67
lubo oba na lombardzkićj są ziemi, i jednemi rządzone prawami. Toż samo powiedzieć można o Turynie i Genui, o Pizie, Floren-cyi i Sjennie.
Co do mowy — Wenecyanin nie rozumić Florentczyka, Rzymianin Neapolitana. Więcej powiem: w Sorrento, o pięć godzin drogi od Neapolu, dyalektjuż się zupełnie od neapolitańskiego różni.
Co do nienawiści — dość jest przez dziesięć minut pomówić z Włochem, by się w pierwszych słowach dowiedzićć od Florentczyka, że Toskania tylko piękna, że w niej tylko są zalety . cnoty, a w stanach papiezkich sama niegodziwość i zbrodnie; toż samo ci Rzymianin powić o Neapolu i t. d.
Sjenna, lubo już od dawnych lat do Florencyi należy, tak dotąd jeszcze swój zwycięzkićj nienawidzi pani- jż po jćj powodzi 1844 r., gdy każdy, wzruszony straszliwem nieszczęściem, pospieszył do składek na korzyść biódnych jego ofiar, Sjenna głośno odmówiła swego w nich uczestnictwa!
Sjenna ma nawet w swćm własnćra łonie, całą część miasta zupełnie różniącą się od reszty i tak jćj nienawistną, iż za najmniejszą okazyą, te dwie sąsiadki na noże z sobą idą. Rzym także ma swych transtewerów. Sąto zatybrzaóscv mieszkańcy, całkiem różićący się od nowego Rzymu ludności, i jćj nieprzyjaźni. Inne miasta podobneż stronnictwa w sobie mieszczą.
Gdy tak nietylko królestwa, księztwa, kraje i kraiki, lecz miasta i miasteczka, każde zosobna zgłębiać i uczyćby się potrzeba, a w nich jeszcze różnorodne wynajdować żywioły; gdy każde z nich od kilku tysięcy lat swe datuje dzieje, i kiedy w innych krajach mdła jeszcze rodzi się historya, u nich już w samćj sile na barczystych plecach kilka nosi wieków—jakże się podjąć skreślenia choćby tylko szkicu każdego z tych ułamków, osobną jednak stanowiących całość? jak każdemu z nich dochować właściwy a tjle razy jednak zmieniany charakter? Powiedz, Antosiu, możesz to być dz.ełem jednćj rękr, jednego życia i
Między tysiącem utopij, za jakiemi w ostatnich czasach ludzie się ganiali, zlanie Włoch w jednę całość miało także swe panowanie. Zaburzenia neapolitauskie i piemonckie 1822 roku w tym b\ly wzniecane celu. Napoleon jednak, ten wielki niwelator świata,