431

Niepokój ducha - wydarzenia po roku 1967 433

komfort nie odbiegał od poprzedniego. Transport publiczny niemal wszędzie był niedoskonały; istniała zasadnicza różnica między tymi, którzy dysponowali własnymi środkami transportu, a tymi, którzy ich nie mieli. W większości miast system zaopatrzenia w wodę i system kanalizacji zbudowany dla mniejszych społeczności, nie był dostosowany do potrzeb znacznie większej liczby ludności; w Kairze kanalizacja praktycznie przestała działać. W Kuwejcie i Arabii Saudyjskiej problemy dostarczania wody rozwiązano dzięki odsalaniu wody morskiej, co było metodą drogą, ale bardzo efektywną.

Kobiety w społeczeństwie

W okresie tym pewien typ stosunków społecznych zaczął rodzić problemy. Zmieniająca się rola kobiet, przeobrażenia w strukturze rodziny - wszystko to stwarzało problemy nie tylko dla mężczyzn, którzy pragnęli budować mocną i zdrową społeczność, ale także dla kobiet świadomych swojej pozycji.

W ciągu życia poprzednich pokoleń zachodzące przemiany wpływały na rolę kobiety w społeczeństwie. Jedną z nich był rozwój oświaty: we wszystkich krajach, nawet w najbardziej konserwatywnych społeczeństwach Półwyspu Arabskiego, dziewczęta chodziły teraz do szkół. W szkołach podstawowych w niektórych krajach uczyło się niemal tyle samo dziewcząt co chłopców. Na wyższym szczeblu ich udział szybko rósł. Upowszechniała się również wśród kobiet umiejętniość pisania i czytania, chociaż wciąż była rzadsza niż wśród mężczyzn. W niektórych krajach wszystkie kobiety młodszego pokolenia potrafiły pisać i czytać. Po części z tego powodu, ale także z innych, zwiększyła się liczba zajęć dostępnych dla nich. Na wsi, gdy mężczyźni emigrowali do miast bądź do krajów eksportujących ropę naftową, podczas ich nieobecności kobiety często zajmowały się ziemią i bydłem. W mieście nowoczesne fabryki zatrudniały je, ale praca tam była niebezpieczna. Przyjmowano je wówczas, gdy brakowało mężczyzn, zwykle w sytuacji gospodarczej zapaści lub nadmiernego zatrudnienia, kiedy mężczyzn zwalniano z pracy. Niewykwalifikowane pracownice zwykle znajdowały zajęcie jako służba domowa; na ogół były to młode, jeszcze niezamężne dziewczęta pochodzące ze wsi. Coraz więcej wykształconych kobiet pracowało w administracji państwowej, zwłaszcza na stanowiskach urzędniczych, rosła też liczba kobiet wykonujących wolne zawody: prawników, lekarzy i pracowników służb socjalnych. W niektórych krajach była niewielka, choć zwiększająca się, liczba kobiet na wyższych stanowiskach rządowych; dotyczyło to takich państw jak Tunezja, Jemen Południowy i Irak, gdzie podejmowano celowe starania, by zerwać z przeszłością i stworzyć „nowoczesne” społeczeństwo. Jednak mimo tych zmian tylko niewielką liczbę kobiet zatrud-