń hemodynamicznych, spadku ciśnienia tętniczego i pojemności minutowej w okresie operacji, jednak powikłania te są bardzo rzadkie. Z nowszych badań klinicznych i doświadczalnych wynika jednak, że podawanie dużych dawek glikokortykoidów w okresie okołooperacyjnym może upośledzać gojenie się rany i czynność układu odpornościowego oraz wpływać na zwiększenie zachorowalności i umieralności.

Niektórzy autorzy uważają, że u chorych poddawanych przewlekłej steroidoterapii z przyczyn innych niż pierwotna niewydolność kory nadnerczy, fizjologiczne poziomy kortyzolu są wystarczające, mimo obniżenia jego syntezy w następstwie zahamowania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Autorzy ci zalecają zatem podawanie dotychczasowej podtrzymującej dawki glikokortykoidu w dniu zabiegu i dodatkowe podanie dożylne dawki uzupełniającej w przypadku wystąpienia reakcji krążeniowych, mogących wynikać z niedoboru kortyzolu. Inny, szeroko rozpowszechniony schemat postępowania przedstawiono niżej.

Substytucyjne podawanie glikokortykoidów w okresie okołooperacyjnym w przypadku przewlekłego ich stosowania:

-    dzienna dawka podtrzymująca razem z pre-medykacją,

-    25 mg hydrokortyzonu i.v. przy wprowadzeniu do znieczulenia

-    100 mg hydrokortyzonu/24 godz. we wlewie dożylnym (w dużym stresie 200 mg/

/24 godz.).

W tab. 17.2 przedstawiono alternatywny sposób postępowania, z uwzględnieniem nasilenia reakcji stresowej.

Postępowanie w niewydolności kory nadnerczy, zob. rozdział 16.