maistre o papiezu001101

jedności katolickiej. Konstantyn zaszczycał się niegdyś tytułem biskupa świeckiego, a tytuł papieża świeckiego nic pochlebiał dumie jednego z następców Karola W. i ten urząd ofiarowany mu przez opatrzność pozostał niezajęty! Ah! gdyby królowie Francyi byli

lewski duch jaki go ożywia (często i bardzo szczęśliwie) był mędrszym od akademii; a sprawiedliwszym od trybunałów.

Widzieliśmy jak ród ten, tyle dla Europy szacowny, obalony w końcu przez burzę nadzwyczajną: podniósł się cudownie, a ten pierwszy cud zapowiada nam inne i powinien natchnąć wszystkich Francuzów religijną odwagą. Ale dla nich byłoby nader nieszczęśli-wcm, gdyby mieli uwierzyć że rewolueya już jest skończoną, a kolumna na dawnćin ostoi się miejscu, dlatego tylko że ją już podniesiono. Należy przeciwnie sądzić, że duch rewolucyjny jest bez porównania silniejszy i niebezpieczniejszy, jak był przed nicwielą laty. Potężny przywłaszczycie! używał go jedynie na swoją korzyść, umiejąc go powściągać żelazną ręką i przywieść do pewnego rodzaju monopolu służącego tylko koronie. A od chwili wszakże, w której sprawiedliwość i pokój podały sobie ręce, zły duch przestał się lękać: i zamiast skupiać swe działania w jedneni tylko ognisku , znowu wywołał powszechne wzburzenie umysłów na ogromnej przestrzeni.

Niechaj mi będzie wolno powtórzyć się, że rewolucja francuzka nie jest podobna w niczem do tych, które znano wczasach minionych. Jest ona ze swćj natury szatańską*); wprost przeciwna zasada tylko ją pokonać może, i dopóty Francuzi nie wrócą na dawne swe stanowisko, dopóki nic uznają tćj prawdy. Stan duchowny powinien być głównym przedmiotem starań monarchy. Gdybym miał przed oczyma obraz biskupów wybrać się mających, mógłbym wróżyć o przyszłości i wielu wypadkach. Szlachcie francuzkiej nastręcza się w tćj epoce sposobność odznaczenia się dla kraju poświęceniem odpowiedniem jej godności- INiechaj ofiaruje swe syny jak dawniej, na posługi ołtarza. Dzisiaj już nikt nie powie że ubiegi się tylko o posag i dochody kościelne. Kościół niegdyś wzbogacił ją i uświetnił: niechże mu więc dzisiaj odda wszystko co tylko dać może, to jest blask wielkich imion swoich, które odzyskają dawną sławę a dla wielu staną się pobudką zaciągania się pod sztandar niesiony tak godnemi rękoma; czas zaś resztę uzupełni. Wspierając w ten sposób kapłaństwo, szlachta francuzka wypłaci się z wielkiego długu, jaki zaciągnęła względem Francyi a może nawet i względem Europy. Dopóki arystokracya czysta, to jest wyznająca aż do exaltacyi dogmata narodowe, otoczą tron,

Mnie go zachwiać nie potrafi, chociażby nawet na nim słabość )d zasiadły: ale kiedy stan szlachecki wchodzi na drogę odszcze-pieństwa, to nie ma dla tronu zbawienia, chociażby na nim panował ś Ludwik albo Karol W. prawda ta zaś bardziej jest we Francyi niż gdzickolwiekbądź dotykalną.

Przez grzeszne przymierze szlachty z fałszywą zasadą podniesioną w ostatniera stuleciu, wszystko ta szlachta francuzka zgubiła; do nićj

ConsideraUons sur la France. Chap. X § 3.