Xerox Phaser200MFP 081126114928

156 Janusz Buga, Helena Kassyk-Rokicka

103,5% wartości eksportu tych produktów w 1999 r. Na wzrost ten złożyły się zmiany w ilości eksportu i zmiany cen jednostkowych eksportu badanych trzech produktów. Agregatowy wskaźnik wartości nie informuje nas jednak o tym, który z wymienionych czynników (ilość, cena) i w jakim stopniu był przyczyną tych zmian wartości. Analizując w tabl. 8 i_q oraz i_p widzimy, że zmiany te były różnokierunkowe, ale są to informacje dla każdego produktu oddzielnie.

Do oceny łącznej dynamiki fizycznych rozmiarów eksportu (czyli ilości) oraz łącznej dynamiki cen będą przydatne: agregatowy wskaźnik ilości i agregatowy wskaźnik cen.

Zajmiemy się teraz agregatowym wskaźnikiem ilości, nazywanym też indeksem masy fizycznej lub indeksem rozmiarów fizycznych. Jego wynik poinformuje nas o średnich zmianach w ilościach, czyli fizycznych rozmiarach całego badanego agregatu w okresie badanym, w porównaniu z okresem przyjętym jako podstawowy. Inaczej mówiąc, indeks ten określa wpływ zmian ilości na dynamikę wartości całego agregatu. Wpływ ten uchwycić można przez przyjęcie drugiego czynnika, czyli cen, w obu okresach na poziomie stałym³⁶. W praktyce przyjmuje się stały poziom cen, bądź to z; okresu podstawowego (po), bądź też z okresu badanego (p_t).

W pierwszym przypadku otrzymujemy agregatowy indeks ilości formuły Laspeyresa:

^Tq/p =-|?^q'^Po lub równoważny wzór: I ,    = ~!^qW°    (5.18)

^,Pl Zq»Po    X>₀

W przypadku drugim mamy agregatowy indeks ilości formuły Pa-aschego:

³⁶ Zabieg ten nazywamy standaryzacją tzn. sprowadzeniem odpowiednich wielkości do porównywalnych.

I

q/pi

Zg.p.

Xq<.p.

lub równoważny wzór: I_q/pj

(5.19)

Sposób obliczania obu wskaźników zilustrujemy opierając się na przykładzie dotyczącym eksportu trzech produktów (ABC), dla którego dane wyjściowe zawarte są w tabl. 7. Niezbędne dodatkowe obliczenia podane są w tabl. 9. Wykorzystujemy tu pierwsze postacie wzorów (5.18) i (5.19).

Tabl. 9

Produkty	qoPo	qtpt	qtpo	4oPt
A	3000	3200	4000	2400
B	1500	2400	2250	1600
C	4000	3200	6400	2000
Ogółem	8500	8800	12650	6000

Źródło: Obliczono na podstawie informacji z tabl. 7

Podstawiając do wzorów (5.18) i (5.19) otrzymujemy:

I.,. =^ = 1,488;

VPo

8500

_T 8800 .

Iq/_Pt =T7rr = 1.467.

6000

Interpretacja wyników jest następująca: gdyby w obu latach, tj. w 1999 oraz 2000 r. ceny były takie same, jak w roku 1999, to zmiany ilości eksportu tych produktów spowodowałyby wzrost wartości eksportu w 2000 r., w stosunku do 1999 r., o 48,8%, lub o 46,7%, gdyby ceny w obu latach były takie, jak w roku 2000. Indeksy te można również interpretować tak, iż rozmiary ilościowe eksportu wzrosły średnio

³⁷ Proste przekształcenia pokazane są w: H. Kassyk-Rokicku, ojt. cii, s. 134.