maistre o papiezu028501

285

łjawa, żadna pokusa nie zdoła nas odwieść od waszćj sprawy. Gdybyście względem nas największej dopuścili się winy, będziem was bronić do oslatnićj kropli krwi naszej. Znajdą nas około waszych sztandarów, na wszystkich polach bitwy, gdzie za was walczyć się będzie; a jeżeli dla dania naszej wierze świadectwa, trzeba jeszcze wstąpić na rusztowanie, myśmy do tego już nawykli. Zrosimy je krwią naszą, niepomnąc nawet krwi Ojców naszych, którą wytoczyliścieniegdyś, za zbrodnię takićjże samćj ich wierności/*

IV.    Wszystko zdaje się dowodzić, że Anglicy są przeznaczeni do nadania popędu wielkiemu religijnemu ruchowi, który się przygotowuje, i który będzie świętą epoką w rocznikach ludzkiego rodu. Ażeby pierwsi obaczyli światło z pomiędzy tych, którzy się go zaparli, mają dwie nieocenione przed innymi korzyści, których się nawet nie domyślają: a to, że przez najszczęśliwszą przeciwność, ich system religijny jest zarazem najwidocznićj fałszywym i najwidoczniej zbliżonym do prawdy.

Ażeby się przekonać, że religia Anglikańska jest fałszywą, nie potrzeba ani poszukiwań, ani dowodzenia. Sądzi się o nićj przez wewnętrzne poczucie, bo ona równie jest błędną, jak słońce jest świetnem. Dość w nią wejrzeć. Hierarchia anglikańska jest odosobnioną w Chrześciaństwic, a zatem jest żadną. Nic nie zdołamy odpowiedzieć na tak prostą uwagę. Jćj ciało biskupie zarówno przez kościół katolicki jak i protestancki jest odrzucone; a jeżeli nie jest ani katolickiem, ani protestanckiem, czemże jest więc? niczem. Jest to magistratura cywilna i miejscowa, wprost przeciwna zasadzie powszechności, będącej wyłączną cechą prawdy. Albo ta religia jest fałszywą, albo Bóg wcielił się tylko dla Anglików. Często ich teologowie odwołują się do postanowień, nie spostrzegając się, że samo to słowo niweczy ich religia, bo przypuszcza nowość i działanie ludzkie, dwa główne piętna świeckićj pychy, zarówno jawne, jak stanowcze i niezaprzeczalne. Inni teologowie tej szkoły i sami prałaci, chcąc uniknąć tych klątew, jakie prawda na nich rzuca, a o których słuszności mimowolnie są przeświadczeni, rzekomo postanowili utrzymywać, ze nie są protestantami; i znowu trzeba się ich pytać: a jakimiż więc jesteście?.. Apostolskimi, odpowiadają 1). Ale ta odpowiedź miałaby chyba za cel pobudzić nas do śmiechu, gdyby można znieważać śmiechem rzeczy tak poważne i ludzi tak godnych szacunku.

V.    Kościół Angielski jest jedynem w świecie stowarzyszeniem które w samym akcie zawiązania, ogłosiło się żadnćm i śmiesznćm. W akcie tym albowiem podało uroczyście XXXIX artykułów (ani

i    ■    ■ ■    '

1) Wyż. ks. IV. Rozd. V