klsti483

511

ROZDZIAŁ 17. BUDOWNICTWO

lesiu zamiast plecionki spotykamy pod pułapom luźny ruszt z paru lub kilku ruchomych, równoległych żerdzi, leżących końcami na dwu okrąglakach, umieszczonych poniżej pułapu wpobliżu wzdłużnych ścian izby. Suszą na owych żerdkach mokrą odzież, len i t. p. W niektórych wsiacli białoruskich przechowała się nawet tradycja osuszania sprzętu (zbóż) w izbie na takich właśnie rusztach. Chałupa- więc zastępowała tu osieć, czy też raczej z nią się do pewnego stopnia utożsamiała.

policami (półyci). Dokładne analogje dla tych

520. Poza Polesiem i głuchemi okolicami Białorusi tego rodzaju urządzeń w izbach mieszkalnych w Polsce nie spotkałem. Spotykałem natomiast same tylko okrąglaki, czy ciesie lub drągi pod pułapem, znane zresztą oddawna w literaturze etnograficznej. Bywały one umieszczane pojedynczo albo parami zawsze poniżej pułapu wpobliżu jednej, dwu lub nawet trzech ścian. Służyły, a miejscami dziś jeszcze służą, głównie do suszenia drew i łuczywa. W południowej Małopolsce nazywa je lud powszechnie pole-niami lub podobnie; gdzie indziej w Polsce i na Kusi - grzędami, wyjątkowo w małoru-skiej wsi Żłobku na Podlasiu pod Włodawą -

poleni widzimy w budowlach wielkoruskich, fińskich, skandynawskich etc. Stanowią i one niewąt-    -    -

pliwie dziedzictwo po zamierzchłych czasach. Na ziemiach wschodnio-fińskich znajdujemy je m. i.    ¹ Kai^eJFUF Vo

w prastarych budowlach typuśpichrzów,pozbawio- _r <._{tr 10}3, fig. 210! nyeh pułapu. Do pewnego stopnia wiążą się z niemi

stałe nieruchome półki w kształcie płaskich, mniej lub więcej długich cicsi, przytwierdzonych u ścian; są one znane zwłaszcza na Wielkorusi.

Na rozległych jednak obszarach Słowiańszczyzny północnej polonię albo nigdy nic były używane, albo też oddawna zostały zastąpione przez właściwą grzędę, to jest ruchomą wiszącą żerdkę (o niej patrz § 598). W Karpatach ruskich znajdowałem zresztą grzędę nawet w chatach, w których były polenie. Ostatnie służyły, jak zwykle, do suszenia drow_l ;.oną, ż-aś, jak wszędzie, gdzie jest używana,— do suszenia mokrej odzieży.

530. Na znacznie baczniejszą uwagę od tej, jaką im dotychczas poświęcono, zasługują drzwi, W wielu okolicach różnych krajów słowiańskich znajdujemyTjarcfap” prymitywne ich formy. Dla zrębowej konstrukcji ścian charakterystyczne były w dawnych chałupach i innych budowlach w Polsce i na Rusi drzwi bez progu i górnego ooapu. Ich ramę stanowiły tylko odrzwia złożone z dwu jednostronnie wypazowa-nych słupów, wpuszczonych wierzchołkiem i spodem w odpowiednie belki ściany. W wielu chałupach po zapadłych kątach kraju dziś jeszcze można je oglądać. Obok takich spotykają się powszechnie drzwi, ma-