page0082

54 Mięczaki: Małże: Równowciskowe, Nierównowciskowe.

1 Podrząd. . Równowciskowe (Hom omy aria).

Skorupy z 2 jednakowemi wciskami.

1 Rodzina. Skójkowate (Unionidae).

Obie połówki skorupek jednakowe; zawiasa bezzębna lub z nielicznemi zębami; brzegi płaszcza wolne; noga duża, klinowata, u dorosłych bez bisioru. Słodkowodne; jaja odbywają rozwój w skrzelach matki; młode przytwierdzają się do skóry ryb i żyją na nich pasorzytnie 2 — 3 miesięcy; 600 gatunków żyjących, 60 kopalnych.

Tab. 17 fig. 1. Skójka malarska

(Unio pictorum), dość duża (dł. skór.^1, 9 cm, wys. 4 cm, szer. 2,7 cm), o skorupie grubej, z zawiasą zębatą. Pospolita w Europie, na płc. od Alp; zamieszkuje przeważnie wody bieżące; skorup jej używano dawniej na naczynia do rozrabiania farb wodnych.

Tab. 17 fig. 2. Perłowiec rzeczny cz. skójka perłorodna (Margaritana margaritifera), nieco większy (dl. skór. 12 cm, wys. 5 cm, szer. 3 cm), bardzo podobny do poprzedniej; różni się głównie mniejszą liczbą zębów w zawiasie. Zamieszkuje górskie rzeki i strumienie w Europie śród. i pic.; dostarcza pereł (rzecznych), brzydszych i mniej cennych niż morskie.

Tab. 17 fig. 3. Szczeżuja zmienna

(Anodonta mutabilis), drugi najpospolitszy nasz gatunek obok skójki malarskiej, nieco większa (dł. skór. 11 cm, wys. 5 cm, szer. 5 cm), o skorupie cienkiej i zawiasie bezzębnej. Pospolita wszędzie, zwłaszcza w wodach stojących; występuje w bardzo wielu odmianach.

2 Podrząd. Nierównowciskowe (Heteromyaria).

Wciski mięśniowe niejednakowe: przedni bardzo mały, tylny duży.

2 Rodzina. Omułkowate (Mytilidae).

Obie skorupy jednakowe, jajowate lub 3-kątne, przeważnie cienkie; zawiasa bezzębna lub tylko z małemi ząbkami; brzegi płaszcza wolne lub częściowo zrosłe; noga językowata, z bisiorem. Przeważnie morskie; 250 gatunków żyjących i 350 kopalnych.

Tab. 17 fig. 4. Omułek jadalny (My-tilus edulis), mały (dł. 6 — 8 cm), o 3-kątnej skorupie i zawiasie z małemi ząbkami. Zamieszkuje morze Północne i Bałtyk u wybrzeży, przytwierdzając się gromadami do podwodnych przedmiotów, a nawet innych muszli; jadalny.

3 Rodzina. Perłówkowate (Ayiculidae).

Skorupy przeważnie niejednakowe; zawiasa prosta, z drobnemi ząbkami, często ze skrzydełkowatemi rozszerzeniami; brzegi płaszcza wolne; noga mała, z bisiorem. Zamieszkują morza strefy zwrotnikowej i ciepłej. 150 gatunków żyjących i przeszło 1000 kopalnych.

Tab. 17 fig. 5. Perłopław perło-rodny (Avicula s. Meleagrina margaritifera), dość duży (dł. 15—30 cm),

0    skorupie okrągło 4-kątnej, blaszko-watej, z grubą warstwą perłową; zawiasa ze skrzydełkowatemi rozszerzeniami. Zamieszkuje oc. Indyjski. Jest to najważniejszy z małżów, dostarcza bowiem cennych pereł i perłowej macicy.

Tab. 17 fig. 6. Szołdra przednia

(Pinna nobilis), dość duża (dł. 20—30 cm), o skorupach jednakowych, śpicza-stotrójkątnych, cienkich; zawiasa długa, bezzębna. Zamieszkuje Atlantyk

1    morze Śródziemne. We Włoszech wyrabiają rękawiczki, woreczki i t. p. z nici jej bisioru w połączeniu z jedwabiem.