0044

29

Badanie wszechświata.

o krzywiźnie wodą pokrytej powierzchni ziemi, oraz przybliżone wyobrażenie o mierze tej krzywizny.

Biegun

obrotu

nieba.

Oprócz punktu wierzchołkowego czyli zenitu obserwatora, t. j. punktu, ku któremu w każdem miejscu ziemi zwraca się w górę przedłużona linja pionowa, dla narodów pierwotnych, którym przyznać winniśmy nieuprze-dzone poczucie przyrody; w'ażne znaczenie osiągnąć musiał bardzo już wcześnie inny jeszcze punkt, mianowicie punkt nieruchomy czyli biegun, dokoła którego, wskutek ruchu wirowego ziemi, obracają się pozornie gwiazdozbiory na sklepieniu niebieskiem. Obraz tego obrotu otrzymujemy teraz

Siady gwiazd sąsiadujących z biegunem północnym, uchwycone przez płytę fotograficzną.

łatwm na fotografji nieba nocnego, na której gwiazdy różnej jasności, w rozmaitej odległości od bieguna przypadające, opisują łuki jak na powyższym rysunku, odtwarzającym fotografję zdjętą w ciągu kilku godzin. W czasach wprawdzie, do których ściągać wńnniśmy pierwsze świadome wyobrażenia tych objawów, nie istniała zgoła w pobliżu tego punktu nieruchomego tak zwana gwiazda biegunowa, jaką obecnie posiadamy.^ Teraźniejsza nasza gwiazda biegunowa, najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze małej Niedźwiedzicy, oddalona jest obecnie od bieguna o dwie przeszło średnice tarczy księżyca, w^r ciągu jednak następnych czterech lub pięciu stuleci zbliży się doń na odległość drobnej częśc. tej średnicy, albo raczej do gwiazdy tej zbliży się biegun, czyli punkt, w którym sferę niebieską napotyka przedłu-