maistre o papiezu022701

227

Trzy wieku temu, królowie popierali ów wielki bunt, ku obdarciu kościoła z jego powagi. Zobaczymy wkrótce, że się sianą podporą tronu apostolskiego ku przyprowadzeniu ludów do jedności i dla utwierdzenia zasad monarchtcznych, które rewolucya podważyła.

Zjednoczenie monarchii i kapłaństwa w rozmaitym stopniu i pod rozmaitą formą, było zawsze zbyt trwałćm i powszechnem w świecie, aby nie miało mieć w Bogu swego początku. Jest pomiędzy temi dwiema władzami przyrodzone powinowactwo: obie muszą się łączyć i wspierać wzajemnie: jeżeli jedna się oddziela, to druga cierpi.

........Altcrina sic

Alłcra pościł opem rcs, ct conjural arnice.

Każdy naród europejski usunięty z pod wpływu stolicy apostolskiej, nieochybnie podlegać będzie niewoli, albo buntowi. Sprawiedliwa równowaga, jaką się odznacza monarchia europejska, może być tylko uważana za skutek wyższej przyczyny, którą wykazać mam zamiar.

Ta cudowna równowaga tego jest rodzaju, że oddaje w ręce monarchy nieograniczoną władzę, nie zbliżającą się przecież do tyranii, a ludowi całą wolność, która przecież nie wyłącza koniecznego i chętnego posłuszeństwa. Władza jest nieograniczona nie będąc bezwładną, a posłuszeństwo jest zupełne, acz się do podłości nie zniża. Jestto jedyny rząd, który przystoUudziom wszystkich wieków^r i miejsc; inne rządy są tylko wyjątkami. Wszędzie, gdzie panujący nie wymierzając bezpośrednio od siebie żadnćj kary, jest przecież nietykalnym i nieodpowiedzialnym nikomu za czynności swego rządu, znajdziemy i silną władzę i szeroką wolność, o resztę zaś chodzić nikomu niepowinno 1).

Wiele mówią o despotyzmie tureckim: despotyzm ten jednak ogranicza się na możności bezpośredniego wymiaru kary, czyli na możności zabijania, który jest jednym przywilejem, jakiego powszechna opinia królowi chrześciańskiemu zaprzecza. Bardzo jest bowiem ważną rzeczą, ażeby monarchowie nasi przejęli się prawdą, której się może nie domyślają, a która przecież jest niezaprzeczoną, iż są bez porównania potężniejsi od władców azyatyckich. Sułtan może być złożony prawnie z godności i osądzony na śmierć za

1) Prawo opodatkowania samych siebie, o któróm tak wiele mówią, jest w rzeczy samój małą rzeczą- Narody, które same się podatkują, są zawsze najbardziej obciążone podatkami. Tak samo ma się rzecz z prawem ustawodawczóm narodu- Tam, gdzie będzie jedyny prawodawca, ustawy będą jeżeli nie lepsze, to przynajmniej równie dobre.