Magazyn6
1301

905

DOCHÓD

kich dochodów jednostkowych minus suma dochodów przekazanych, plus suma dochodów nierozdzielonych.

Szacunek sumy dochodów jednostkowych opiera się na danych statystycznych, wynikających ze zliczenia dochodów jednostkowych, bądź też na takich danych, które ujmują pewne kategorje dochodów, przypadających osobom fizycznym (np. place, dywidendy), wszakże bez wyszczególnienia dochodów poszczególnych jednostek. Drugi z wymienionych rodzajów danych statystycznych stanowi przejście do danych, leżących u podstaw szacunku d. s. metodą realną. — Zliczenie dochodów jednostkowych całej ludności zazwyczaj nie jest przedmiotem badań statystycznych pierwotnych. R. Wilson (Journal of Politi-cal Economy, 1935, zesz. 4, str. 567) wymienia tylko trzy spisy ludności, przy których badano wysokość jednostkowych dochodów, a mianowicie: Australja 1915 r., Nowa Zelandja 1931 r., Australja 1933 r. Wobec tego wypada oprzeć się na danych statystycznych o charakterze wtórnym, a przedewszystkiem na statystyce wymiaru podatku dochodowego. Wartość tej statystyki z punktu widzenia szacowania d. s. zależy całkowicie od tego, o ile wymiary podatku odpowiadają rzeczywiście osiągniętym dochodom. Osiągnięciu tej odpowied-niości stoi na przeszkodzie cały szereg okoliczności, które w każdym konkretnym wypadku trzeba oddzielnie badać. Przedewszystkiem zachodzi pytanie, czy przyjęta w ustawie o podatku dochodowym definicja dochodu zgadza się z naszą definicją. Jeśli np. ta ostatnia obejmuje użytkowanie trwałych dóbr konsumcyjnych, możemy być pewni, że ten element dochodu w definicji podatkowej będzie pominięty. Naogół ustawy podatkowe uwzględniają z pośród składników dochodu, które nie są przedmiotem tranzakcyj rynkowych, tylko wartość kon-sumcji produktów rolnych przez rolników oraz równowartość komornego w domach, zamieszkiwanych przez właścicieli (tak np. ustawa polska — Dz. U. R. P. Nr. 76, poz. 715 z r. 1934 i Nr. 85, poz. 518 z r. 1935). Dalej trzeba mieć na względzie przewidziane w ustawie zwolnienia i ulgi przy wymiarze podatku, jeśli bowiem statystyka wymiaru podatku podaje wysokość dochodu, od której płaci się podatek, a nie wysokość dochodu przed zastosowaniem ulg lub zwolnień, to należy poczynić odpowiednie poprawki w drodze oddzielnego szacunku. Najważniejsze zwolnienie — to z tytułu posiadania dochodu poniżej określonego minimum (minimum egzystencji); skutkiem tego statystyka podatkowa obejmuje zwykle tylko mniejszość ogólnej liczby posiadaczy dochodów. Inne zwolnienia i ulgi mają charakter bądź rzeczowy bądź osobowy. Np. może być zwolniony od podatku dochód z kuponów od pożyczek państwowych lub część dochodu, przeznaczona na wzniesienie domów mieszkalnych (jak w Polsce); z drugiej strony mogą być przyznawane ulgi ojcom licznych rodzin (art. 27 ust. polskiej) i t. p. Głównym jednak szkopułem, nakazującym traktowanie danych statystyki podatkowej z rezerwą, są t. zw. defraudacje podatkowe, polegające na całkowitem lub częściowem uchyleniu się od wymiaru podatku. Waga tej okoliczności polega na tern, że niezmiernie trudno jest ustalić przypuszczalne rozmiary dokonywanych defraudacyj, o ile nie rozporządza się równocześnie szacunkiem, dokonanym metodą realną. Zależnie od stopnia moralności podatkowej i sprawności władz fiskalnych zmienia się przeciętny stosunek defraudacyj do rzeczywiście osiągniętych dochodów; w zasadzie nie jest też wykluczona taka sytuacja, gdzie wskutek nacisku fiskalnego dochód, ustalony dla celów podatkowych, jest wyższy od rzeczywistego. Dochody jednostkowe, zwolnione od podatku dochodowego, a w braku dobrze zorganizowanego podatku wszystkie dochody jednostkowe, staramy się uchwycić z innych źródeł; będzie to statystyka płac, ubezpieczeń społecznych i t. p. Przeważnie jednak źródła tego typu obejmują tylko dochody jednostkowe z plac. Przypuśćmy, że mamy dobrze postawioną statystykę podatkową i takąż statystykę płac (chodzi tu oczywiście o sumy wypłat, nie o stawki plac). Wówczas ogół dochodów jednostkowych da się sklasyfikować jak następuje:

	Dochody opo datko wane	Dochody nieopo-dat kowane	Razem
Dochody * płac . Dochody z innych	a	b	A
źródeł ....	c	d	B
Razem . . .	c	D	X