klsti499

527

ROZDZIAŁ 17. BUDOWNICTWt

Biało- i Wielkorusi oraz Serbochorwaeji, mniej były podległe wpływom zachodu, a raczej do których te wpływy docierają najpóźniej.

544.    W pewnych krajach ruskich, np. niemal powszechnie na Polesiu i Białorusi, lud zasadniczo rozróżnia dwa odmienne typy śpichrza: zimny i ciepły. Pierwszy bywa tu i owdzie (zwłaszcza na Polesiu) budowany na palach; jest zawsze nieogrzewany; przed drzwiami miewa podcień, oparty bądź na wypustach, bądź na słupkach; zawsze posiada podłogę; pułapu zwykle nie ma wcale, choć w niektórych okolicach Białorusi rodzaj gęsto ułożonych sleg tworzy krzywą powałę (fig. 464), mającą dobrze chronić od złodziei.

Ten Spichrz służy do przechowywania odzieży, ziarna i zapasów żywności, niewrażliwych na mrozy. W niektórych okolicach jest używany latem jako sypialnia (§ 523); w nim też odbywają się po-kładzimy państwa młodych podczas weselnego obrzędu. Nazywają go klecią lub świr nem. Jest to niezawodnie zabytek prastary. On to właśnie, jak również odpowiadające mu spichrze wiel-koruskie i wschodnio-pol-skie, ma bliskie analogje w podobnych co do przeznaczenia, a więc służących do przechowywania zapasów żywnościowych (nabiał, ziarno) etc. spichrzach Serbochorwatów, a z drugiej strony także w drobnych nieopalanych serbo-chórwackich domostwach, używanych przez poszczególne rodziny zadrugi (k 1 e f, v a j a t). Zależnie od okolicy konstrukcja ścian oraz konstrukcja i kształt dachu tego „zimnego" śpichrza bywają różne. Na Polesiu naprzykład klecie tamtejsze mają ściany zrębowe niebielone i kryte są typowym slegowym dachem, podcień mają na wypustach (tabl. XXIV, 1); natomiast śpich-rze, spotykane tu i owdzie na Małorusi (powiedzmy, na Podolu i t. d.), mają ściany polepione i bielone, zaś dach krokwiowy, czterospadkowy, słomiany i podcień na słupkach. Piękne podcienia na słupkach w rodzaju ganeczka widzimy również przed Spichrzami chorwackiemi, kry-temi dwuspadkowym krokwiowym dachem (fig. 473); widzimy je niekiedy i przed Spichrzami bułgarskiemi (fig. 465).

545.    Na osobną uwagę zasługują spichrze, znane pod turecką nazwą ambar w Szumadji i wogóle — jak mię ustnie poinformował dr. B. Drobnjakoyić, dyrektor Muzeum Etnograficznego w Bel-