Magazyn6
2101

413

BENTHAM JEREMY — BERCHTOLD LEOPOLD

szy wysunął zagadnienie t. zw. przymusowego oszczędzania, jakie ma miejsce w okresie inflacyjnym. Uważał, że gdy wszystkie czynniki produkcji są zajęte w produkcji, zwiększenie ilości pieniądza w stosunku do ilości dóbr realnych, sprzedawanych za pieniądze, nie podnosi dochodu i dodatkowe inwestycje, wówczas robione, pomimo przymusowego oszczędzania, są wydatkiem niepotrzebnym i stratą dla społeczeństwa. Inaczej się jednak rzecz ma, gdy nie wszystkie czynniki produkcji są zajęte, wówczas dodatkowa suma kredytu przez oszczędność przymusową może zwiększyć kapitały. Na tych samych zasadach opierają się najnowsze prace J. M. Keynet,’a. Terminu „przymusowe oszczędzanie" od czasów B. po raz pierwszy użył dopiero Hayek.

Ważniejsze prace B.: Defence of usury, London 1790. — Manuał of political ero-nomy, 1793. — A protest against law ta-xes, 1795. — Tracts on poor-laws and pauper management. — Observations on the poor-bill. — Observations on the restricti-ve and prohibitory commercial system. — Dzieła wszystkie wyd. przez J. Bowring w 11 t., Edinbu.gh 1838—1843.

Literatura: Ałkinson: Jeremy Benthan. London 1906.— Blrhs: Modem utilitarism; ot the Systems of Palyi, Bentham and Mili London 1874. — Kraus: Zur Theorie des Wertes, Bentham-Stu-dien. Halle 1901. — Raffalorlch: Bentham. Paris 1888.

W. Trąmpczyński.

Berberowie.

Grupa szczepów pochodzenia chamickie-go, zamieszkujących Trypolitanję, Tunis, Algę, ię, Marokko i oazy Sahary płn. i centralnej. Odznaczają się jasno brunatną barwą skóry; włosy przeważnie ciemne i obfite, są jednak szczepy, których owłosienie jest jasne. Oczy bronzowe lub piwne. Silne domieszki arabskie i miejscami murzyńskie. Są to ludy dziś już przeważnie rolnicze, ale południowe szczepy zachowały tryb życia koczowniczy i zajmują się pasterstwem. Najlepiej lepiezentują fizyczny typ i obyczaje berberyjskie, Tuaregowie.

i. L.

Berchtold hr. Leopold.

Berchtold dyplomata austr., balliw honorowy Zakonu Suwerennego Maltańskiego, urodzony w Wiedniu 18 kwietnia 1863 r., po ukończeniu studjów wstąpił do dyplomacji i w r. 1894 został sekretarzem ambasady austro-węgierskiej w Paryżu, w r. 1899 radcą ambasady w Londynie, w r. 1903 w Petersburgu. W r. 1901 wszedł jako członek dziedziczny do węgierskiej Izby Panów. W 1907 r. został mianowany ambasadorem w Petersburgu, w marcu 1911 r. przeniesiony w stan rozporządzalności, w lutym 1912 r. po śmierci hr. Aehrenthala objął stanowisko ministra spraw zagranicznych. Dn. 5 grudnia 1912 r. nastąpiło odnowienie Trójprzy-mierza, B. musiał jednak po długim oporze zgodzić się na podpisanie dodatkowego protokółu w sprawie utrzymania w mocy układów z r. 1900 i 1901 co do podziału wpływów w Albanji. W czasie wojen bałkańskich (1912—1913) B. działał stanowczo w kierunku stworzenia niepodległego państwa albańskiego i niedopuszczenia Ser-bji do morza. Polityka jego zmierzała do zapewnienia Austro-Węgrom ściślejszego współdziałania w sprawach bałkańskich jednocześnie ze strony Bułgarji i Rumunji. Przeciwieństwa wszakże między temi państwami były zbyt duże i polityka B. zawiodła. Z chwilą rozpoczęcia drugiej wojny bałkańskiej (lipiec 1913} jasnem się stało, że Rumunja usunęła sie już w zupełności z pod wpływu austriackiego. W lipcu 1914 r. w wypadkach bezpośrednio poprzedzających wybuch wielkiej wojny, B. nie odegrał bardziej czynnej i niezależnej roli, lecz wraz z całvm rządem monarchji podwójnej, z wyjątkiem jednego tylko hr. Ti-szy, premjera węgierskiego, podlegał przemożnym wpływom kół wojskowych, dążących do wojny z Serbją. W styczniu 1915 r. B. został zwolniony, zdaie się, na życzenie Niemiec, ze stanowiska ministra spraw zagranicznych i zastąpień'' przez bar. Bu riana. W 1916 r. został marszałkiem dworu ówczesnego następcy tronu arcyksięcia Karola. w 1917 otrzymał godność wielkiego szambelana dworu cesa^rskiego. B. napisał artykuł p. t. „La politique austro-russe et les evenements qui ont precede la Guerre Mondiale" drukowany w „Dictionnaire Di-plomatique“. Paris, T934, t. T, str. 242 do 246.

Literatura: Gothatsches Genealogisches Tasrhmburh der Grfif-lichen Hduser. — flsterreich~ Unpams Aussenpolitik von der Bosnischen Krise 1908 bis sum Kriegsausbrurh 1914; Dtplo-matische. A ktenstftckr des ósterreirhi*rh- f Ipoarischen Ministe-riums des Aussem...bearbeitet von Ludtcip Blłtner vnd Hans r eberfiberpt r (do esasów urzędowania B. jak oministra spraw zagranicznych, odnoszą się tomy IV—VTIT).    . _p