page0076

68

Summa teologiczna

myśli serc jest swoistą właściwością Boga, według słów Jerem-jasza XVII, 9, 10: Zawile jest serce człowieka^%'j i niewyba-dam: kto je pozna ? Ja Pan, badający serca. Zatem aniołowie nie poznają tajemnych myśli serc.

Odpowiadam, że myśl serca można poznawać dwojako. Jednym sposobem w jej skutku; i tak może ją poznać nietylko anioł, ale i człowiek i tern subtelniej, im taki skutek będzie bardziej ukryty. Poznaje się bowiem myśl czasami nietylko przez czyn zewnętrzny, lecz także przez zmianę oblicza, a także lekarze mogą poznawać z pulsu pewne poruszenia ducha. A tern bardziej aniołowie, lub także szatani, im subtelniej przenikają tego rodzaju ukryte zmiany cielesne. Stąd mówi Augustyn w ks. De Dioinatio.ie daemomum (cap. V), że czasami usposobienia ludzi nietylko słowem wyrażone, lecz także powzięte w umyśle, gdy duch wyraża je pewnemi znakami w ciele, wyśledzają z całą łatwością, chociaż w książce Retract. (1. II. cap. XXX) mówi, że nie należy twierdzić, w jaki to się dzieje sposób.

Drugim sposobem można poznawać myśli o ile są w umyśle i poruszenia o ile są w woli. I w ten sposób Bóg jedynie może poznawać myśli serc i poruszenia woli. Ten zaś jest tego powód, że wola stworzenia rozumnego podlega tylko Bogu, i . może na nią działać On sam, który. jest głównym jej przedmiotem jako cel ostateczny; i to wyjaśni się lepiej później (R. CV, § 4, R. CVI, § 2). I dlatego te rzeczy, które są w woli, lub które zależą jedynie od woli, poznaje jedynie Bóg. Jasnem jest zaś, że od samej woli zależy, by ktoś w czynie coś rozważał; gdy bowiem ktoś posiada stan wiedzy lub idee poznawcze w nim istniejące, używa ich kiedy chce. I dlatego mówi Apostoł I Kor. II. 11, że co jest człowieczego nikt nie wie, jedno duch człowieczy, który w nim jest.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Obecnie myśli jednego człowieka drugi nie poznaje z powodu podwójnej przeszkody; mianowicie z powodu niesubtelności ciała i z powodu woli ukrywającej swe tajemnice. Pierwszą zaś przeszkodę usunie się przy „zmartwychwstaniu, i tej niema w aniołach. Lecz druga przeszkoda pozostanie po zmartwychwstaniu, a jest obecnie

'■) Vulg. wszystkich.

http://rcin.org.pl