Fitopatologia leśna (42)

stające (odwinięte), lub na trzonie, z wierzchem kapelusza strefowanym, dymi. tyczne (rzadko trymityczne). Zarodniki są gładkie. Należą tu m.in. rodzaje Ste• reum i A'ylobolus i Aleurodiscus.

Rząd Thelephorales - grzyby nadrzewne i naziemne wytwarzające owocnikj o konsystencji skórzastej, uwalniające się stopniowo od substratu. U grzybów z ro-dżiny Thelephoraceae są one resupinatowe do wachlarzowatych, z hymenoforem gładkim lub lekko pomarszczonym, z hymenium zawierającym oprócz podstawek często także cystydy. Najbardziej charakterystyczną cechą tej rodziny są zarodniki podstawkowe, których powierzchnia jest brodawkowata i/lub kolczasta, zwykle, brunatna. Kształt owocników jest w znacznej mierze uzależniony od położeń^ substratu. Na podłożu poziomym są one resupinatowe, często z hymenium na ich. górnej stronie, na pionowym - konsolowate do wachlarzowatych lub półkolistych,-z hymenium zawsze po dolnej stronie. Najważniejszy rodzaj to Thelephora.

Grzyby mitosporowe

Poza tym układem systematycznym znalazły się tzw. grzyby mitosporowe (ang. mitosporic fungi), zwane też anamorficznymi, które nie dają się zaklasyfikować, do żadnej z gromad ze względu na brak istotnych cech stanowiących kryteria taksonomiczne (rozmnażanie płciowe). Poznano u nich jedynie zarodnikowanie, uboczne, przede wszystkim konidialne. Należy tu około 16 000 gatunków grzybów zaliczanych poprzednio do Deuteromycotina (Fungi imperfecti, grzyby niedoskonałe). Jest to grupa oparta na kryteriach wyłącznie sztucznych, stąd nazy-; wa się ją niekiedy formalną, podobnie jak jej niższe taksony nazywa się formalnymi. Dzieli się ją na dwie klasy: Hyphomycetes i Coelomycetes.

Klasa Hyphomycetes obejmuje najwięcej gatunków. Charakterystyczną cechą jest tu brak wytwarzania utworów przypominających owocniki (piknidiów i in.). Powstają natomiast konidia na trzonkach konidialnych prostych lub rozgałęzio-i

Rys. 27. Typy trzonków konidialnych (wg Hcalda):

3 - metulc, 4 - gałęzie (rami) pierwszego rzędu, 5 - trzonek konidialny; b - trzonek konidialny charakterystyczny dla rodzaju Aspergillus (kropidlak): 1 - konidia,

2 - fialidy, 3 - baniaste rozdęcie trzonka, 4 - trzonek konidialny; c - trzonek konidialny ze szczytowo (!) i bocznie (2) wytwarzanymi konidiami; d- trzonki konidialne tylko ze szczytowoI wytwarzanymi konidiami: / - konidium, 2 - trzonek konidialny

nych (rys. 27), których brak jedynie w rzędzie Agonomycetales, zawierającym ważne patogeniczne rodzaje Rhizoctonia i Sclerotium.

Rząd Hyphomycetales - trzonki konidialne występują pojedynczo (w odosobnieniu). Do tego rzędu należą rodziny Moniliaceae i Detnatiaceae. Pierwsza zawiera gatunki o bezbarwnych lub jasno zabarwionych strzępkach i konidiach, a druga ma strzępki i konidia ciemno zabarwione. Ważniejsze rodzaje rodziny Moniliaceae to Oospora, Oidiutn, Monilia, Botrytis, Yerticillium, Trichothecium i inne. Do rodziny Detnatiaceae należą m.in. rodzaje Fusicladium, Cladosporiutn, Clasterosporium, Cercospora, Alternaria i inne.

Rząd Stilhellales - trzonki konidialne występują w kolumnowatych skupieniach, zwanych koremiami (rozróżnia się u nich spoistą „nóżkę” i luźną „główkę” koremialną). W rzędzie tym w rodzinie Stilbellaceae występują rodzaje /sana, Coremium, Graphium i inne.

Rząd Tuherculariales - trzonki konidialne w luźnych skupieniach na podkładkach (sporodochium). W tym rzędzie w rodzinie Tuberculariaceae najważniejszym fitopatologicznie rodzajem jest Fusarium, potem Tubercularia, Cylindrocar-pon i inne.

Klasa Coelomycetes obejmuje grzyby wytwarzające utwory przypominające owocniki. Ważne dla fitopatologii są dwa rzędy:

Melanconiales (warstwiaki) - grzyby zarodnikujące warstwowo (acervulus, warstwiak; rys. 28); chodzi tu o podsicórkowe lub podnaskórkowe skupienia ko-nidiów wytwarzanych na palisadzie trzonków konidialnych. W pewnym momencie skupienia konidiów rozrywają tkankę okrywającą rośliny i się rozsiewają. Do ważniejszych rodzajów należą: Gloeosporium, Marssonina, Seplogloeum i Pesta-lotia (= Pestalozzia).

Sphaeropsidales (kulnicowce) - grzyby wytwarzające konidia w tworach przypominających owocniki, zwanych piknidiami (rys. 29), które są kuliste lub wydłużone, podobne do otoczni otwartych u workowców, lecz wypełnione konidiami. Oprócz konidiów w piknidiach znajduje się także substancja higroskopijna, która w dużej wilgotności powietrza pęcznieje i wydobywa się przez wylot pikni-diów razem z konidiami, w postaci mniej lub bardziej długich wstęg. Piknidia by-