tpn w alpach i za alpami1101

105

dziś już nie będzie, bo ostatnia o siódmćj się skończyła. Idę do drugiego, i tam tylko jedna bywa przed szóstą. W trzecim mówią, iż nabożeństwa dnia tego tam nióma, gdyż księża do innego wezwani miejsca, gdzie jakiejś Świętej uroczystość obchodzą!

Niesłychane mnóstwo kościołów sprawia, iż jakkolwiek liczne jest duchowieństwo, mszy jednak w każdym niewiele, a modlących się mniej jeszcze. Tak mało nawet zdają się troszczyć o nie, iż często ani ławek ani krzeseł, ani klęczników w całym kościele niema, co dla tych, którzy nie mogą długo na marmurowej klę-czćć posadzce, wielką jest niewygodą.

Lecz nie w tćm to może całe źródło mego skąpego dla tych uświetnionych muzeów współczucia. Ma ono drugie: tojest, że tam jeszcze zamało dla mego uczucia przed-Chrystusowe zatarły się czasy, zbyt one jeszcze tam z wielu miar żyją.

Prócz tego, iż wielka część znakomitszych kościołów, ze starożytnych poprzerabiane świątyń, nie straciły zupełnie swego pierwotnego charakteru (*), nieraz się także napotykać daje wpośród ich ozdób, jakieś mitologiczne bożyszcza; a to zbliżenie świętego Matki Boskiej wizerunku z jaką Cererą lub Minerwą, Chrystusa z Neptuna lub Jowisza posągiem, jest mi przeciwnćm, rażącćm. Miejsca zaś którym na posągi nie starczy, stroją duże lalki w najmodniejszego kroju suknie. Te, z również wystrojonóm dzieckiem na ręku, mają Najświętszą Pannę wyobrażać, co już nawet zamiłowaniem kunsztu usprawiedliwić się nie daje.

Jabym rada, żeby, tak jak u nas, wszystkie bałwochwalcze wieki zapomniane, zatarte, oniemal za niebyłe poczytane, wykreślone nazawsze z dziejów' świata zostały; a wiara nasza, jakby z początkiem jego zrodzona, jak bez następców, tak tćż bez poprzedniczek, w naszćm przynajmniej mniemaniu istniała.

Lecz nietak to łatwo, w starożytnych i artystycznych dałoby się otrzymać Włoszech! Inną bowiem dla nich, a inną dla nas

C¹1 Wszystkie bazyliki, których sam Rzym ma siedm, są z dawnych przerabiane bazylik, a razem z budową ich odziedziczyły nazwę, W starożytnych bowiem zwano bazyliką sądową salę. Miejsce dla sędziów w głębi sali podniesione, zajmuje zwykle teraz główny ołtarz; boki dla publiczności przeznaczone, kolumnami obdzielone od środka, tworzą te trzy naszych kościołów nawy. Dlatego też kościół taki, kolumnami przepełniony, daleko bardziej pogańską świątynię niż chrześciański przypomina przybytek.

Alpy. Tom 1.