klszesz112

851

KOZDZIAf, 14. PLASTYKA

Fig. 71. Fragment przęślicy. Mali Bu-kovec ok. Ludbrega (pod Warażdynem). Chorwacja. Vjesnik Ktn. Muz. u Zagrebu t. 1, r. 1935, s. 25 fig. 6. — Uwaga: Reprodukuję tu pozytyw zrekonstruowany fotograficznie na podstawie odcisku (negatywu) opublikowanego w źródle.

być może są od nich zależne.

inująco przedstawiają się na Huculszczyźnie, gdzie widzimy je w niezmiernie charakterystycznym zespole z ornamentyką geometryczną (cf. fig. 125). Huculski sposób umieszczania ich w ogólnej kompozycji oraz traktowania ich kształtu przypomina zdobnictwo pewnych przedhistorycznych kultur Europy, w których również do głównego zapasu ornamentyki, złożonego z wątków geometrycznych, mieszają się motywy zoomorficzne i z natury rzeczy zostają traktowane „w geometrycznym stylu“ (w najlepszym jednak znaczeniu tych wyrazów). Z motywów, jakie tu należałoby wymienić, zasługują na uwagę: koń (fig. 125 1,2, 5), jeleń (dość pospolity we wszelkiej nieomal sztuce regionu karpackiego i niektórych innych), zając, ptak (między innymi kogut) i ryba (fig. 125 2 a). Ostatnia powstać mogła z wydłużonej ichtio-morficznej figury, jaką otrzymujemy mimo woli przez wypełnienie (w sposób analogiczny do wyobrażonego na fig. 122 8) wnętrza podłużnych ślepych ćwiartek powstających między pasami przezbiegu-nowymi, krzyżującymi się jak linie podziału na fig 122 3. Wyjątkowo można też spotkać na pisankach układ heraldyczny: grupę złożoną z centralnej różdżki, drzewka itp.; po obu ich stronach stoi po jednym jeleniu lub innym zwierzęciu zwróconym łbem ku środkowi. Zarówno ten motyw (prastary na niektórych obszarach po-zasłowiańskich) jak i inne zoomorficzne żywo przypominają wątki zdobnicze tak zwanej „majoliki" po-kuckiej (zwłaszcza kaflarstwa) i

Ciekawe, że ornamentyka znajdowanych na ziemiach słowiańskich przedhistorycznych (czy raczej wczesnohistorycznych, bo datowanych gdzieś na środek drugiej połowy I. tysiąclecia po Chr.) pisanek glinianych ¹ tzw. typu kijowskiego niemal zupełnie odbiega od dzisiejszej. Dla dziwnego zdobienia przystrajającego np. okaz ze zbioru Z. Glogera (proweniencji nieznanej), prawie identyczny z oka-

1

Ob. o nich rozprawkę «J. Kostrzewskiego w Przeglądzie Archeologicznym t. 1, 1919, zesz. 1/2 s. 42—45.