Xerox Phaser200MFP 081126114838

152 Janusz Buga, Helena Kassyk-Rokicka

1994 zgodnie z regułą dzielimy: 1,000 : 1,343 = 0,745; dla roku 1995 -1,249: 1,343 = 0,930 itd.

Oba szeregi indeksów (przy starej podstawie, tj. 1994 r. oraz przy nowej podstawie 1997 r.) interpretujemy w odmienny sposób, ponieważ różne są podstawy porównań. Przykładowo biorąc: w roku 1998 w porównaniu z rokiem 1994 notujemy wzrost widzów w kinach o 12,2%, natomiast w tym samym roku w porównaniu z rokiem 1997 mamy spadek widzów o 16,5%. Oba ciągi indeksów odpowiadają na odmienne pytania stawiane w badaniu zmian w czasie poziomu zjawiska.

5.2. Indeksy agregatowe wielkości absolutnych

Innych rozwiązań metodologicznych wymaga ocena dynamiki zjawiska w niejednorodnych zbiorowościach. Rozpatrzmy następujące przykłady: celem naszego badania jest pomiar zmian w czasie cen eksportu kilku różnych produktów, łącznie biorąc, albo badanie zmian w wielkości spożycia artykułów „nabiałowych” w polskich rodzinach, wyrażonego w jednostkach fizycznych. Jeszcze jeden przykład: chcemy zbadać dynamikę produkcji w ujęciu wartościowym i ilościowym oraz dynamikę cen wszystkich rodzajów wędlin produkowanych przez dany zakład produkcyjny. W każdym z tych przykładów, mając odpowiednie informacje liczbowe, można łatwo określić zmiany w czasie zjawiska cen, bądź ilości czy zjawiska wartości dla każdego pojedynczego produktu lub artykułu, korzystając z poznanych różnych rodzajów prostych wskaźników dynamiki. Natomiast, aby ocenić łączne zmiany zachodzące w czasie w całej danej zbiorowości, należy posłużyć się indeksami agregowanymi czyli zespołowymi.

Indeksy agregatowe (zespołowe) dzielą się na dwie grupy:

-    indeksy agregatowe dla wielkości absolutnych,

-    indeksy agregatowe dla wielkości stosunkowych czyli ilorazowych.

Do grupy pierwszej zaliczamy agregatowe wskaźniki wartości, ilości i cen. Korzystając z przykładu zamieszczonego w tabl. 7 prześledzimy sposoby ich obliczania.

Załóżmy, że pewna firma eksportuje trzy rodzaje produktów: A, U, C. Informacje o ilości i cenach jednostkowych eksportu w latach 1999 i 2000 zamieszczone są w tablicy 7.

Tabl. 7

Produkty	j	Jednost-	Ilość eksportu w tysiącach		Cena jednostkowa w złotych
		ka miary	1999	2000	1999	2000
			Qio	Qit	PiO	Pit
A	1	tony	30	40	100	80
B	2	sztuki	10	15	150	160
C	3	m^2	50	80	80	40

Źródło: Badanie własne

Dla łatwiejszego posługiwania się wzorami przyjmijmy oznaczenia: qj₀ - ilość eksportu w okresie podstawowym (bazowym) j-tego produktu,

qj_t — ilość eksportu w okresie badanym j-tego produktu,

pjo - cena jednostkowa w okresie podstawowym j-tego ptoduktu,

pjt - cena jednostkowa w okresie badanym j-tego produktu,

Wjo - wartość eksportu w okresie podstawowym j-tego produktu,

Wj_t - wartość eksportu w okresie badanym j-tego produktu, j = ł, 2,k; w tym przykładzie k = 3.

Dynamikę ilości eksportu w 2000 r. w porównaniu z 1999 r., dla każdego produktu oddzielnie biorąc, można określić posługując się prostym (indywidualnym) wskaźnikiem ilości:

(5.13)

_ Qjt

q_j0

Analogicznie można zdefiniować proste indeksy cen i wartości: