larsen0564

564 II Anestezjologia ogólna

Leczenie. Przez długi czas leczenie miało charakter objawowy i było mało skuteczne. Polegało ono na stosowaniu leków przeciwbólowych, leżeniu w łóżku i zwiększonej podaży płynów. Obecnie w ciężkich postaciach, gdy po leczeniu zachowawczym nie ma poprawy, do przestrzeni zewnątrz-oponowej podaje się „łatę" z własnej krwi pacjenta. W tym celu w warunkach aseptycznych pobiera się 10-20 ml krwi chorego i wstrzykuje ją do przestrzeni zewnątrzoponowej w miejscu wcześniej wykonanej punkcji. Pacjent powinien leżeć na plecach przez 30-60 min. U 90% chorych bóle głowy ustępują po pierwszej łacie z krwi. Jeżeli bóle głowy pojawiają się ponownie, wstrzyknięcie krwi powtarza się po 24 godz.

6.2.3    Bółe pleców

Należą one do najczęstszych dolegliwości po znieczuleniu podpajęczynówkowym. Jakkolwiek nie występują częściej niż po znieczuleniu ogólnym, trzeba się liczyć z większym nasileniem tych dolegliwości po traumatyzującej punkcji rdzeniowej. Przyczyna bólu pleców jest niejasna, a ich leczenie objawowe.

6.2.4    Powikłania neurologiczne

Najbardziej niebezpiecznymi powikłaniami spowodowanymi znieczuleniem podpajęczynówkowym są powikłania neurologiczne. Na szczęście występują one bardzo rzadko. Lund, obserwując 582 190 pacjentów poddanych znieczuleniom podpajęczynówkowym w latach 1948-1958, nie stwierdził ani jednego przypadku porażenia ruchowego. Sadove obserwował powikłania neurologiczne związane ze znieczuleniem podpajęczynówkowym u 24 spośród 20 000 znieczulonych pacjentów. Z kolei von Scar-borough zanotował powikłania neurologiczne u 0,16% z 65 677 znieczulanych pacjentów. Noble i Murray natomiast opisali 78 000 znieczuleń podpa-jęczynówkowych bez poważnych powikłań.

Zwraca się jednak uwagę, że nie każde powikłanie neurologiczne stwierdzone po znieczuleniu podpajęczynówkowym jest przez nie spowodowane. Nierzadko ubytki neurologiczne są wynikiem wcześniejszych schorzeń neurologicznych i do ich nasilenia dochodzi przypadkowo w wyniku znieczulenia lub operacji.

Przyczyny powikłań neurologicznych spowodowanych znieczuleniem podpajęczynówkowym są do dzisiaj sporne, należą do nich m.in.:

-    Bezpośrednie uszkodzenie traumatyczne rdzenia kręgowego lub korzenia rdzeniowego spowodowane igłą punkcyjną lub bezpośrednie wstrzyknięcie anestetyku do tkanki nerwowej.

-    Uszkodzenie rdzenia kręgowego lub korzenia nerwowego w wyniku krwawienia do kanału rdzeniowego, przede wszystkim u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia krwi.

-    Zaburzenia ukrwienia rdzenia kręgowego, np. w wyniku utrzymującego się spadku ciśnienia tętniczego lub działania środków obkurczających naczynia obecnych w roztworach anestetyków lokalnych. Powikłanie to jest bardziej prawdopodobne, gdy współistnieją zmiany patologiczne naczyń krwionośnych rdzenia kręgowego.

-    Bezpośrednie uszkodzenie rdzenia kręgowego działaniem środków stosowanych do oczyszczania i dezynfekcji skóry, które mogą zostać przeniesione do przestrzeni podpajęczynówko-wej igłą lub strzykawką, jeżeli przed wkłuciem nie zostały dokładnie usunięte. Te środki to: alkohole, fenol, formaldehyd, detergenty.

-    Bezpośrednie uszkodzenie rdzenia kręgowego lub korzenia nerwowego przez sam środek znieczulający miejscowo. Działanie szkodliwe mają starsze anestetyki lokalne, np. prokaina i chlor-prokaina. Mechanizm ich działania wywołujący to bardzo rzadkie powikłanie nie jest znany. Mówi się o reakcji hiperergicznej. Miejscowe działanie uszkadzające obecnie stosowanych anestetyków jest właściwie wykluczone.

-    Zakażenie bakteryjne kanału rdzeniowego może być spowodowane użyciem zakażonego sprzętu lub leków, a także przeniesieniem infekcji ze zmian zapalnych skóry w okolicy wkłucia. Następstwem jest zapalenie opon mózgowych i mózgu.

-    Nierozpoznane wcześniej utajone schorzenia neurologiczne, których objawy pojawiły się podczas znieczulenia lub operacji, np. stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne, guzy rdzenia kręgowego, niedokrwistość złośliwa lub latentne zakażenia wirusowe.

-    Uszkodzenie korzeni nerwowych wskutek specjalnego ułożenia do operacji.

Powikłania neurologiczne mogą się objawiać

następująco:

-    krwiakiem podpajęczynówkowym z uciskiem na rdzeń kręgowy,

-    zapaleniem pajęczynówki z porażeniem kończyn dolnych oraz zaburzeniami czynności pęcherza moczowego i jelit,