klszesz125

864    K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

dość obficie w całej wschodniej, a zwłaszcza południowo-wschodniej Polsce rdzennej, a domieszki charakterystycznych motywów, należących do tego zespołu, stwierdzić można również w haftach czerwo-noruskich aż do Podola włącznie. Zespół powyższy, biorąc powierzchownie, dość ciekawie przypomina pod względem estetycznego efektu i stylu najpospolitszy zespół wątków rytowniczych z okresu brązu. Nad Sanem i Tanwią zdobi on przede wszystkim obręcze nagłowne (cz. I s. 423 fig. 383 2) oraz wyszycia naramienne koszul kobiecych. Nieco jaśniej na tle porównawczym przedstawiać się zdają geometryczne hafty kurpiowskie (fig. 139), jednakowoż za daleko by mnie zaprowadziło zagłębianie się w te wszystkie szczegóły. Także dokładniejszą analizę zespołów abstrakcyjnych i abstrakcyjno-natu-ralistycznych motywów w haftach bułgarskich, serbskich itd. muszę tu niestety pozostawić na uboczu. -Zanim zjawiły się hafty roślinne i zoomorficzne o konturach prawie zupełnie lub zupełnie miękkich (fig. 143- 46), panowały ozdoby podobne mniej lub więcej geometryzowane; znamy je ze wschodu, południa i zachodu Słowiańszczyzny (fig. 141—42), a ścisłe dla nich odpowiedniki występowały, wzgl. po części występują dziś jeszcze, także w zachodniej Europie pozasłowiańskiej.

Na ogół biorąc, haft czysto geometryczny zanika dziś u Słowian coraz bardziej i tylko interwencji warstw oświeconych uda się może ocalić go od zupełnej zagłady. Rozpowszechniają się natomiast w wielu krajach stosunkowo mało geometryzowane motywy roślinne (które nawet na wschodzie Ukrainy bierze lud niejednokrotnie z drukowanych ko/orovrych wzorników). Niezmiernie zajmujące jest śledzić, jak dowodnie nowsze wpływy, roznoszące motywy roślinne, wtargnęły m. i. na Podole i południowy Wołyń, odcinając w ten sposób bardziej zachowawcze Karpaty z jednej od równie zachowawczego północnego Wołynia z Polesiem i Białorusią z drugiej strony. Jak widzimy, wielki, ustawicznie zdradzający przed etnografem i prehistorykiem swą żywotność szlak kulturalny, co na kształt szerokiego korytarza przechodzi między Pokar-paciem a Polesiem, w pełni daje znać o sobie i w zakresie hafciarskiego zdobnictwa.

660. Naturalnie wprost nie podobna jest przyjąć, aby wfezystkie hafty ludowe, wykazujące związek co do motywów i kompozycji