21

EU U? ^)^łf\ J\ D D S? ^    & Limit wydruku: O

- iLiorary Keaaer

Strona 21/228

1.2. Władze poufne w RzeaposfuJlU; sdachecbe)

Pora czynnościami administracyjnymi wykonywał on zadania policyjne na terenie stolicy. Do pomocy miał sokolników, sprawujących zasadniczy nadzór nad ludnością żydowską. Sokolnicy przede wszystkim tropili Żydów nieposiadających zezwolenia na pobyt i działalność handlową w Warszawie. 1 egalną działalność gospodarczą w stolicy mogli prowadzić jedynie przedstawiciele niektórych zawodów, pod warunkiem wykupienia specjalnych biletów. Wielu żydowskich domokrążców i rzemieślników, na przykład, próbowało jednak bez zgody szukać pracy w Warszawie.

W praktyce syndyk i sokolnicy, za pozwoleniem marszałka, u schyłku Rzeczpospolitej rozszerzyli znacznie zakres swoich czynności, ingerując także w dziedzinie kryminalnej w życic ludności nieżydowskicj. Posługujący się metodami szpiegowskimi szkolnicy stanowili zaczątek tajnej policji na ziemiach polskich. Infiltrowali przede wszystkim środowisko złodziei i paserów. W materiałach źródłowych można znaleźć odnotowywane wypadki korupcji, polegające na przekupywaniu szkolników przez paserów towarami pochodzącymi z kradzieży*. Te związki szkolników ze światem przestępczym przyczyniły się do negatywnej opinii społecznej o ich działalności.

Innym organem wykonawczym władzy miejskiej, poza burmistrzem i radą, w dziedzinie administracyjnej i policyjnej był urząd hutmana. Przy pomocy podległych mu służb miejskich czuwał on nad bezpieczeństwem miasta, sprawował funkcje policji targowej, dbał o czystość i spokój w mieście, a także chwytał przestępców. W nocy z wybiciem godziny dziesiątej obchodził ze strażnikami ulice miasta i kontrolował nocne warty. Hutmanowi z zasady powierzano też klucze do bram miejskich, on również decydował o wpuszczaniu przybyszy w nocy do miasta. Do obowiązków hutmana należał ciągły dozór ratusza oraz więzienia miejskiego. Był on także przełożonym kata i jego pomocników. Ponadto sprawował doraźne sądownictwo policyjne w sprawach drobniejszych, w sporach i konfliktach, głównie wśród biedoty miejskiej.

Wzrost zagrożeń społecznych związany z szybkim rozwojem przestępczości pospolitej w miastach spowodował tworzenie policyjnych służb pomocniczych w postaci straży i milicji. Służby te miały charakter paramilitarny i stanowiły zaczyn współczesnych policji municypalnych (samorządowych).

Milicja miejska stanowiła faktycznie rodzaj wojska wynajmowanego, opłacanego przez miasto i zorganizowanego na wzór regularnej armii. Pierwowzorem milicji miejskiej były organizacje bractw kurkowych, łuczniczych, które jednak dość wcześnie utraciły w Polsce swoje znaczenie bojowe. Większe miasta stosunkowo wcześnie wynajmowały żołnierzy do (Minowania porządku i zabezpieczenia urządzeń i instytucji miejskich. Było to zresztą zjawisko powszechne w Europie i sięgało czasów średniowiecza. Utrzymywanie przez miasta polskie własnego wojska było zjawiskiem zanikającym.

‘ S. Milewiki, Gwitre iprawydimnyót luirsramrftiiu'. Worowa 1982, ł 300-201.

09:18

F* Ite!ix iLibrary Reader