page0074

66 Summa teologiczna

jednym sposobem w jej przyczynia. I tak rzeczy przyszłe, które z konieczności pochodzą od swych przyczyn, poznaje się wiedzą pewną, jak naprzykład, że słońce jutro wstanie. Te rzeczy zaś, które po większej części pochodzą ze swych przyczyn, poznaje się nie z pewnością ale prawdopodobnie, jak lekarz z góry ; o-znaje zdrowie chorego. I ten sposób poznawania rzeczy przyszłych istnieje u aniołów; i tem więcej niż u nas, im powszechniej i doskonalej poznają przyczyny rzeczy; tak jak lekarze, którzy dokładniej widzą przyczyny, lepiej przepowiadają o przyszłym stanie choroby. — Te rzeczy zaś, które pochodzą od swych przyczyn w mniejszości wypadków, całkowicie są nieznane, jak naprzykład rzeczy przypadkowe i niepewne.

Innym sposobem poznaje się rzeczy przyszłe same w sobie.

I tak Boga jedynie jest właściwością znać rzeczy przyszłe, nie-tylko o ile pochodzą z konieczności, lub po większej części, lecz także przypadkowe i niepewne; ponieważ Bóg widzi wszystko w swej wieczności, a ta będąc pojedyncza, jest obecną wobec całego czasu, i obejmuje go. I dlatego jedno spojrzenie Boga zwraca się na wszystko, co się dzieje w całym czasie, jak w teraźniejszości, i widzi wszystko, jak jest samo w sobie, jak powiedziano powyżej, gdy chodziło o wiedzę bożą. — Umysł zaś anielski i jakikolwiek umysł stworzony nie dosięga do wieczności boże|. Stąd jakiś umysł stworzony nie może poznawać przyszłości tak, jak jest w swym bycie.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Ludzie poznają rzeczy przyszłe tylko w ich przyczynach, lub gdy je Bóg objawi, i w ten sposób aniołowie o wiele doskonalej poznają rzeczy przyszłe.

Odpowiedź na drugi zarzut. Chociaż umysł anioła jest ponad czasem, którym się mierzy ruchy cielesne, jednak istnieje w umyśle anioła czas według następstwa pojęć umysłowych, według tego co mówi Augustyn VIII Sap. Gen. ad Litt. (c. XXII), że Bóg w czasie poroszą stworzenie duchowe. I tak, skoro w umyśle anielskim jest następstwo, nie wszystko co się dzieje w całym czasie, jest mu -obecne.

Odpowiedź na trzeci zarzut. Chociaż idee, które są w umyśle anioła, same przez się, tak samo się mają do rzeczy teraźniejszych, przeszłych i przyszłych, jednak rzeczy teraźniejsze,

http://rcin.org.pl