page0092

84 Summa teologiczna

w jej naturze, tak, że słusznie jedno należy do dn^;a, a drugie do wieczora.

Odpowiadam, że jak powiedziano w poprz. par. to poznanie nazywa się wieczornem, którem aniołowie poznają rzeczy w własnej rzeczy naturze. Tego jednak nie można w ten sposób rozumieć, jakoby poznanie czerpali z własnej natury rzeczy, tak, że ten przyimek w oznacza stosunek początku; gdyż aniołowie nie biorą poznania od rzeczy, jak to powyżej powiedziano (R. LV, par. 2). Pozostaje więc, że to co się mówi we własnej naturze bierze się według pojęcia rzeczy poznawanej, o ile podlega poznaniu, że mianowicie poznanie nazywa się w aniołach wieczornem, o ile poznają byt rzeczy, który rzeczy mają we własnej naturze.

A to poznają dwojakim sposobem, to znaczy przez idee wrodzone t przez idee rzeczy istniejące w Słowie. Widząc bowiem Słowo, nie poznają tylko tego bytu rzeczy, który one mają w Słowie; lecz ten byt, który mają we własnej naturze ; tak jak Bóg, przez to, że Siebie widzi, poznaje byt rzeczy, który one mają we własnej naturze. — Jeśli więc nazywa się poznanie wieczornem, o ile widząc Słowo poznają byt rzeczy, który one mają we własnej naturze, wtedy jednem i tern samem co do istotności jest poznanie wieczorne i ranne, różniąc się tylko co do rzeczy poznanych. — Jeśli zaś nazywa się poznanie wieczornem według tego, że aniołowie przez formy wrodzone poznają byt rzeczy, który one mają we własnej naturze, w ten sposób innem jest poznanie wieczorne i ranne. I wydaje się, że tak rozumie Augustyn, gdy jedno w stosunku do drugiego uważa za niedoskonałe.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Jak liczbę sześciu dni, według rozumienia Augustyna bierze się według sześciu ro-dzaji rzeczy, które poznają aniołowie, tak bierze się jedność dnia według jedności rzeczy poznanej, którą jednak można poznawać różnemi rodzajami poznawania.

Odpowiedź na drugi zarzut. Dwa działania mogą równocześnie pochodzić od jednej władzy, z których jedno odnosi się do drugiego, jak to widać, gdy wola chce równocześnie i celu i środków do celu, a rozum równocześnie rozumie zasady i wnioski poznane przez te zasady, gdy juź zdobył wiedzę. Po-

http://rcin.org.pl