234

COACHING I MENTORING W PRAKTYCE

CZĘŚĆ II. OPROGRAMOWANIE KLIENTA

• Mrugnęła do mężczyzny stojącego w drzwiach. Mariolka szybko polubiła swoje nowe zajęcie. Odwróciła się w jego stronę, figlarnie przekrzywiając głowę. Była już starą papugą, ale jak na swój wiek, bardzo szybko nauczyła się śpiewać fragment piosenki Edith Piaf La vie en rosę. Na widok bosmana zaczęła melodyjnie skrzeczeć: Je vois la vie en rosę, Je vois la vie en rosę, Je vois la vie en rosę. Bosman wyjął zza pleców jej ulubiony smakołyk.

Powyższy przykład znakomicie obrazuje mechanizmy interpretacji i nadinterpretacji oraz tendencje do fantazjowania i nadawania znaczeń, których w przekazie nie ma. Pozwala nam również prześledzić złudną warstwę treści. Dlatego podkreślamy, że w coachingu i mentoringu treść ma mniejsze znaczenie niż forma, ukryte zaś w formie sugestie często zawierają istotę bądź głębszy sens komunikatu. Ważne jest, żeby zarówno umieć odczytywać, jak i umiejętnie używać struktur lingwistycznych w coachingu. Wydaje się jednak, że z punktu widzenia celów relacji coachingowej ważniejsze jest odczytywanie i analiza struktury wypowiedzi klienta, przynajmniej na początku pracy w roli coacha, niż mechaniczne stosowanie tych modeli. Rozumiejąc klienta, poprzez odczytywanie znaczeń przede wszystkim w formie wypowiedzi, nie zaś w treści, jak postępowaliśmy dotąd, możemy skuteczniej dostosować dalsze działania do jego potrzeb. Jak już powiedziałem, klienci coachingu i mentoringu są świadomymi uczestnikami procesu. Wszelkie działania, które mają choćby znamiona manipulacji, zaszkodzą przede wszystkim samemu coachowi.

Zauważmy, jak można zbudować komunikaty manipulacyjne z wykorzystaniem presupozy-cji, tym samym tworząc negatywne instalacje.

•    Jak na twoje możliwości to nawet punktualnie. Zdanie to sugeruje, że możliwości podmiotu są mizerne, a zasada punktualności ledwie dotrzymana lub naruszona. Ogólna sugestia dotyczy podmiotu i jego zgeneralizowanej mniejszej wartości.

•    No proszę, nawet Rafał się odezwał. Pocfebnie jak w poprzednim zdaniu sugestia dotyczy podmiotu - Rafała i niskiej oceny jego osoby. W dodatku jeśli odbiorcami wypowiedzi są również inne postaci, to porównanie ich do Rafała jest też obniżeniem ich wartości. Jeśli nawet Rafał się odezw^rał, to może znaczyć, że temat, w^r którym zabrał głos, jest przesadnie w^rażny albo nadzwyczaj łatwy, albo szczególnie dotyczy Rafała itd.

•    Nie martw się swoimi wynikami, to pewnie nic poważnego. Pojawia się negacja z użyciem partykuły przeczącej „nie”, która nie jest słyszana przez nasz mózg. To spraw^ria, że wydźwięk tego zdania jest sugestią przeciwną: Wyniki to coś poważnego. Zmartwienie jest uzasadnione.

•    Nie płacz, bo jeszcze cię rozboli głowa. Podobnie jak w^r poprzednim przykładzie zdanie jest w^r istocie instalacją, sugestią bólu głowy, jako konsekw^rencj płaczu.

•    Mateuszku, nie biegaj, bo się spocisz i rozchorujesz, i w poniedziałek nie pójdziesz do szkoły, a wtedy mama się zdenerwuje. Zdanie jest nie tylko instalacją sugerującą pewien stan fizyczny, jest także zbudowaniem fałszywej zależności i materiałem na now^re przekonanie Mateuszka, a naw^ret wzorzec, który może wyglądać następująco: bieganie = choroba = zdenerw^row^ranie matki [jako koszt]; absencja w szkole = nagroda i gratyfikacja. Czy wdarto zapłacić taki koszt za taką gratyfikację? - Mateuszek może stanąć nieświadomie przed takim właśnie dylematem.

234