maistre o papiezu022301

223

*

Oto owe trudne zagadnienie* które kościół czyli Papież, rozstrzygnął z całą doskonałością, na jaką stać człowieka; bo powściągliwość katolicka jest nie tylko moralną, ale i świętą, która kościół na tak szczytnych pobudkach, na ich łatwych środkach i lak straszliwych opiera zagrożeniach, że nie jest w mocy ludzkiego ducha wyobrazić sobie coś doskonalszego, lub zbliżającego się. nawet^ do doskonałości. i

Cześć i chwała wiekuista ś. Grzegorzowi VII i następcom jego, któizy utrzymali nieskazitelność kapłaństwa, pomimo wszystkich sofizmatów czerpanych niby to z natury, i pomimo napadów odszczepieństwa; pragnącego tę zasadę obalić.

•»    ,    i -

s

Rozdział IV.

*•' *

USTANOWIENIE MONARCHII EUROPFJSKIŹ.I.

Człowiek nie potrafi podziwiać tego, co widzi codziennie. Zamiast uwielbiać instytucyą morarchiczna, która jest cudem, zo-wiemy ją despotyzmem i mówimy o niej, jakby o rzeczy zwyczajnej, która istniała zawsze, kLóra nie zasługuje na żadną szczególniejszą uwagę.

Starożytni przeciwstawiali panowaniu królów, panowanie u-staw, jakoby moralną rzeczpospolitą despotyzmowi. ,.Niektóre narody" mówi Tacyt „znudzone swymi królami, przeniosły nad nich panowanie praw 1).“ Na szczęście nasze nie rozumiemy podobnej oppozyeyi, która jest wszakże przypuszczalną i być nią zawsze może po za granicą Chrześcianizmu.

Nigdy nie wątpiły starożytne narody, lak jak i dziś jeszcze niewierni nie wątpią, że prawo ż.ycia i śmierci należy wprost do panujących. Nie potrzeba dowodzić tej prawdy zapisanej krwa-wemi głoskami na wszystkich stronnicach hisloryi. Pierwsze nawet promienie Chrześcianizmu, nie oświeciły ludzi w tym względzie, bo według nauki samego ś. Augustyna, żołnierz, który nie zabija, gdy mu to prawowity nakazuje monarcha, niemnićj jest winnym od tego, który zabija bez rozkazu 2), skąd się pokazuje,

1)    Qu«dam regum pertaesi legną naiuerunt. (Tacik).

2)    S. August. De cmt. Dei, 1, 29. W innćm miejscu mówi: Reuni regem facit iniquitas imperandi, innocentem autem militem osten-dit ordo serviendi. (Idem, contra Faustum).