maistre o papiezu000501

PRZEDMOWA.

l^Ioźe dziwnem się zda czytelnikowi, iź człowiek świecki przywłaszcza sobie prawo rozbierania zadań, które aź po dziś dzień zdawały się być wyłącznic gorliwości i nauce duchownego zawodu pozostawione. Spodziewam się wszakże, iż czytelnicy zważywszy dokładnie pobudki, które mię skłoniły do podjęcia tak zaszczytnego posłannictwa, uznają onycli słuszność i oszczędzą mi zarzutów jakiegobądź przywłaszczenia.

Bo najprzód, jeżeli nasz stan świecki w ostatnićm stuleciu, wtak wysokim stopniu zawinił przeciw religii, to nie wiem dlaczep,oby tenże sam stan niciniał dostarczyć pisarzom duchownym kilku wiernych sprzymierzeńców, cisnących się do ołtarza, chociażby tylko dla odepchnięcia napastników. Taka zaś usługa nic stawia kapłanom najmniejszej przeszkody, ale owszem podpiera ich powagę.

Nie wiem nawet, czy w tej chwili podobny sojusz nie słał się nader potrzebnym. Wiele nagromadziło się powodów osłabiających zbawienną działalność duchowieństwa. Rcwolucya ogołociła je z własności, wygnała, dopuściła się na nićm okrucieństw: najeżyła się uczuciem nienawiści przeciw najbliższym obrońcom zasad przeciwnych ich celom. Dawne olbrzymy świętych zastępów zaległy w grobach, no-wozaciężni zdążają dopiero w ich święte ślady;— ale tym nowozacięź-nym (z samej konieczności nielicznym), wróg zawczasu z szatańską zręcznością potrafił odciąć posiłki. Kto w’ie zresztą, czy nnosząc się ku swojej ojczyźnie Eliasz płaszcz tu swój zostawił, i czyli mógł być podniesionym? Zapewne, że kiedy żadne doczesne względy żadnego też nie wywierają wpływu na postanowienia młodych bohaterów, którzy zapisali swe imiona w szeregi nowego zastępu, należy się wszystkiego po ich szlachetnem poświęceniu spodziewać. Wszakże ileż im to czasu będzie potrzeba do nabrania wiadomości niezbędnych w walce jaka icli czeka? A kiedy ich już nabędą, czyliź pozostanie im dość czasu ażebyjc zastosowali i użyli? Najkorzystniejsza polemika odbywa się zwykle wczasach spokojnych, gdzie praca da się swobodnie wedle sił i zdolności rozdzielać. Iłuct nie byłby pewno napisał dzieła „Dćmonstration evangelique^u w chwili pełnienia swych powinności biskupich: a gdyby okoliczności były zmusiły Bcrgicr’a dźwigać przez całe lata ciężar trudów i mozołów pasterstwa parafialnego, nie byłby się przysłużył reli-