klsti064

R9    -

84    K. Moszyński: kultu&a Ludowa słowian’

się w tej chwili dzięki odpowiedniej konstrukcji na jej rąbku (po wewnętrznej stronie kamieni), zebranej zdobyczy z siebie nie wypuszcza.

96.    Zarzutnia znana jest tylko w południowej częgol Słowian-szczyzny, t. j. na południowych krańcach siedzib wschodnio-słowiań-śklch~~óraz na Bałkanach, gdzie w wielu wschodnich okolicach jest nadzwyczajnie rozpowszechniona, stanowiąc niemai najpospolitszą sieć. Z państw pozasłowiańskich zna ją Rumunja, Węgry,znaczna część Niemiec i wogóle kraje zachodniej Europy, a między niemi także Anglja. W kierunku wschodnim sięga przez Kaukaz i Iran do Azji południowej, południowo-wschodniej i wschodniej. Krótko mówiąc, zasiąg tego narzędzia pokrywa zachodnie, południowe i wschodnie części Eurazji; poza tem znane jest ono i w północnej Afryce. Już z tego zasięgu możnaby wnosić, że mamy tu do czynienia z narzędziem bardzo dawnem. Jakoż sieć w rodzaju zarzutni znaną była nad Śród-ziemnem morzem (w starożytnym Egipcie) prawdopodobnie już przed 4 tysiącami lat. Mimo tej dawności zarzutni oraz mimo wielkiej prak-tyczności (w Bułgarji można ją w wielu okolicach spotkać niemai w każdej wsi, położonej nad małą nawet rzeczką) nie zdążyła ona dotrzeć nietylko do Wielko- i Białorusów, oraz środkowych i północnych Małorusów, i do rdzennej Polski, ale nawet — do wschodnich krańców Niemiec. Posiadamy wprawdzie głuchą wiadomość o znajdowaniu się zarzutni u nas na Kurpiach, ale ta zupełnie zagadkowa informacja musi być sprawdzona. Osobiście nigdzie jej w Polsce, ani na Białorusi i północno-zachodniej Małorusi nie spotkałem i nigdzie o niej nie słyszałem. Także P. E. Leśniewski pisze w swem „Rybactwie krajowem", wydanem w 1837 r.: „nie zdarzyło mi się widzieć ani słyszeć, żeby tej sieci nasi rybacy używali". Polska nazwa zarzutni została wymyślona i po raz pierwszy użyta przez Leśniewskiego. Jej nazwy wschodnio-słowiańskie są tylko w małej części rodzime, w części zaś zapożyczone z języków obcych. Co ciekawsze, i nazwa pospolicie używana przez Słowian bułgarskich oraz macedońskich jest pochodzenia obcego, mianowicie tureckiego; tegoż pochodzenia ma być także inna jej nazwa znana Bułgarom oraz Serbochorwatom. Wynikałoby z tego, że i Słowianom bałkańskim narzędzie to było pierwotnie obce; innemi słowy, że i przeważna część bałkańskiego półwyspu leżała doniedawna poza obrębem zasięgu zarzutni. W związku z tem wszystkiem geneza, pochodzenie oraz rozpowszechnienie się zarzutni stanowią jedno z najciekawszych zagadnień etnologicznych. Zagadnienie to możnaby poprostu potraktować jako przykład szkolny dla wielu innych, mniej ostro i wyraziście się zarysowujących.

97.    Przechodzimy teraz do zapoznania się z wielką grupą kłoń. Kłonią jest__to pleciony kosz, albo też siatkowy woTęk, ;łQb. siatkowa ścianka, przyt\viejdzoaa.-dQ_jednej, czy też dwu rękojeści, względnie do kabłąka, albo wielokątnej ramy. W zasadzie wszystkie kłonię są