Śliwerski8

Pedagogika ogólna rozdział trzeci 143

Zapamiętaj

Rozważanie relacji między wiedzą a sposobem podejścia do niej skutkuje możliwością podziału na wiedzę potoczną, profesjonalną i naukową. Wiedza naukowa pochodzi z dyscyplin naukowych, wiedzę profesjonalną mają ci, którzy pracują w unaukowionych zawodach, wiedza potoczna obejmuje zaś te formy wiedzy, które można przyswoić wyłącznie w codziennych kontaktach i stosować w konkretnych sytuacjach. Zgodnie z tym rozróżnieniem wiedza potoczna radzi sobie w pewnych okolicznościach bez profesjonalnej i naukowej, zaś wiedza profesjonalna nie może istnieć bez naukowej, która z kolei zapewnia formy wiedzy, mogące nawiązywać zarówno do wiedzy profesjonalnej, jak i do wiedzy potocznej.

► 3.2.3. O różnicy między praktyką a działalnością zawodową

Postępujące unaukowienie wszystkich działań człowieka nie tylko sprawia, że konieczny staje się retrospektywny namysł nad relacją wiedzy i sposobu obchodzenia się z nią, lecz sugeruje również, by rozróżniać między praktyką a działalnością zawodową. Biorąc pod uwagę jej rozliczne postaci, praktyka może być realizowana zarówno w międzyludzkich kontaktach, jak również w formach unaukowionych. Praktyki urzeczywistniane w kontaktach między ludźmi mogą być przyswajane i realizowane bez określonego wykształcenia, a ich organizacja nie wymaga stosowania podziału pracy. Natomiast w wypadku praktyk profesjonalnych konieczne jest naukowe wykształcenie. Są one wykonywane z uwzględnieniem aspektu podziału pracy, z reguły w instytucjach o szczególnym charakterze.

W dalszej części rozdziału będę rozróżniać między praktyką a działalnością zawodową. Jedną z przyczyn takiego rozróżnienia jest fakt, że praktyka we wszystkich formach jest dużo starsza od znanych nam obecnie rodzajów działalności zawodowej. Inna wiąże się z tym, że horyzont praktyki jest w pewnych okolicznościach dużo szerszy niż pola częściowo wysoce wyspecjalizowanych form działalności zawodowej. Dochodzi do tego jeszcze trzecia przyczyna. Jeśli nie chce się naiwnie postrzegać profesjonalizacji ludzkiej praktyki i jej rozwoju w kierunku wyspecjalizowanych form działalności zawodowej po prostu jako historii postępu czy też upadku, to należy sprawdzić, czy wszystkie aspekty

KONTEKSTY

Max Weber w swej rozprawie Wissenschaft ais Beruf(Nauka jako zawód) na przykładzie medycyny omówił różnice między nauką, profesją a wiedzą potoczną i w następujący sposób relacji opierającej się na kontakcie chorych z członkami ich rodzin przeciwstawił relację między lekarzem a pacjentem: „Lekarz, stosując różne metody, utrzymuje przy życiu śmiertelnie chorego, nawet gdy ten błaga go o wybawienie od owego życia, nawet gdy jego bliscy, dla których to życie jest bezwartościowe, którzy pragną dla niego wyzwolenia od cierpień, dla których nieznośne stają się koszty utrzymania owego bezwartościowego życia, życzą i muszą życzyć mu śmierci, czy się do tego przyznają, czy nie. Same zasady, którymi kieruje się medycyna i kodeks karny nie pozwalają lekarzowi zarzucić takiego sposobu postępowania. Czy życie jest warte życia i kiedy tak jest? - takie pytania w ogóle nie padają"⁵². Jeśli w powyższym opisie problemów dostrajania się potocznej praktyki medycznej do praktyki profesjonalnej nie upatruje się od razu ich rozwiązania, to należy na nowo poddać refleksji relację praktyki i profesji. W tym wypadku nie wystarczy interpretować profesjonalizmu jako formy unaukowionej działalności zawodowej⁵⁵.

⁵² M. Weber, Gesamtausgabe, Tiibingen: Mohr 1992, cz. 1, t. 17, s. 71-111.

⁵³ D. Benner, Bildung, Wissenschaft und Unwersitatsunterricht, w: Menschheit und Indmdualitat. Zur Bildungstheorie und Philo-sophie Wilhelm von Humboldts, red. E. Wickei in., Weinheinu Beltz 1997, s. 131—150.