page0056

54 XKNOFONT.

purpurowy i odnawia ślub wieczystej miłości; on modli się do Boga Najwyższego, by mu pozwolił okazać się godnym mężem Panthei i godnym przyjacielem Cyrusa. Ona długo towarzyszy wozowi; on raz jeszcze do nićj się zwraca i woła: »Bądź dobrćj myśli, bądź zdrowa, już odejdź Pantheo! Wtedy zemdlałą odnosi służba do namiotu¹). Następuje bitwa olbrzymia, w którćj ważą się losy Azyi. Abradatas wpada na falangę egipską i po zaciętćj walce ginie, ale zamieszanie tak wielkie, że nikt o tem nie wie. Xenofont, mistrz nadzwyczajny w opisaniu bitew, w tćj przewyższył siebie samego. Widzimy setki wozów z sierpami, pędzące w różnych kierunkach; konnicę lidyjską, pierzchającą na widok wielbłądów; lekką piechotę perską, rozbijaną przez ogromne oszczepy Egipcyan; wieże ruchome, ciągnione przez woły, z których padają strzały i kamienie. Gdy na jedną z nich wchodzi Cyrus, aby rozpatrzeć się po dolinie, widzi ją całą okrytą końmi, ludźmi, wozami; uciekającymi i ścigającymi; zwyciężającymi i zwyciężonymi. Tylko Egipcyanie stoją niewzruszeni pod gradem pocisków, zwarłszy się w niezłomny czworobok, pod zasłoną swoich długich tarczy. Cyrus ofiaruje im zaszczytną kapitulacyę, bitwa skończona, Sardes zdobyty, Krezus pojmany²). Ale nie widać Abradatasa. Dopiero nazajutrz znajduje Cyrus zwłoki jego nad brzegiem Paktolu i przy nich siedzącą Pan-theę. Bierze jego rękę, ale ta zostaje mu w dłoni, bo odcięta; Panthea z krzykiem odbiera ją, całuje i na powrót do trupa przykłada. >To ucierpiał, woła, nie tylko dla mnie, lecz i dla ciebie Cyrusic! Ja nierozsądna nalegałam usilnie, aby tak działał, żeby okazał się godnym twojej przyjaźni!* Król długo płacze w milczeniu; potem rzecze: »Temu, niewiasto, dostał się koniec najpiękniejszy, bo umarł zwycięzcą!* i przyrzeka jćj swoją opiekę. Ona na to »Bądź bez troski, Cyrusie; nie ukryję przed tobą, do kogo pragnę się udać*. Gdy król odszedł, aby zająć się pogrzebem, ona każe ennuchom oddalić się a wydawszy starćj piastunce ostatnie polecenie, przebija się, składa głowę na piersiach małżonka i umiera³). Opowiedziawszy czułym stylem nieszczęśliwy los szlachetnej pary. autor nie tylko zasłużył sobie na wdzięczność wszyst-

*) Ibid. VI. 4. §. 2—ii. ²) Ibid. VII. -. 15—46. ^s) Ibid. VII. 3.

http://rcin.org.pl